Φυσικά, δεν αναφέρομαι σε όλο το άρθ. 16 του ελληνικού Συντάγματος, αλλά μόνο στις παραγράφους 5 και 8 αυτού. Οι οποίες από μόνες τους δεν συμβαδίζουν με το όλο πνεύμα του άρθρου. Στο άρθρο αυτό πανηγυρικά διατυπώνεται ότι «η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες». Στη συνέχεια ακολουθεί η μερική αυτοαναίρεσή του στις παραγράφους 5 και 8: «Η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση… Η σύσταση ανωτάτων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται».
Και η πρώτη απλή ερώτηση του Ελληνα πολίτη είναι, «με ποια λογική υπάρχει αυτή η απαγόρευση;».
Με ποια λογική αυτή η χώρα που ίδρυσε τα πρώτα «ιδιωτικά πανεπιστήμια» από τον 4ο π.Χ. αιώνα ακόμη, δεν έχει ιδιωτικά πανεπιστήμια τον 21ο μ.Χ. αιώνα; Και αναφέρομαι βεβαίως στην Ακαδημία του Πλάτωνα, που λειτούργησε για χίλια χρόνια, με μαθητές της τον Αριστοτέλη, τον Ξενοκράτη, τον Κικέρωνα κ.ά. Τη Ρητορική Σχολή του Ισοκράτη. Την Περιπατητική Σχολή που ίδρυσε ο Αριστοτέλης. Την Κυνική Σχολή του Αντισθένη. Τον Κήπο του Επίκουρου. Τη Σχολή των Στωικών του Ζήνωνα. Ολες αυτές και πολλές άλλες, ανώτατες για την εποχή τους, σχολές στηρίζονταν για τη λειτουργία τους στα δίδακτρα των μαθητών τους, αλλά και σε δωρεές πλουσίων πολιτών της Αθήνας.
Με ποια λογική επιτρέπεται ήδη με το άρθ. 23 του Συντάγματος του 1927 (!) να συστήνονται από ιδιώτες βρεφονηπιακοί σταθμοί, νηπιαγωγεία, δημοτικά σχολεία, γυμνάσια και λύκεια και όχι ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα; Είναι η στοιχειώδης και η δευτεροβάθμια εκπαίδευση υποδεέστερες στην ανάπτυξη του ανθρώπου από ό,τι η τριτοβάθμια;
Με ποια λογική υπάρχουν σε όλες τις χώρες του κόσμου ιδιωτικά πανεπιστήμια και όχι στην Ελλάδα; Υπάρχουν ΑΕΙ ακόμη και στη Β. Κορέα (το Πανεπιστήμιο Επιστημών και Τεχνολογίας στην πρωτεύουσα Πιονγιάνγκ, που λειτουργεί με αμερικανικά κεφάλαια), στην Κούβα, στη Βενεζουέλα και στο Μπουτάν. Είμαστε εμείς η μόνη χώρα του κόσμου που κατέχει κάποια αλήθεια που δεν κατέχει ο υπόλοιπος κόσμος και ποια είναι αυτή;
Με ποια λογική χιλιάδες οικογένειες αναγκάζονται κάθε χρόνο να στέλνουν τα παιδιά τους να σπουδάσουν στη Βουλγαρία, στην Τσεχία, στη Ρουμανία, στην Ολλανδία και άλλες χώρες, δαπανώντας μεγάλα ποσά εις βάρος του οικογενειακού τους προϋπολογισμού και εξάγοντας απίστευτα χρήματα στο εξωτερικό; Οταν θα μπορούσαν, όχι μόνο να σπουδάζουν τα παιδιά μας σε ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Ελλάδα, αλλά και χιλιάδες παιδιά του εξωτερικού, αποτελώντας αυτό σημαντική πηγή πλούτου για τη χώρα μας.
Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει καμία λογική σε όλα αυτά.
Η αλήθεια είναι ότι αποτελεί μία ακόμη παραδοξότητα από αυτές που έχουν ιστορικά επικρατήσει στη χώρα και που κανείς πια δεν θυμάται την αιτία. Είναι στην ουσία ιδεολογικές εμμονές και αγκυλώσεις μιας άλλης εποχής, που εδώ και καιρό έχουν εξαλειφθεί αλλά κανείς δεν αναλαμβάνει την ευθύνη να το παραδεχθεί δημόσια. Οπως πάντα σ᾽ αυτή τη χώρα. Είναι μια από τις λεγόμενες «δημοκρατικές κατακτήσεις», που κανείς δεν μπορεί πια να εξηγήσει γιατί είναι «δημοκρατικές». Πώς να το εξηγήσει κάποιος, που την ίδια στιγμή καυχιέται για τις σπουδές των παιδιών του στα ιδιωτικά, πανάκριβα, πανεπιστήμια του εξωτερικού;
Η αλήθεια είναι ότι τα δημόσια πανεπιστήμια στη χώρα μας αποτελούν, ιδίως μετά τη Μεταπολίτευση, εργαλεία για την επίτευξη και άλλων σκοπών εκτός από αυτόν της εκπαίδευσης. Αποκλειστικότητα στην κατάληψη των καθηγητικών εδρών με όποια οφέλη (οικονομικά ή μη) αυτό συνεπάγεται. Αποκλειστικότητα στη διαχείριση των κρατικών κονδυλίων από τα –κατά τα άλλα– αυτοδιοικούμενα πανεπιστήμια. Μονοπωλιακός χειρισμός των ευρωπαϊκών προγραμμάτων και των αντίστοιχων κονδυλίων. Προνομιακή άσκηση ελεύθερων επαγγελμάτων με τον τίτλο του καθηγητή, πράγμα που συνεπάγεται ευκολότερη πρόσβαση σε πελάτες και καλύτερες αμοιβές. Σε μεγάλο βαθμό οικογενειοκρατία και διαδοχή στις έδρες. Θυμάμαι στην εποχή μου στις Νομικές Σχολές, λίγες οικογένειες να κατέχουν σχεδόν όλες τις έδρες. Ελάχιστη έως ανύπαρκτη πραγματική αξιολόγηση.
Η αλήθεια είναι ότι η ίδρυση ιδιωτικών ΑΕΙ προφανώς θα περιορίσει όλα τα παραπάνω, αφού θα μοιράσει σε περισσότερα κομμάτια την πίτα και, καθώς θα ανέβει ο ποιοτικός πήχυς, θα αυξήσει σε μεγάλο βαθμό την αξιολόγηση. Αυτό προφανώς θα ανεβάσει αντανακλαστικά και την ποιότητα των δημοσίων ΑΕΙ. Το θέλουν όμως όλοι αυτό; Μέχρι τώρα αποδείχθηκε το αντίθετο.
Η χώρα μας βρίσκεται στην πιο κρίσιμη, ίσως, ιστορική καμπή της μετά τη Μεταπολίτευση. Φαίνεται ότι οι αγκυλώσεις του παρελθόντος υποχωρούν πια μπροστά στις νέες προκλήσεις. Η ίδρυση ιδιωτικών ΑΕΙ θα αποτελέσει την εμβληματική αλλαγή προς τον σκοπό αυτό και αυτό αποτελεί πια μονόδρομο. Απ’ ό,τι φαίνεται υπάρχει η πολιτική βούληση. Ας το δούμε και στην πράξη.
Ο κ. Βασίλης Φλωρίδης είναι αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου.