Ηταν ένα ανέμελο αυγουστιάτικο απόβραδο στην περατζάδα της παραλιακής κωμόπολης που παραθερίζαμε κάπου στα μέσα της δεκαετίας του ’80. Κατ’ εξαίρεση είχα καθίσει στο τραπέζι των «μεγάλων». Εκεί άκουσα για πρώτη φορά για τον «καρκίνο των ομοφυλοφίλων». Ο οικογενειακός φίλος ανησυχούσε για τον γιο του που σπούδαζε τότε στις ΗΠΑ. Είχε υποψίες για τον συγκάτοικο του παιδιού του και «καταλαβαίνετε, επισκέπτονται τον ίδιο οδοντίατρο. Ή μπορεί να μοιραστούν μια σαλάτα». Η ομήγυρη παρακολουθούσε με κλιμακούμενη φρίκη. Το παιδικό μου μυαλό είχε πειστεί ότι ο συγκάτοικος ήταν φορέας της νέας, φοβερής αρρώστιας. Αλλά, «ευτυχώς», όχι: η υποψία αφορούσε αποκλειστικά τον σεξουαλικό προσανατολισμό του.
Πέρασαν τέσσερις δεκαετίες από το πρώτο θύμα του HIV στην Ελλάδα. Χωρίς να ξεχνάμε αυτούς που έφυγαν νωρίς, το φως της ελπίδας φωτίζει τη φετινή επέτειο.
Σε αυτό το περιβάλλον μεγαλώναμε και εξερευνούσαμε τον απέραντο, πολλά υποσχόμενο αλλά ξαφνικά αναπάντεχα απειλητικό πλανήτη της ερωτικής επιθυμίας στα πρώτα εφιαλτικά χρόνια της επέλασης του AIDS. Αν τα πράγματα στις ΗΠΑ ήταν ήδη εφιαλτικά, με ολόκληρες κοινότητες νέων γκέι ανδρών στην Καλιφόρνια και στη Νέα Υόρκη να ξεκληρίζονται μέσα σε μήνες από τη νέα επιδημία, στη σεμνότυφη Ελλάδα των ’80s το κύμα άγνοιας, παραπληροφόρησης, ρατσισμού αλλά και ατόφιας παλιανθρωπιάς έφτασε με σχετική καθυστέρηση. Ο θάνατος του σχεδιαστή μόδας Μπίλι Μπο τον Ιούνιο του 1987 σε ηλικία μόλις 33 ετών και το σοκ που προκάλεσε στην κοινή γνώμη ευαισθητοποίησε το λιγότερο προκατειλημμένο κομμάτι της κοινωνίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εξαφανίστηκαν το στίγμα, η ντροπή και ο ηθικός πανικός που συνόδευε τους φορείς της νόσου και περισσότερο τους ίδιους τους ασθενείς που συχνά έφθαναν στα νοσοκομεία πλήρως αποξενωμένοι από τις οικογένειές τους ή στο τελικό στάδιο επειδή δεν άντεχαν να διαχειριστούν την κοινωνική κατακραυγή και τον διασυρμό.
Το κύμα του φόβου παρέσυρε ζωές, οικογένειες, δηλητηρίαζε σχέσεις, υπονόμευε τη χαρά και την απόλαυση του σεξ… Μέχρι που έφτασαν τα πρώτα καλά νέα από τα χαρακώματα της επιστήμης. Οι παρθενικές αντιρετροϊκές θεραπείες παρέτειναν τη ζωή, έδιναν επιτέλους ελπίδα και με τα χρόνια κατέστησαν τον HIV χρόνια ασθένεια. Ταυτόχρονα, γενναίες ακτιβιστικές πρωτοβουλίες σε διεθνές αλλά και σε τοπικό επίπεδο (στα δικά μας, αρχικά το ελληνικό τμήμα «Act Up!» και στη συνέχεια η «Θετική Φωνή») πάλεψαν με την προκατάληψη και το στίγμα εστιάζοντας στην ενημέρωση και στην άμεση ιατρική και ψυχολογική συνδρομή των νοσούντων. Πίσω από τις δράσεις αυτές κρύβονταν ηρωικοί εθελοντές, άλλοι επώνυμοι, άλλοι ανώνυμοι· σε κάθε περίπτωση, τους χρωστάμε απέραντη ευγνωμοσύνη. Και το ελληνικό κράτος, τελικά, επέδειξε αίσθημα ευθύνης παρέχοντας πλήρη και δωρεάν ιατροφαρμακευτική κάλυψη σε όλους τους οροθετικούς. Μάλιστα, μόλις πριν από λίγες ημέρες υπογράφηκε η ΚΥΑ για την προληπτική χορήγηση αντιρετροϊκών φαρμάκων (PREP) με στόχο την προστασία ατόμων που βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο να μολυνθούν από τον ιό. Σαράντα χρόνια μετά το πρώτο θύμα του HIV στην Ελλάδα, η βασική μάχη έχει κερδηθεί. Υπάρχουν ακόμη ανοικτά θέματα στη χώρα μας που ζητούν λύσεις, κυρίως για την κοινότητα των τοξικοεξαρτημένων. Ο αγώνας συνεχίζεται.