Η είδηση από το εξωτερικό δελτίο σχεδόν χάθηκε μέσα στον ορυμαγδό της εγχώριας επικαιρότητας: ο πρώην πρωθυπουργός της Ολλανδίας Ντρις φαν Αχτ, που κράτησε τα ηνία της χώρας από το 1977 έως το 1982, και η σύζυγός του Εζενί έφυγαν από τη ζωή στην πόλη Ναϊμέχεν με τη μέθοδο της ευθανασίας, σε ηλικία 93 ετών, πιασμένοι χέρι χέρι, ακριβώς όπως πορεύτηκαν σχεδόν επτά δεκαετίες.
Είχαν αποκτήσει τρία παιδιά και εγγόνια, μοιράζονταν την ίδια αγάπη για τη φύση και το ποδήλατο (και την περηφάνια που ένας εγγονός τους έγινε επαγγελματίας ποδηλάτης), εκείνη τον στήριζε σε κάθε του εγχείρημα, εκείνος την αποκαλούσε πάντα «το κορίτσι μου» και σε κάθε ευκαιρία επαναλάμβανε πόσο είχε μετανιώσει που η πολιτική τού είχε στερήσει πολύτιμο χρόνο από την οικογένειά του. Τα τελευταία χρόνια, αντιμετώπιζαν πολύ σοβαρά προβλήματα υγείας.
Η Ολλανδία είναι η πρώτη χώρα στον κόσμο που νομιμοποίησε την ενεργητική ευθανασία και την υποβοηθούμενη αυτοκτονία το 2002, υπό αυστηρές προϋποθέσεις: μόνον όταν ένας ασθενής «υποφέρει χωρίς προοπτική βελτίωσης» και ζητάει να πεθάνει «εκούσια, με πλήρη συνείδηση και με τρόπο που να είναι καλά μελετημένος». Ακολούθησαν το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και η Ισπανία. Από το 2020, άρχισαν να κατατίθενται αιτήματα για διπλές ευθανασίες. Εκείνη τη χρονιά, 26 ζευγάρια Ολλανδών αποφάσισαν να περάσουν μαζί στην «απέναντι όχθη» και από τότε η τάση είναι διαρκώς αυξητική: 32 το 2021, 58 το 2022.
Πόσο μακριά απέχουμε στην Ελλάδα από κάτι τέτοιο; Αν σκεφτούμε τις αντιδράσεις που προκάλεσαν πρόσφατα το νομοσχέδιο για τα ομόφυλα ζευγάρια και λίγο παλαιότερα αυτό για την αποτέφρωση των νεκρών, θα απαντήσουμε αμέσως: πάρα πολύ. Στο μυαλό μας θα έρθουν εικόνες ρασοφόρων που θα κατακεραυνώνουν τους «αμαρτωλούς» από άμβωνος και «πιστών» που θα διαδηλώνουν στους δρόμους των πόλεων με εικόνες αγίων και εκκλησιαστικά λάβαρα. Μπορεί. Σε αυτή τη χώρα, όπου οι παπάδες νομίζουν πως είναι κυβερνήτες και οι πολιτικοί συχνά αγορεύουν περί «χρηστών ηθών» σαν ιεροκήρυκες, τίποτα δεν είναι αυτονόητο, όλα είναι πολύπλοκα.
Ομως, η συζήτηση κάποια στιγμή θα ανοίξει. Πρέπει να ανοίξει. Γιατί είναι μεγάλη ελευθερία να επιλέγεις πώς θα ζήσεις, αλλά ακόμη μεγαλύτερη να ορίζεις πώς και πότε θα πεθάνεις. Οποιος έχει δει το βλέμμα ενός δικού του ανθρώπου στο κρεβάτι ενός νοσοκομείου, να σφαδάζει από τους πόνους στο τελευταίο στάδιο του καρκίνου και να εκλιπαρεί για λύτρωση, δεν αμφιβάλλει. Ξέρει.