Ηταν 30 Νοεμβρίου όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε την πρόθεση της κυβέρνησής του να εφαρμόσει την επιστολική ψήφο στις προσεχείς ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου 2024. Ηταν τόσο μεγάλη η χαρά μου, που εξέλαβα την ανακοίνωσή του σαν δώρο του πρωθυπουργού για την ονομαστική μου γιορτή. Εξηγούμαι.
Προεκλογικά η Ν.Δ. είχε δεσμευθεί ότι θα ξαναδεί το θέμα της ψηφοφορίας των Ελλήνων του εξωτερικού. Μετά την ολοκληρωτική αποτυχία της προηγούμενης ρύθμισης –τον Μάιο ψήφισαν 18.032 και τον Ιούνιο 17.258– θέλησα να συμβάλω στην προσπάθεια αυτή. Για τον σκοπό αυτό έγραψα ένα κείμενο σε τούτη τη στήλη, με τίτλο: «Ευρωεκλογές 2024: μια μοναδική ευκαιρία» (23/7/2023). Δεν γνωρίζω αν το άρθρο αυτό επηρέασε τα γεγονότα, αλλά αυτό δεν έχει καμία απολύτως σημασία. Αυτό που έχει σημασία για τον τόπο και την πρόοδο, είναι το γεγονός ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης «άδραξε» την ευκαιρία για να κάνει μια ουσιαστική και απαραίτητη μεταρρύθμιση. Οπως θα διαπιστώσετε, οι ευρωεκλογές αποτελούν μια μοναδική ευκαιρία, που παρουσιάζεται κάθε πέντε χρόνια και αν χάναμε το χρονικό παράθυρο του 2024 πολύ δύσκολα θα βρίσκαμε άλλη περίπτωση για την εφαρμογή. Αντιγράφω από το άρθρο μου της 23/7/2013.
[…] Οι ευρωεκλογές είναι πολιτικά πολύ λιγότερο φορτισμένες σε σχέση με τις εθνικές εκλογές. Ακριβώς για τον λόγο αυτό είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν ευρύτερες κομματικές συναινέσεις για αλλαγές. Μάλιστα, μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι οι ευρωεκλογές αποτελούν μια dress rehearsal για τυχόν αλλαγές στις εθνικές εκλογές. Είναι, δηλαδή, μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να εξετάσουμε με σοβαρότητα τη δυνατότητα να ψηφίζουν οι συμπολίτες μας του εξωτερικού, αλλά και του εσωτερικού, με επιστολική ψήφο. Τεχνικά το εγχείρημα είναι ιδιαίτερα εύκολο για πολλούς λόγους. Το βασικότερο πλεονέκτημα είναι το γεγονός ότι στις ευρωεκλογές τα κόμματα έχουν ενιαίο ψηφοδέλτιο για όλη την επικράτεια, που διευκολύνει σημαντικά την επιστολική ψήφο. Το δεύτερο σημαντικό πλεονέκτημα είναι το γεγονός ότι η ημερομηνία διεξαγωγής των ευρωεκλογών είναι ήδη προκαθορισμένη και δεν υπάρχει ο κίνδυνος του αιφνιδιασμού με πρόωρες εκλογές.
Δεν έχει νόημα να κάνουμε τεχνική ανάλυση πώς θα υλοποιηθεί η επιστολική ψήφος, τόσο για τους κατοίκους της Ελλάδας όσο και του εξωτερικού. Πολιτική βούληση χρειάζεται και είμαι απολύτως βέβαιος ότι η ομάδα μελέτης που θα αναλάβει τον σχεδιασμό έχει πολλά παραδείγματα από άλλες χώρες για να αντιγράψει. Η μοναδική προϋπόθεση για να αποφευχθούν διπλοψηφίες είναι η εκ των προτέρων πιστοποίηση όσων ψηφοφόρων προτίθενται να ψηφίσουν επιστολικά, ώστε να διαγραφούν έγκαιρα από τους εκλογικούς καταλόγους, οι οποίοι θα χρησιμοποιηθούν για τη φυσική παρουσία.
