Η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου είναι κατάλληλη στιγμή για να συνοψίσουμε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα στους κρίσιμους τομείς της ενεργειακής ασφάλειας και της ανάγκης να περιοριστούν οι συνέπειες της κλιματικής κρίσης. Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα του 2019 στοχεύει στη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030, κατά 80% το 2040, έως την πλήρη εξάλειψή τους το 2050. Πολλά έχουν επιτευχθεί από το 2019, με ανανεώσιμες πηγές να φθάνουν να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες μας πλήρως κάποιες ημέρες. Ομως, τα ορυκτά καύσιμα παραμένουν η κυρίαρχη πηγή ενέργειας στη χώρα μας και οι γεωπολιτικές εξελίξεις καθιστούν ακόμη πιο δύσκολη την επιχειρούμενη ενεργειακή μετάβαση. Αλλες προκλήσεις είναι το αυξημένο κόστος χρήματος και ο έντονος ανταγωνισμός για επενδύσεις, τα χρόνια προβλήματα στον σχεδιασμό και υλοποίηση έργων στην Ελλάδα και στη λειτουργία αγορών και οι υψηλές τιμές για καταναλωτές. Ολ’ αυτά ήταν θέματα ζωηρών και αναλυτικών παρουσιάσεων και συζητήσεων στο Ελληνοβρετανικό Συμπόσιο που διεξήχθη πριν από λίγες ημέρες στο Λονδίνο. Παρόντες ήταν κορυφαίοι επιστήμονες, οικονομολόγοι, εκπρόσωποι επιχειρήσεων, κρατικοί λειτουργοί, πολιτικοί, διπλωμάτες των δύο χωρών, κ.ά.
Η ουσία των συμπερασμάτων είναι ότι η Ελλάδα έχει μεγάλες δυνατότητες να αναπτύξει την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Προχωρεί αποφασιστικά, καθώς σε λίγες ημέρες θα παρουσιάσει σχέδιο για σημαντική παραγωγή ενέργειας από παράκτιες αιολικές μονάδες. Επίσης, η χώρα μας έχει γίνει είσοδος για υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) για την ίδια και άλλες, συμβάλλοντας στην απεξάρτηση από ρωσικό αέριο και ρωσικούς αγωγούς. Οι διασυνδέσεις (interconnectivity) με άλλες χώρες της περιοχής προσφέρουν τη δυνατότητα μεγαλύτερης ασφάλειας στην επάρκεια αλλά και εξαγωγή ενέργειας, καθώς οι ανάγκες των χωρών αυξάνονται και μειώνονται ενώ η παραγωγή της καθεμιάς μπορεί να μη συμβαδίζει πάντα. Αυτό αναδεικνύει και το πρόβλημα της έλλειψης αποθηκευτικής χωρητικότητας (μπαταρίες) και το ελλιπές δίκτυο μεταφοράς. Ενώ το καλοκαίρι η καθημερινή ανάγκη ρεύματος φτάνει σε 10 Gigawatt, σήμερα είναι 4-5 GW, εκ των οποίων περίπου το 45% είναι από ανανεώσιμες πηγές. Μονάδες για άλλα 16 GW βρίσκονται στο στάδιο υλοποίησης, ενώ έχουν υποβληθεί αιτήσεις για 30 GW ακόμη. Χρειάζεται μεγαλύτερη ικανότητα παραγωγής απ’ ό,τι η εγχώρια κατανάλωση (λόγω αυξομειώσεων ηλιακής και αιολικής ενέργειας), με το πλεόνασμα να εξάγεται ή και να αποθηκεύεται. Οπως υπογράμμισε διακεκριμένος Βρετανός οικονομολόγος για θέματα ενέργειας, το ποσοστό ενέργειας που χάνεται λόγω αδυναμίας χρήσης του πρέπει να υπολογίζεται στο τελικό κόστος παραγωγής.
Η Ελλάδα έχει μεγάλες δυνατότητες να αναπτύξει την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
Μεταξύ των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ελλάδα είναι η έως τώρα «απομόνωσή» της. Τα σχέδια και οι συζητήσεις για διασυνδέσεις στοχεύουν στη λύση αυτού του προβλήματος. Σε σχόλιο επενδυτών ότι δεν βλέπουν πρόοδο στα έργα τους, οι απαντήσεις είναι αναμενόμενες αλλά δείχνουν το μέγεθος των δυσκολιών: δεν υπάρχουν αρκετές μπαταρίες οι οποίες είναι πολύ ακριβές, όμως στόχος είναι η κατασκευή αποθηκευτικής ικανότητας 5,5 GW έως το 2030. Επίσης, οι άδειες κατασκευής μονάδων παραγωγής καθυστερούν υπερβολικά, καθώς οι υπηρεσίες δεν είναι επαρκώς στελεχωμένες. Επιχειρηματίας που έχει επενδύσει στην Ελλάδα υπογράμμισε την ανάγκη για δίκαιη και ίση αντιμετώπιση όλων των εταιρειών και για την κατάργηση επιδοτήσεων και κινήτρων. «Υπάρχουν λύσεις, αλλά απαιτείται σοβαρή συζήτηση μεταξύ σοβαρών επενδυτών και της κυβέρνησης», είπε.
Η επάρκεια και η βιωσιμότητα εξασφαλίζονται μέσω συνεργασίας (όπως η παραδοσιακή μεταξύ Βρετανίας και Ελλάδας, αλλά και σε πλαίσιο μεγαλύτερο από την ίδια την Ε.Ε.) και μέσω ψύχραιμης αποτίμησης της πραγματικότητας για τη βελτίωση διαδικασιών και υποδομών στην Ελλάδα.