Το «δεν προβλέπεται» είναι ο εφιάλτης κάθε πολίτη που έρχεται σε επαφή με το Δημόσιο. Εκφέρεται σε διάφορες εκδοχές, με την ευγενέστερη να λέει «έχετε απόλυτο δίκιο, αλλά δυστυχώς δεν το προβλέπει ο νόμος».
Νομίζαμε ότι αυτό ταλαιπωρούσε μόνο τους απλούς υπηκόους, όλους εμάς που καθημερινώς προσπαθούμε να προσεγγίσουμε τον Πύργο του Δημοσίου, που θα ‘λεγε και ο ο Φραντς Κάφκα. Αμ δε! Και οι δικαστές, που θέλουν να κάνουν τη δουλειά τους, το ίδιο πρόβλημα έχουν.
Τις προάλλες ερωτήθηκε ο υπουργός Δικαιοσύνης γιατί καθυστέρησε τόσο πολύ η δικαστική διερεύνηση του τραγικού δυστυχήματος στα Τέμπη. «Δεν είναι εύκολη υπόθεση», απάντησε ο κ. Γιώργος Φλωρίδης. «Οταν το καλοκαίρι πήγα στο υπουργείο Δικαιοσύνης, μετά από λίγες μέρες ήρθε μια πληροφορία ότι οι ανακριτές εκεί δεν μπορούσαν να ανοίξουν τις συνομιλίες (σ.σ. σταθμάρχη, μηχανοδηγών) για να τις ακούσουν, επειδή η νομοθεσία που υπήρχε γι’ αυτά δεν το επέτρεπε. Ετσι συνεννοήθηκα με τον πρωθυπουργό, ψηφίσαμε μια κατεπείγουσα ρύθμιση στη Βουλή». Ο υπουργός διευκρίνισε ότι δεν απαγορεύεται ρητώς στους δικαστές να ακούν τις συνομιλίες των μηχανοδηγών, αλλά «υπάρχει η νομοθεσία που λέει σε ποιες περιπτώσεις επιτρέπεται στους ανακριτές να ακούν τις συνομιλίες. Δεν είχε προβλεφθεί αυτή η περίπτωση. (…) Ενώ είχε προβλεφθεί για τις αεροπορικές συγκοινωνίες, δεν είχε προβλεφθεί για τον σιδηρόδρομο και για τη θάλασσα…» (ΣΚΑΪ, 25.1.2024).
Στο Δημόσιο, ακόμη και τα πιο λογικά, όταν δεν προβλέπονται ρητώς, απαγορεύονται. Αυτό εξηγεί και την απεραντολογία των νομοσχεδίων και τις άπειρες τροπολογίες αυτών.
Με άλλα λόγια, πήγαν οι ανακριτές στο κέντρο ελέγχου για να πάρουν τις συνομιλίες και βρέθηκαν μπροστά στο «δεν προβλέπεται, κύριε». Πιθανότατα να αντέταξαν «Μα για αεροπορικά δυστυχήματα με λιγότερους νεκρούς μπορούμε να ακούσουμε τις συνομιλίες», για να πάρουν την ευγενική (αφού απευθυνόταν σε δικαστές) ανταπάντηση «έχετε απόλυτο δίκιο, αλλά δυστυχώς δεν το προβλέπει ο νόμος».
Ο πρώην υπουργός Οικονομικών και νυν καθηγητής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας κ. Γιώργος Παπακωνσταντίνου είχε πει ότι «Στις δημοκρατίες, ό,τι δεν απαγορεύεται ρητώς, επιτρέπεται. Στις δικτατορίες, ό,τι δεν επιτρέπεται ρητώς, απαγορεύεται». Το ίδιο ισχύει και στον Πύργο του Δ., δηλαδή του Δημοσίου. Ακόμη και τα πιο λογικά, όταν δεν προβλέπονται ρητώς, απαγορεύονται. Αυτό εξηγεί και την απεραντολογία των νομοσχεδίων και τις άπειρες τροπολογίες αυτών. Ο νομοθέτης προσπαθεί να συμπεριλάβει και να ρυθμίσει κάθε απίθανη λεπτομέρεια της ζωής, αλλά αυτή εκδικείται. Προφανώς όταν πέρασε το νομοσχέδιο για τη χρήση των συγκεκριμένων αποδεικτικών μέσων, μόνο στις αεροπορικές συγκοινωνίες καταγράφονταν οι συνομιλίες. Η ζωή όμως προχώρησε κι έπρεπε να ασχοληθεί ο πρωθυπουργός, ένας υπουργός (συν τα επιτελεία τους) και κάποιοι δικαστές για να ψηφιστεί καλοκαιριάτικα μια τροπολογία σε άσχετο νομοσχέδιο για να συμπεριλάβει το απολύτως λογικό.
Δεν γνωρίζουμε από πού πηγάζει αυτή η παθογένεια. Ισως έχει να κάνει με τον εξαιρετικά συγκεντρωτικό χαρακτήρα του κράτους, που θέλει τους υπουργούς να αποφασίζουν τα πάντα. Μπορεί να οφείλεται στο έλλειμμα εμπιστοσύνης στη δημόσια διοίκηση. Ισως φταίει η ευθυνοφοβία των δημοσίων λειτουργών. Δικαιολογημένη, διότι οι δύο τροχονόμοι που προ μηνός έκλεισαν με τσιμέντο μια επικίνδυνη λακκούβα στην Κω αντιμετώπισαν τον περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου κ. Γιώργο Χατζημάρκου, ο οποίος προέταξε το «δεν προβλέπεται, κύριοι». Οπως είπε, «οι συγκεκριμένοι αστυνομικοί επέλεξαν την αυτοδικία για να αντιμετωπίσουν ένα πρόβλημα που, κατά την άποψή τους, το κράτος δεν είχε επιλύσει αρκετά γρήγορα» (Facebook, 11.1.2024).
Το κερασάκι στην υπόθεση των Τεμπών είναι πως οι συνομιλίες στις οποίες δεν μπορούσαν να έχουν πρόσβαση οι ανακριτές είχαν ήδη δημοσιοποιηθεί από τα μέσα ενημέρωσης…