Στην επιστολική ψήφο το μυστικό της ψήφου εξασφαλίζεται με έναν εξαιρετικά απλό τρόπο. Το ψηφοδέλτιο με την επιλογή του ψηφοφόρου τοποθετείται σε έναν φάκελο ο οποίος δεν έχει εξωτερικά κανένα στοιχείο αναγνώρισης. Ο απρόσωπος αυτός φάκελος τοποθετείται μέσα σε έναν άλλο φάκελο ο οποίος φέρει εξωτερικά τα στοιχεία του ψηφοφόρου και έναν μοναδικό αριθμό αναγνώρισης. Κατά την καταμέτρηση, πιστοποιείται ο ψηφοφόρος με τα εξωτερικά στοιχεία του φακέλου, ώστε να θεωρηθεί ότι ψήφισε και να διαγραφεί από τον κατάλογο, ανοίγεται ο φάκελος και ο εσωτερικός φάκελος τοποθετείται χωρίς να ανοιχθεί στην κάλπη, μαζί με όλους τους υπόλοιπους. Η καταμέτρηση, καταγραφή και μετάδοση γίνεται όπως και στον παραδοσιακό τρόπο. Bingo! Και επιστολική και μυστική η ψήφος, ώστε να μην υπάρχουν αντιρρήσεις.
Επίσης, πρέπει να καταργηθούν και οι απαράδεκτοι περιορισμοί που μπήκαν. Μοναδική προϋπόθεση για την επιστολική ψήφο τόσο των αποδήμων όσο και των κατοίκων είναι η ύπαρξη του ψηφοφόρου στους εκλογικούς καταλόγους βάσει των οποίων θα διεξαχθούν οι εκλογές.[…].
Οπως μπορείτε να διαπιστώσετε, το προτεινόμενο νομοσχέδιο που παρουσίασαν η υπουργός Νίκη Κεραμέως και ο αναπληρωτής Θοδωρής Λιβάνιος περιγράφει με λεπτομέρειες ακριβώς την παραπάνω διαδικασία. Το πλέον κρίσιμο βήμα είναι η προκαταβολική δήλωση του ψηφοφόρου ότι θέλει να ψηφίσει με επιστολική ψήφο είτε βρίσκεται στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό. Είναι σκόπιμο να τονίσω ένα θετικό γεγονός, που δεν το βλέπουμε συχνά σε κυβερνητικά πόστα. Γνωρίζω εδώ και χρόνια τον Θοδωρή Λιβάνιο και έχουμε συνεργαστεί σε παλαιότερες εκλογές, όταν εργαζόταν στον ιδιωτικό τομέα. Με απλά λόγια, γνωρίζει καλά το θέμα εκλογές και ακριβώς για τον λόγο αυτό είμαι βέβαιος ότι έχει συμβάλει καθοριστικά στη διαμόρφωση της σωστής διαδικασίας.
Πάμε τώρα στις αντιδράσεις. Το γνωστό «ναι μεν αλλά», τόσο από τον Σύριζα όσο και από το ΠΑΣΟΚ. Οταν βλέπετε μακροσκελείς ανακοινώσεις κομμάτων για ένα θέμα που η απάντηση θα μπορούσε να είναι ένα «ναι» ή ένα «όχι», τότε να ξέρετε ότι προσπαθούν να είναι και «με τον αστυφύλακα και με τον χωροφύλακα». Για άλλη μια φορά, αντί να συμβάλουμε στον εκσυγχρονισμό της εκλογικής διαδικασίας, ακολουθώντας δοκιμασμένα πρότυπα άλλων χωρών, δημιουργούμε αμφιβολίες για νοθεία, παραβίαση μυστικότητας της ψήφου και αλλοίωση του εκλογικού αποτελέσματος. Λες και σε όλες τις άλλες χώρες όπου εδώ και χρόνια εφαρμόζεται η επιστολική ψήφος αρέσκονται στη νοθεία, στην παραβίαση της μυστικότητας της ψήφου και στην αλλοίωση του εκλογικού αποτελέσματος.
Σταχυολογώ από τις ανακοινώσεις των κομμάτων. Σύριζα: Η τομεάρχης Εσωτερικών Γιώτα Πούλου τονίζει μεταξύ άλλων ότι η σημερινή εξαγγελία «απαιτεί απαντήσεις για πιθανά συνταγματικά κωλύματα, για τη διασφάλιση της μυστικότητας της ψήφου, καθώς και ασφαλιστικές δικλίδες που θα προστατεύσουν από ενδεχόμενη νόθευση το εκλογικό αποτέλεσμα και θα εξασφαλίσουν την αξιοπιστία της διαδικασίας». ΠΑΣΟΚ: Σε ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου, αναφέρεται ότι «αποδεικνύουν ότι η κυβέρνηση δεν έχει καμία διάθεση συναίνεσης. Το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής αναμένει να δει θεσμικά και επίσημα και όχι διά ανακοινώσεων τις διαδικαστικές εγγυήσεις που συνοδεύουν την πρόταση υιοθέτησης της επιστολικής ψήφου, αλλά και τις κατηγορίες ψηφοφόρων τις οποίες θα αφορά».
