Τα κακά μαντάτα για την κατάσταση της ελληνικής εκπαίδευσης ήρθαν και πάλι με τα αποτελέσματα του διαγωνισμού Programme for International Student Assessment (γνωστού ως PISA) που οργανώνει ο ΟΟΣΑ κάθε τρία χρόνια. Ο τελευταίος έγινε το 2022 και τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν αυτή την εβδομάδα.
Σ’ αυτόν, οι Ελληνες μαθητές χειροτέρευσαν τις ήδη κακές επιδόσεις που είχαν τα προηγούμενα χρόνια. Στα μαθηματικά η Ελλάδα συγκέντρωσε 430 μονάδες και κατατάχθηκε στη 44η θέση. Στην κατανόηση κειμένου οι μαθητές συγκέντρωσαν 438 μονάδες (41η θέση), όταν το 2018 συγκέντρωσαν 457. Στις φυσικές επιστήμες συγκέντρωσαν 441 μονάδες και βρεθήκαμε στη 44η θέση. Μάλλον κάτι είχαν μυριστεί οι συνδικαλιστές για τις επιδόσεις των ελληνόπαιδων και γι’ αυτό ΟΛΜΕ και ΔΟΕ είχαν προκηρύξει πανελλαδική 3ωρη στάση εργασίας στις 18 Μαΐου 2022, ημέρα διεξαγωγής των εξετάσεων PISA. Δεν τους πέρασε και ο διαγωνισμός έγινε.
Σε άλλες δυτικές χώρες, που έχουν πολύ καλύτερες βαθμολογίες, ακόμη και η πιο μικρή μεταβολή επί τα χείρω κινητοποιεί γονείς, δασκάλους, καθηγητές, υπουργεία και ψάχνουν να βρουν τα αίτια της κάμψης. Στην Ελλάδα της αυτοαξιολόγησης των σχολικών μονάδων, για την οποία καμάρωνε η τέως υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως, όλα είναι καλά. Δεν αριστεύουν μόνο τα σχολεία, όπως έδειξαν οι εκθέσεις αυτοαξιολόγησης, αλλά και οι μαθητές. Για τα χείριστα αποτελέσματα στον διεθνή διαγωνισμό φταίει το «σύστημα». Οι δείκτες είναι φτιαγμένοι για να κρύβουν τις «κρυφές αρετές» του ελληνικού σχολείου.
Δεν αστειευόμαστε. Αυτό είπε στην ΕΡΤ ο οργανωτικός γραμματέας της Ομοσπονδίας Λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης (ΟΛΜΕ) Νικηφόρος Κωνσταντίνου. Απομαγνητοφωνούμε: «Δεν είναι αυτός ο δείκτης ούτε του ελληνικού σχολείου ούτε των Ελλήνων μαθητών. (…) Το ζήτημα είναι αν το δικό μας σχολείο προετοιμάζει μαθητές γι’ αυτόν τον διαγωνισμό» (Prime Time, 5.12.2023).
Για τα χείριστα αποτελέσματα στον διεθνή διαγωνισμό PISA φταίει το «σύστημα». Οι δείκτες είναι φτιαγμένοι για να κρύβουν τις «κρυφές αρετές» του ελληνικού σχολείου.
Αγνοούμε τι προετοιμασία μπορεί να γίνει για έναν διαγωνισμό κατανόησης κειμένου. Να τους ψιθυρίζουν τα θέματα SOS; Δεν γίνεται και να παπαγαλίσουν «εκθέσεις», διότι δίδεται ένα κείμενο και υπάρχουν ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών, όπως π.χ. «Με τι ήθελε να ασχοληθεί ο Γιάννης Αντετοκούνμπο όταν ήταν μικρός; Α. Με το βόλεϊ. Β. Με το μπάσκετ. Γ. Με το ποδόσφαιρο. Δ. Με τον στίβο» (Θέματα Γλώσσας Δημοτικού 2022).
«Το ελληνικό σχολείο έχει μια άλλη στόχευση», συνέχισε ο οργανωτικός γραμματέας της ΟΛΜΕ. «Πρέπει να ξέρουμε τι στοχεύει ο συγκεκριμένος διαγωνισμός (PISA) και ψάχνει το κοινό αίσθημα, την κοινή λογική. Το ελληνικό σύστημα δεν στοχεύει σ’ αυτό (σ.σ.: αρχίζουμε να έχουμε κι εμείς πρόβλημα κατανόησης των λεχθέντων), είναι πιο εξειδικευμένο (…) Να σας πω ένα απλό παράδειγμα. Αν δείτε όλα αυτά τα τεστ του ΟΟΣΑ, τα τεστ PISA, είτε μέσα στις φυσικές επιστήμες, είτε στα μαθηματικά, είτε στα ελληνικά, δεν θα βρείτε κανένα από αυτά τα θέματα σε ελληνικό βιβλίο». Παρένθεση: Με άλλα λόγια, τα παιδιά δεν είχαν τίποτε να παπαγαλίσουν και γι’ αυτό αποτύχαμε παταγωδώς.
«Αρα, τι σημαίνει;» αναρωτήθηκε ρητορικώς ο συνδικαλιστής. «Οτι πάμε λάθος; Οχι. Το ελληνικό βιβλίο στοχεύει σε μια εξειδικευμένη και συγκεκριμένη γνώση, που θέλει πολύπλευρη γνώση, που θέλει να ενισχύσει τον μαθητή μας σε αυτά τα συγκεκριμένα».
Το πρώτο θέμα του διαγωνισμού για τα μαθηματικά γυμνασίου ήταν: «Τα ύψη σε cm των 5 παικτών μιας ομάδας μπάσκετ είναι: 190, 197, 199, 201 και 203 cm. Το μέσο ύψος της ομάδας είναι: Α. (190 + 197 + 199 + 201 + 203) cm; Β. 198 cm; Γ. 203 cm; Δ. 199 cm;». Σ’ αυτόν τον διαγωνισμό μόλις το 2% των Ελλήνων μαθητών πήρε λίαν καλώς ή άριστα (Level 5 και 6). Ο μέσος όρος των 81 χωρών που συμμετείχαν ήταν στο 9%. Προφανώς, εμάς μάς έφαγε η εξειδίκευση ή η αντίληψη ότι «δεν πάμε λάθος».