Ενας από τους πολλούς λόγους που απολαμβάνω το πολύ σημαντικό συνέδριο της «Κ» και των συνδιοργανωτών της για τα 50 χρόνια της Μεταπολίτευσης (ολοκληρώνεται σήμερα) είναι ότι φιλοξενείται στο νέο αμφιθέατρο της αναβαπτισμένης Εθνικής Πινακοθήκης. Μου αρέσει ότι πραγματοποιείται στο κέντρο, ότι υπάρχει σταθμός μετρό στα 80 μέτρα, ότι μπορείς να περπατήσεις 15 λεπτά και να είσαι στο Σύνταγμα. Σκέφτομαι ότι σε ένα χρόνο από σήμερα, ακριβώς απέναντι θα ετοιμάζεται να ανοίξει το νέο Χίλτον που δεν θα λέγεται Χίλτον και δεν θα είναι (ευτυχώς) μόνο ξενοδοχείο. Αναλογίζομαι πόσες φορές έχω «ταξιδέψει» στην άλλη άκρη της Αθήνας (ή της Αττικής) για να παρακολουθήσω ένα συνέδριο, μια ομιλία, για να συναντήσω φίλους ή για να διασκεδάσω.
Η μητροπολιτική μεταμόρφωση της Αθήνας για την οποία τόσο κομπάζαμε στο γύρισμα του αιώνα δείχνει να μας παρέσυρε σχεδόν υπνωτισμένους σε ένα δήθεν αποκεντρωμένο μοντέλο που «ρουφούσε» σαν ηλεκτρική σκούπα όλες τις νέες υποδομές, είτε επειδή εκεί υπήρχε ελεύθερη γη είτε επειδή αυτό πρόσταζε η «μόδα» της εποχής. Φέρτε στο μυαλό σας όλα τα νέα τοπόσημα της πόλης της πρώτης εικοσαετίας του νέου αιώνα: όλα (πλην του Μουσείου Ακρόπολης, ίσως) βρίσκονται εκτός κέντρου.
Κι όλα αυτά, θεωρητικά, στο όνομα της αποσυμφόρησης του αποψιλωμένου κέντρου. Εκεί, δηλαδή, που κατασκευάσαμε το πιο οικολογικό μέσο μαζικής μεταφοράς, το μετρό, φροντίσαμε την ίδια στιγμή να το «αδειάσουμε» από χρήσεις που δίνουν ζωή σε μια πόλη. Και ξυπνήσαμε μια μέρα που κανείς πια δεν έχει λόγο να κατεβαίνει στο κέντρο: τα γραφεία και οι επιχειρήσεις μετακόμισαν στις μεγάλες λεωφόρους, ο κορμός της εμπορικής δραστηριότητας χτίστηκε σχεδόν εξαρχής εκτός κέντρου (με την εξαίρεση της Ερμού), τα συνέδρια γίνονται κατά κύριο λόγο εκτός κέντρου, ενώ μια νέα πόλη χτίζεται στο Ελληνικό. Οταν ξεκινούσα να εργάζομαι, στα μέσα της δεκαετίας του ’90, όλα ήταν στο κέντρο: η εργασία μου, τα καταστήματα που προτιμούσα, τα μέρη που έβγαινα. Τριάντα χρόνια μετά, εργάζομαι στο Νέο Φάληρο, ψωνίζω και συναντώ φίλους συχνά εκτός κέντρου.
Εκεί που κατασκευάσαμε το πιο οικολογικό μέσο μετακίνησης, το μετρό, φροντίσαμε την ίδια στιγμή να το «αδειάσουμε» από χρήσεις που δίνουν ζωή σε μια πόλη.
Εχουμε, λοιπόν, ανάγκη επενδύσεις που να αφήνουν κάτι στην πόλη: να δημιουργούν προορισμούς που θα μας υπενθυμίζουν ότι το κέντρο δεν είναι κάποιο εξωτικό μέρος μόνο για σουλάτσο και παγωτό. Ακόμη και τα ξενοδοχεία οφείλουν να σκέφτονται την πόλη διπλά και τριπλά: να προνοούν για χώρους κοινωνικής συναναστροφής που να περιλαμβάνουν και τους ντόπιους, εμάς· όχι μόνο εξωφρενικά ακριβά εστιατόρια που δεν πλησιάζει κανείς.
Πριν από λίγες ημέρες συνάντησα μια καλή φίλη στη Φωκίωνος Νέγρη κι επειδή ο καιρός ήταν γλυκός αποφάσισα να γυρίσω στο Παγκράτι με τα πόδια. Η μέρα ήταν Παρασκευή και η ώρα λίγο μετά τις 10.30 το βράδυ. Σε όλη τη διαδρομή από την Πατησίων μέχρι το Πολεμικό Μουσείο, περίπου 3,5 χιλιόμετρα απόσταση, είναι ζήτημα να συνάντησα άλλους 50 πεζούς. Ερημιά, σκοτάδι, καχυποψία για τον διπλανό ή τον απέναντι. Αυτή η μαύρη τρύπα πρέπει να κλείσει.