Το δίδυμο της αποτυχίας: μια προβληματική πολιτική συνδυασμένη με μια προβληματική διαχείριση. Εν αρχή, μια προβληματική πράσινη Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ). Πολύ σωστά εντάχθηκε στη γενικότερη προσπάθεια της Ευρώπης να μειώσει τουλάχιστον 55% τις εκπομπές ρύπων έως το 2030 και να τις μηδενίσει έως το 2050. Πώς θα το πετύχει, είναι άλλο, διαφορετικό θέμα. Αν η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης είναι μονόδρομος, υπάρχουν περισσότερες εναλλακτικές όσον αφορά τις πολιτικές με τις οποίες θα επιδιωχθεί ο ίδιος στόχος.
Αν, για παράδειγμα, θέτεις στόχο να μειώσεις 50% τα φυτοφάρμακα, 20% τα λιπάσματα και λοιπές δράσεις που ξέρεις ότι θα βυθίσουν την παραγωγικότητα στον αγροτικό τομέα, έχεις δύο βασικές εναλλακτικές: να οργανώσεις έγκαιρα μια πραγματική επανάσταση, μια πρωτοφανή κινητοποίηση επιστημονικού δυναμικού και κεφαλαίων για να γίνουν μεγάλες επενδύσεις, να παραχθούν νέα σκευάσματα σε ικανοποιητικές ποσότητες και τιμές, να διαχυθούν γνώση και καινοτομίες, ώστε να ενισχυθεί η παραγωγικότητα και να μην αφεθεί να καταρρεύσει – μαζί με παραγωγή και αγρότες.
Είτε να μείνεις να θωρείς ακίνητος τις δυνάμεις της αγοράς (όπως πράττουν οι ισχυροί της Ευρώπης εδώ και μία τριετία), περιμένοντας αυτές οι δυνάμεις να αποκαταστήσουν μια νέα ισορροπία με τον μοναδικό τρόπο που αυτές γνωρίζουν: καταστρέφοντας το 10%-20% του αγροτικού εισοδήματος. Ε, αυτό πουθενά στην Ευρώπη δεν θα το υποδέχονταν με τριαντάφυλλα! Αυτό που εύλογα θα συνέβαινε, είναι αυτό που συμβαίνει. Με τις πρώτες αντιδράσεις θα άρχιζε το ξήλωμα των μέτρων – όπως γίνεται από προχθές στη Γαλλία.
Σε κάθε 100 ευρώ ο παραγωγός εισπράττει περίπου 17. Τα υπόλοιπα 83 διαχέονται σε ένα ελάχιστα παραγωγικό κατεστημένο.
Στην πραγματικότητα, ποτέ δεν έχει γίνει μια συγκροτημένη, υπεύθυνη συζήτηση τι είδους αγροτική οικονομία θέλουμε. Γιατί; Ισως η απάντηση κρύβεται σε δύο αριθμούς που δείχνουν τον δρόμο του κέρδους. Οπως έχουν υπολογίσει στελέχη αρμόδιων ευρωπαϊκών υπηρεσιών, σε κάθε 100 μονάδες της τιμής που πληρώνει ο Ελληνας καταναλωτής για αγροτικά προϊόντα, αυτά που εισπράττει ο παραγωγός είναι μόνο 17 μονάδες. Οι 83 μονάδες από τις 100 γίνονται εισοδήματα που τροφοδοτούν ενδιάμεσες επιχειρήσεις και υπηρεσίες, ένα σε μεγάλο βαθμό ελάχιστα παραγωγικό, πλην όμως πλούσιο και με επιρροή κατεστημένο, που δεν έχει λόγους να θέλει αλλαγές – μάλλον το αντίθετο.
Καπάκι σε αυτά ήρθε η πρωτοφανής καταστροφή στον Θεσσαλικό Κάμπο από τον «Daniel», το πρώτο καθ’ ημάς φαινόμενο γέννημα-θρέμμα της κλιματικής κρίσης. Και, το αποκορύφωμα, μια ακραία ατυχής διαχείριση των αγροτικών θεμάτων. Ενδεικτική ήταν η αδιαφορία να μην κοπεί το ρεύμα στους πλημμυροπαθείς αγρότες του Θεσσαλικού Κάμπου – χρειάστηκαν τρεις μήνες περίπου για να φτάσει η σχετική ρύθμιση στη Βουλή. Θορυβώδης και αναιδέστατη η αλαζονεία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης – περί «υποκινούμενων» με «αλλοπρόσαλλα» αιτήματα. Αλλά και οι ισχυρισμοί ότι η κυβέρνηση αντιδρά με μοναδική στην ιστορία αποτελεσματικότητα, ίσως πίσω από την αυταρέσκεια των λόγων έκρυβαν μια δικαιολογημένη αμηχανία: τι, αλήθεια, να πεις σε αυτούς που ήταν «αόρατοι» μέχρις ότου ανέβηκαν στα τρακτέρ και βγήκαν στους δρόμους;