Τρόμαξαν. Ο δικηγόρος στον οποίο απευθύνθηκαν για συμβουλές και προστασία οι επιχειρηματίες της Μυκόνου τούς είδε τρομαγμένους. Είδε ότι είχαν αιφνιδιαστεί από την επιμονή των υπηρεσιών να εφαρμόσουν γρήγορα τον νόμο, χωρίς να δείχνουν προθυμία για τις συνήθεις διευθετήσεις. Και αυτός ο κλονισμός του business as usual –διαπιστώνουμε το πολύ τις παραβάσεις, αλλά δεν φτάνουμε ποτέ στις κυρώσεις– είχε προκαλέσει στους παράγοντες της αγέρωχης κερδοσκοπίας μεγάλη ταραχή.
Η περίπτωση τριών-τεσσάρων «μαγαζιών» που έτυχε να βρεθούν στο στόχαστρο της προεκλογικής φούριας δεν είναι, βέβαια, λόγος χαιρέκακου πανηγυρισμού. Δεν αξίζει κανείς να πανηγυρίζει όταν ο νόμος εφαρμόζεται ad hoc, μόνο υπό συνθήκες ειδικής πολιτικής πίεσης. Ομως, το παράδειγμα θα μπορούσε να καθοδηγήσει πρωτίστως εκείνους που το επέσπευσαν. Κι αν ήταν πάντα έτσι; Κι αν οι φορείς της Πολιτείας δεν λούφαζαν στον ίσκιο της προκατάληψης ότι «αυτή είναι η Ελλάδα»· ότι κανένας δεν αγγίζει τα κράτη εν κράτει, που έχουν συσσωρεύσει τόσο αδήλωτο πλούτο και ισχύ, ώστε να μπορούν να εξαγοράζουν την ασυλία τους από τις αρχές;
Τι άλλο πρέπει να περιμένει κανείς από μια εξουσία που έχει αντλήσει μεγαλύτερη νομιμοποίηση απ’ ό,τι με την πρώτη εντολή; Τι άλλο να περιμένει κανείς από μια ηγεσία που έχει μπροστά της μια δεύτερη τετραετία, χωρίς καν το άγχος του πολιτικού κόστους; Στην πρώτη τετραετία συγχωρείται η αγωνία και ο δισταγμός. Μια νεαρή εξουσία πρέπει να στερεώσει τα ερείσματά της. Ενας νέος πρωθυπουργός δικαιολογείται να αναζητεί πρώτα το βάθος του αποτυπώματός του – θα είναι περαστικός· ή θα καταφέρει να ξεπεράσει τα όρια της υποσημείωσης στην Ιστορία;
Στον Μητσοτάκη από αύριο δεν συγχωρείται πια αυτή η αγωνία. Βρίσκεται ήδη επέκεινα της υποσημείωσης. Εχει ζήσει το κράτος από μέσα. Ξέρει πρωτίστως τι δεν έκανε στην πρώτη του θητεία. Ξέρει τι και γιατί άφησε για μετά. Δεν υπάρχει κομματικός βραχίονας να τον κρατήσει από το μανίκι. Υπάρχει μόνο εκείνο το πηχτό νεφέλωμα των στερεοτύπων για το τι «μπορεί» και τι «δεν επιτρέπεται» να δοκιμάσει κανείς στην Ελλάδα – με ποιους μπορεί και με ποιους δεν μπορεί να τα βάλει το κράτος· με ποιους οφείλει να τελεί η πολιτική σε διαρκή διαπραγμάτευση. Υπάρχει αυτή η διαχρονική τάση του πολιτικού συστήματος να υποτιμά τον εαυτό του, υποτιμώντας έτσι ταυτόχρονα και τη διαθεσιμότητα της κοινωνικής πλειοψηφίας να δεχθεί και να στηρίξει μεγάλες αλλαγές.
Ο προεκλογικός λόγος της Ν.Δ. σχεδόν εξαντλήθηκε στους (λιγότερους) φόρους και στους (υψηλότερους) μισθούς. Η επιτυχία της θα κριθεί όμως από την ατζέντα που αποσιώπησε – που περιέγραψε μόνο με αόριστα μεταρρυθμιστικά ευχολόγια. Η ιστορική επιτυχία ενός ήδη εκλογικά υπερεπιτυχημένου πρωθυπουργού θα κριθεί από το πόσο γρήγορα θα επιχειρήσει τα λιγότερο δημοφιλή κεφάλαια της σιωπηρής ατζέντας του.
Χαλαροκρατία
Από την άποψη του κλίματος, ήταν σαν να έχουμε διπλές ευρωεκλογές. Με την καλή έννοια.
Οκταετίες
Πολλοί είχαν ξεχάσει την ειρωνεία της τύχης: Η 23η Ιουνίου δεν είναι μόνο η επέτειος της εκδημίας του Ανδρέα Παπανδρέου (1996), αλλά και τα γενέθλια του Κώστα Σημίτη (1936) – αισίως τα ογδοηκοστά έβδομα. Η ζαριά της Ιστορίας δεν ήταν άμοιρη συμβολισμού. Η εκπνοή της χαρισματικής ηγεσίας –που κυριάρχησε με τη γοητεία μάλλον, παρά με την πειθώ– συνέπεσε με την αυγή μιας αντιηρωικής εποχής, που αναπλήρωνε με μεθοδικότητα και επαγγελματισμό ό,τι της έλειπε σε πάθος και ταλέντο. Μπορεί το μοντέλο που χλευάστηκε ως «λογιστικό» να μην αγαπήθηκε στην εποχή του. Υπό το φως, όμως, όσων ακολούθησαν, φάνηκε ότι ο λογισμός συντελεί στην πρόοδο περισσότερο από το όνειρο. Η αγκύρωση της χώρας στον πυρήνα της Ευρώπης και στην ΟΝΕ· η ασφάλιση της Κύπρου στους κόλπους της Ε.Ε.· τα μεγάλα έργα και η ολυμπιακή προετοιμασία, ήταν επιτεύγματα που συντελέστηκαν σε μεγάλο βαθμό και στη δεύτερη τετραετία Σημίτη, που τώρα αψήφιστα καταδικάζεται ως «καταραμένη». Ακόμη και η αναμέτρηση που τότε μετριόταν σαν σκέτη σπατάλη πολιτικού κεφαλαίου –οι ταυτότητες– χάραξε τα όρια μιας ευρωπαϊκής Πολιτείας, απέναντι σε προνεωτερικούς πόλους εξουσίας. Οι δεύτερες τετραετίες δεν είναι μόνο χαμένες ευκαιρίες. Κι ας σκιάστηκαν από την ανοχή σε βαριές αμαρτίες. Μπορεί κανείς να διδαχθεί και από τις επιτυχίες και από τις αποτυχίες τους.
