Θυμάστε το «άνοιγμα» της Εκκλησίας στους νέους, όταν ο τότε Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χριστόδουλος είχε πει το πασίγνωστο «ελάτε όπως είστε»; Ο Χριστόδουλος μπορεί να ήταν αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, αλλά είχε τη διορατικότητα να αντιληφθεί ότι η κοινωνία στην οποία απευθυνόταν άλλαζε. Η ελληνική πολιτεία θα ήταν χρήσιμο να κάνει το ίδιο με τη διασπορά, καθώς επιχειρεί να προσεγγίσει τον απόδημο ελληνισμό, θέτοντας ως στρατηγικό όραμα την ουσιαστική και αμφίδρομη επικοινωνία μαζί του.
Στην Ελλάδα, συχνά αντιλαμβανόμαστε την ομογένεια μονόπλευρα, είτε ως λόμπι που προωθεί τα εθνικά μας θέματα είτε ως παράγοντα διατήρησης του ελληνικού στοιχείου στο εξωτερικό. Και αν το πρώτο είναι αυτονόητος στόχος για το υπουργείο Εξωτερικών, καθώς υποστηρίζει την αποστολή του, το δεύτερο πρέπει να συνοδεύεται από έναν συμπεριληπτικό ορισμό της διασποράς, που να αγκαλιάζει και τις νεότερες γενιές των ομογενών, η ταυτότητα των οποίων προσδιορίζεται λιγότερο από τη θρησκεία ή τη γλώσσα.
Το στρατηγικό σχέδιο για τον απόδημο ελληνισμό, που βρίσκεται σε διαβούλευση μέχρι το τέλος Μαρτίου, με στόχους και δράσεις που έχουν στόχο να ενισχύσουν τους δεσμούς της διασποράς με τη χώρα, θα πρέπει να προσφέρει αυτή την ευκαιρία. Αλλά η μη ελληνόφωνη διασπορά δεν έχει εύκολη πρόσβαση στη διαβούλευση, καθώς το σχέδιο διατίθεται μόνο στα ελληνικά. Και σε μια φορτισμένη πολιτική συγκυρία, πριν από τις ευρωεκλογές και μετά τη διαρροή των emails ψηφοφόρων της διασποράς, η πρωτοβουλία της κυβέρνησης μπορεί να θεωρηθεί ότι γίνεται για ψηφοθηρικούς σκοπούς.
Αλλά η ευκαιρία είναι πολύ μεγάλη για να πάει χαμένη. Ομογενειακές οργανώσεις τονίζουν ότι, πέρα από τους συμβολισμούς, χρειάζεται στρατηγική ιεράρχηση των στόχων του σχεδίου. Η ΑΜΚΕ Κόμβος-Node προτείνει ως πρώτο βήμα τη χαρτογράφηση των ανθρώπων και των δράσεων της ομογένειας. Επίσης σημειώνει την ανάγκη δημιουργίας μιας νέας γενιάς φιλελλήνων και ενός δικτύου παγκόσμιων πρεσβευτών της Ελλάδας για την ανάπτυξη της πολιτιστικής, τουριστικής και επιστημονικής διπλωματίας. Και ιδίως στο επιστημονικό πεδίο, ο συντονισμός της έρευνας μεταξύ απόδημου και εγχώριου ελληνισμού που προτείνει θα έκανε θαύματα.
Το στρατηγικό σχέδιο περιλαμβάνει πρωτοβουλίες που όχι μόνο βγάζουν νόημα, αλλά θα έπρεπε να έχουν γίνει εδώ και χρόνια. Ενας από τους πιο πρακτικούς στόχους του στρατηγικού σχεδίου είναι η αναβάθμιση των υπηρεσιών του κράτους προς τους αποδήμους. Οι δυνατότητες που προσφέρει η ψηφιοποίηση για τη διευκόλυνση των προξενικών υπηρεσιών είναι πολλές, όπως η πρόταση για την προσθήκη μιας ενότητας στο gov.gr για τους Ελληνες του εξωτερικού.
Είναι σημαντικό, όμως, να αναγνωρίσουμε τους αποδήμους ως το εξαιρετικό και ποικιλόμορφο ανθρώπινο δυναμικό που είναι. Η Ελλάδα μπορεί να τους αξιοποιήσει για να πολλαπλασιάσει την ισχύ της στο εξωτερικό και την ευημερία της στο εσωτερικό, αρκεί να τους δεχτεί όπως είναι.
* Η κ. Κατερίνα Σώκου είναι Nonresident Senior Fellow στο Atlantic Council και ερευνήτρια εξωτερικού στο ΕΛΙΑΜΕΠ.