Το 1994, ο Αλέξης Μπίστικας ήταν το πρώτο δημόσιο πρόσωπο που παραδέχτηκε ανοιχτά ότι πάσχει από AIDS. Ενα χρόνο μετά, αυτός ο χαρισματικός σκηνοθέτης του κινηματογράφου, με λαμπρά ήδη δείγματα δουλειάς, έφυγε από τη ζωή, 31 ετών. Είχε προηγηθεί ο θάνατος του σχεδιαστή μόδας Billy Bo το 1987. Τη συνταρακτική πορεία προς την απώλεια του Αλέξη είχαμε παρακολουθήσει από κοντά στην «Καθημερινή», καθώς η μητέρα του, Ελένη Μπίστικα, δημοσιογράφος της εφημερίδας, τον συντρόφευε και τον στήριζε βήμα βήμα.
Η αναδρομή και ο απολογισμός προκύπτουν χωρίς προσπάθεια, αλλά και πνιγηρά. Εκτός από το συγκινησιακό φορτίο, βιωματικό ή εξ αντανακλάσεως, ποια βήματα έχουμε κάνει ως κοινωνία αυτές τις τέσσερις δεκαετίες από τότε που «η νέα μάστιγα» έγινε ορατή και στην Ελλάδα;
Με αφορμή τη χθεσινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS διαβάζουμε (στην «Κ», 30/11 και 1/12) αυτό που γνωρίζουμε ως επίτευγμα της επιστήμης, ότι πλέον οι άνθρωποι ζουν και γερνούν με τον HIV, αλλά και αυτό που παραμένει «το στίγμα», όχι για τους ασθενείς αλλά για εμάς τους ίδιους: οι αριθμοί επιβεβαιώνουν τον κοινωνικό ρατσισμό προς όλους όσοι θεωρούνται μελλοθάνατοι ή μολυσματικοί. Από τη μία, η ιατρική εκτινάσσεται διαρκώς –ευτυχώς– στο μέλλον, από την άλλη, αρνούμαστε να αφήσουμε πίσω μας τις βολικές προκαταλήψεις. Παραμένουμε κολλημένοι στο ανορθολογικό, θεωρώντας απειλή ό,τι δεν προλαβαίνουμε να επεξεργαστούμε από άποψη, έλλειψη χρόνου ή επαρκή ενημέρωση.
Σε μια έρευνα της κοινής γνώμης που έγινε το 2021, σχετικά με τις γνώσεις και τη στάση απέναντι στη λοίμωξη στην Ελλάδα, το 68% δήλωσε πως δεν θα έκανε κάποια σχέση με άτομα που ζουν με HIV. Ο ιός δεν κάνει πλέον θόρυβο, όμως, εξακολουθεί να προσβάλλει και να επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη. Οι οροθετικοί δύσκολα μοιράζονται το «μυστικό» τους, ακόμη και με τους οικείους τους, κάποιοι έχασαν και τη δουλειά τους γιατί «διαταρασσόταν η εύρυθμη λειτουργία της επιχειρήσεως»· αισθήματα μοναξιάς, περιθωριοποίησης, φόβου, ακόμη και διακρίσεις εις βάρος τους ή άρνηση παροχής υπηρεσιών από το σύστημα υγείας, τους ακολουθούν.
Τι και αν οι σύγχρονες φαρμακευτικές αγωγές διασφαλίζουν μια κανονική ζωή; Παραμένει ένα σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα. Αρα ενεργοποιεί ανακλαστικά με πολλές επιστρώσεις πολιτισμικές, υπαρξιακές, ιδεολογικές. Οπου ακόμη, καθώς φαίνεται, οι δαίμονές μας έχουν τον πρώτο λόγο.