Αλλα κόμματα είναι πιο ξεκάθαρα. ΚΚΕ: Σε ανακοίνωσή του αναφέρει: «Με την καθιέρωση της επιστολικής ψήφου η κυβέρνηση της Ν.Δ. θέτει σε κίνδυνο τη μυστικότητα και το αδιάβλητο της εκλογικής διαδικασίας, […] Ταυτόχρονα, η συμμετοχή του λαού στις εκλογές υποβιβάζεται στο επίπεδο της αποστολής ενός φακέλου». Δηλαδή, αν βάλω τον φάκελο στην κάλπη και δεν τον στείλω με επιστολή «υποβιβάζεται η συμμετοχή του λαού». Ημαρτον! Βελόπουλος: Σε δηλώσεις του αναφέρει: «Για ακόμη μια φορά αποδεικνύει η κυβέρνηση ότι επιπόλαια δρα και λειτουργεί και μάλιστα με επιλογές εναντίον της Δημοκρατίας». […] «Εμείς δεν εμπιστευόμαστε τη Ν.Δ., δεν εμπιστευόμαστε τις επιλογές της», σημείωσε, τονίζοντας ότι «πάει και πάλι να κάνει λαθροχειρία και κυρίως καλπονοθεία». Παρακαλώ την προσοχή σας στο «πάει και ΠΑΛΙ να κάνει λαθροχειρία και κυρίως καλπονοθεία», εξυπονοώντας ότι η κυριαρχία της Ν.Δ. προήλθε από καλπονοθεία!
Ας σοβαρευτούμε επιτέλους. Ολα τα παραπάνω είναι «προφάσεις εν αμαρτίαις». Είναι δεκάδες οι χώρες που έχουν εφαρμόσει την επιστολική ψήφο και οι κάτοικοί τους δεν είναι λιγότερο δημοκράτες από εμάς, που νομίζουμε ότι κατέχουμε τη μοναδική αλήθεια και δημοκρατική ευαισθησία υψηλότατου βαθμού. Οι ευρωεκλογές 2024 είναι μια μοναδική ευκαιρία να έχουμε μια πραγματική prova generale ώστε να βγάλουμε χρήσιμα συμπεράσματα, προκειμένου να εφαρμόσουμε την επιστολική ψήφο και στις επόμενες εθνικές εκλογές. Είμαι πράγματι πολύ περήφανος που το 1981 σχεδιάσαμε ένα σύστημα πληροφορικής για τη συγκέντρωση και μετάδοση των εκλογικών αποτελεσμάτων, το οποίο εξελίσσεται και εφαρμόζεται μέχρι σήμερα. Ηταν και τότε μια σημαντική τομή, που αρχικά αλλά και μετέπειτα αμφισβητήθηκε και πολλές φορές λοιδορήθηκε. Με επιμονή και υπομονή έγινε ένας καταξιωμένος θεσμός και μόνο ανόητοι έχουν επιφυλάξεις και αμφιβολίες. Η επιστολική ψήφος είναι άλλη μια σημαντική τομή στη διαδρομή αυτή. Ελάτε να αντιμετωπίσουμε την Επιστολική Ψήφο με ανοιχτά μυαλά, έχοντας εμπιστοσύνη σ’ αυτούς που ψηφίσαμε για να μας κυβερνήσουν για τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Μόνο έτσι θα προχωρήσουμε σταδιακά και στην ψηφοφορία μέσω internet, που οπωσδήποτε πρέπει να κουβεντιάσουμε στο μέλλον.
Υ. Γ. Διαβάζοντας το νομοσχέδιο, διαπίστωσα ότι έγινε ακόμη μια σημαντική αλλαγή, την οποία είχα εισηγηθεί εδώ και πολλά χρόνια. Για τη συμμετοχή ενός κόμματος στις ευρωεκλογές απαιτείται η καταβολή παραβόλου 20.000 ευρώ, το οποίο επιστρέφεται αν το κόμμα πάρει περισσότερο από 1,5%. Ετσι γλιτώνουμε από τους πλακατζήδες των εκλογών, οι οποίοι δημιουργούν πρόσθετη γραφειοκρατία! Μπράβο!
Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.