Τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να πετυχαίνουμε πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα 2% έως, το 2026, 2,3% του ΑΕΠ. Σύμφωνα με το Πρόγραμμα Σταθερότητας 2023-26 που υποβλήθηκε στην Κομισιόν, υποτίθεται ότι τα πετυχαίνουμε. Υπάρχουν, όμως, πολλές αμφιβολίες. Ο λόγος δεν είναι τόσο οι προεκλογικές εξαγγελίες που δεν έχουν συμπεριληφθεί στο πρόγραμμα γιατί έγιναν/γίνονται μετά την κατάθεσή του, ανάλογα με τα δημοσκοπικά ευρήματα – πρωτοφανές στα χρονικά της Μεταπολίτευσης, και δη για το συντηρητικό κόμμα της χώρας! Ο λόγος είναι ένας παράδοξος τρόπος με τον οποίο υπολογίζεται η εξέλιξη της ονομαστικής αξίας των δημοσίων δαπανών. Λες κι ο πληθωρισμός, ενώ επιδρά σημαντικά στο ΑΕΠ και σε όλα τα άλλα κονδύλια, αυτές δεν τις αγγίζει παρά μόνον ανεπαίσθητα. Εξηγούμαι:
Πριν από λίγες ημέρες, το ΔNT δημοσίευσε μελέτη για την επίδραση του πληθωρισμού στα δημόσια οικονομικά. Η μελέτη στηρίζεται στα δεδομένα των χωρών-μελών του Ταμείου από το 1962 μέχρι τις ημέρες μας και καταλήγει σε δύο ενδιαφέρουσες διαπιστώσεις: Μία για το χρέος, ότι η εκτίναξη του πληθωρισμού το μειώνει μεν ως ποσοστό του ΑΕΠ, αλλά αυτό δεν συνιστά βιώσιμο τρόπο μείωσής του. Δεύτερη, ότι ο πληθωρισμός αρχικά περιορίζει το έλλειμμα, γιατί μόνο τα έσοδα αυξάνονται αμέσως πληθωριστικά, αλλά σε δύο χρόνια αυξάνει και τις δαπάνες (μισθούς, συντάξεις, λειτουργικά) κι έτσι το αρχικό όφελος εξανεμίζεται.
Το παράδοξο που καταγράφεται στο κυβερνητικό μεσοπρόθεσμο 2023-26, είναι ότι ο πληθωρισμός επιδρά μεν στο ονομαστικό ΑΕΠ, στα έσοδα και στις αγοραίες τιμές των εμπορευμάτων, αλλά πολύ λιγότερο και πολύ λίγο στις δημόσιες δαπάνες. Το μερίδιο των δαπανών στο ΑΕΠ μειώνεται πολύ ταχύτερα από εκείνο των εσόδων (με διπλάσιο σχεδόν ρυθμό μεταξύ 2023 και 2026, 3,6% έναντι 2%) επειδή στο πρόγραμμα 2023-26 υποτιμάται η επίδραση του πληθωρισμού στις δημόσιες δαπάνες: Ο αποπληθωριστής των δημοσίων δαπανών είναι πολύ μικρότερος από εκείνον του ΑΕΠ ή της κατανάλωσης ή των επενδύσεων. Με αυτόν τον τρόπο μειώνεται η ονομαστική τιμή των δημοσίων δαπανών και προκύπτει το πολυπόθητο πρωτογενές πλεόνασμα 2% έως 2,3% του ΑΕΠ.
Αν έχουν δίκιο οι συντάκτες του ελληνικού κυβερνητικού προγράμματος, όλα καλά. Αν, όμως, έχουν δίκιο οι οικονομολόγοι του ΔΝΤ και επιβεβαιωθεί ότι αυτό που συμβαίνει σε όλο τον κόσμο, όλα αυτά τα χρόνια, ισχύει και καθ’ ημάς, ότι –με άλλα λόγια– η Ελλάδα δεν είναι το σύγχρονο «γαλατικό χωριό», τότε υπάρχει πρόβλημα εν αναμονή. Που θα εμφανιστεί με δύο εκδοχές: Είτε θα φανεί ότι το πρωτογενές πλεόνασμα δεν επιτυγχάνεται είτε, για να μη φανεί, όταν αρχίσουν να ξεφεύγουν οι δημόσιες δαπάνες η όποια, τότε, κυβέρνηση θα πάρει το ψαλίδι και θα αρχίσει τις περικοπές. Βεβαίως, οι εκλογές θα έχουν γίνει…
Το τέχνασμα των αδιάβροχων στον πληθωρισμό δημοσίων δαπανών και τι σημαίνει για την επόμενη ημέρα.
Οτι κάτι δεν πάει καλά, είναι βέβαιον. Η ανοικτή επιστολή του Αλέκου Παπαδόπουλου τάραξε κάπως τα λιμνάζοντα ύδατα, αμφισβητώντας την παραπλανητική, ρόδινη εικόνα των δημοσίων οικονομικών και προειδοποιώντας για τον κίνδυνο να επαναληφθούν τα ίδια σφάλματα που οδήγησαν τη χώρα στην πρόσφατη χρεοκοπία. Λίγα 24ωρα μετά, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τις καταγγελίες και την αγωνία του πρώην υπουργού Οικονομικών, δήλωνε ότι πράγματι «δεν υπάρχει δημοσιονομικός χώρος για να χωρέσουν όλες αυτές οι εξαγγελίες που γίνονται προεκλογικά». Λίγο αργότερα, η Fitch χαρακτήριζε αισιόδοξες τις δημοσιονομικές προβλέψεις και σημείωνε πως στο πρόγραμμα 2023-26 δεν έχουν συμπεριληφθεί οι τελευταίες προεκλογικές υποσχέσεις.
Με άλλα λόγια: Προς τα πού οδηγείται η χώρα, δεν χρειαζόμαστε το Γενικό Λογιστήριο να μας το πει. Είναι κοινό μυστικό.
