Ο βουλευτής επαρχίας είχε θυμώσει. Ακουγε το νεαρό στέλεχος να του κάνει κήρυγμα για τα δικαιώματα και τα καθήκοντα που συνεπάγεται η προοδευτική ταυτότητα του κόμματος. Την άκουγε μέχρι που δεν άντεξε: «Δεν έχεις ιδέα», της είπε. «Δεν ξέρεις τον κόσμο που μας ψηφίζει». «Ξέρω όμως πολύ καλά τον κόσμο που δεν μας ψηφίζει», του απάντησε εκείνη ενστικτωδώς.
Στη στιχομυθία από την καφενειακή ζύμωση της ελάσσονος αντιπολίτευσης αντανακλώνται κάποιες από τις διαχωριστικές γραμμές που ενεργοποιεί η επιχειρούμενη μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου. Πρώτη γραμμή, το χάσμα των γενεών: Η ιδέα που έχουν για τον ρόλο των φύλων και τις μορφές συμβίωσης οι νεότεροι έναντι των στερεοτύπων που εξακολουθούν να δομούν την κοσμοαντίληψη των παλαιότερων. Δεύτερη γραμμή, το εσωτερικό σύνορο: Εκείνο που χωρίζει τη μητροπολιτική κουλτούρα, όπως διαμορφώνεται πλέον στο πεδίο της παγκόσμιας ψηφιακής σφαίρας, από την «περιφέρεια» – την πολιτισμική ενδοχώρα που εξακολουθεί να συνέχεται από τις αξίες της κοινότητας, από τη θρησκεία και τους δεσμούς αίματος.
Εχει το δίκιο του ο βουλευτής επαρχίας: Είναι πολύ πιο εύκολο σε ένα συνάδελφό του που εκλέγεται σε μεγάλη εκλογική περιφέρεια της πρωτεύουσας να είναι «προοδευτικός». Δεν λογοδοτούν στο ίδιο ακροατήριο. Με τους όρους της αμερικανικής κοινωνιο-εκλογικής γεωγραφίας, εκείνος πολιτεύεται στο Κάνσας και οι συνάδελφοί του στις βορειοανατολικές και δυτικές ακτές. Εκείνος μιλάει σε ένα κοινό συγγενές προς τους Γερμανούς αγρότες που κατεβαίνουν στις πόλεις για να διαδηλώσουν με τα τρακτέρ τους (για την κατάργηση των φοροαπαλλαγών στο αγροτικό ντίζελ) και οι πρωτευουσιάνοι συνάδελφοί του βασίζονται σε μια ελίτ πελατεία που έχει περισσότερες κοινές ανησυχίες με τους θαμώνες των βερολινέζικων καφενείων. Το αξιακό σύνορο διατρέχει εσωτερικά όλες τις δυτικές κοινωνίες. Η πολιτική εκπροσώπηση σε μια δημοκρατία δεν έχει την πολυτέλεια να το αγνοήσει.
Ομως, η δημοκρατική αναγνώριση του συνόρου δεν σημαίνει και τη μοιρολατρική αποδοχή του, σαν να ήταν αμετακίνητο. Σαν να μην ήταν η άυλη γραμμή που μπορεί να αρθεί εξίσου δημοκρατικά, με την πίστη στη θεσμική δυνατότητα της ηθικής προόδου.
Ναι, οι βουλευτές «ξέρουν τον κόσμο» που τους ψηφίζει. Πώς μπορούν όμως ταυτόχρονα να θρηνούν για την αποχή και την πολιτική «αδιαφορία» των νέων ψηφοφόρων ενώ οι ίδιοι περιχαρακώνονται έναντι του άλλου «κόσμου», που δεν τους ψηφίζει – που δεν ψηφίζει κανένα;
Πώς μπορούμε να θρηνούμε για το brain drain όταν απαγορεύουμε σε μια κατηγορία πολιτών να ζήσει εδώ όσο ελεύθερα μπορεί να ζήσει στις κοντινές μας χώρες της Ευρώπης; (Κι αυτό δεν αφορά μόνο τη ΛΟΑΤΚΙ «μειονότητα». Αφορά και τις συνθήκες υπό τις οποίες μετέχει στην αγορά εργασίας και τη δημόσια ζωή ο μισός πληθυσμός: οι γυναίκες.)
Πώς μπορούμε να ανησυχούμε για το δημογραφικό και ταυτόχρονα να επιμένουμε να αποκλείουμε από τη δυνατότητα απόκτησης και ανατροφής παιδιών τις νέες μορφές οικογένειας;
Πώς εξεγειρόμαστε για τον κίνδυνο «πολιτισμικής αλλοίωσης» όταν οι ίδιοι, αντί να εμβαθύνουμε στις δυτικές αξίες της ατομικής ελευθερίας, οχυρωνόμαστε σε απαγορεύσεις όμοιες με της ισλαμικής θεοκρατίας;
Οι «δύο κόσμοι» δεν είναι τόσο «δύο» όσο φαίνονται. Είναι δύο και ασύμπτωτοι μόνο για εκείνους που από ηθικοπολιτική οκνηρία και πελατειακό αυτοματισμό δεν κάνουν την προσπάθεια να τους ενώσουν.