«Η αφρικανική σκόνη περιέχει μεταφερόμενα σωματίδια τα οποία δύναται να ενσωματωθούν με γύρη, βακτήρια και μύκητες δημιουργώντας ένα ιδιαίτερα τοξικό και επικίνδυνο μείγμα», τονίζουν οι πνευμονολόγοι.
Η πολιτική ατμόσφαιρα τα τελευταία εικοσιτετράωρα πέρασε στην αρμοδιότητα των πνευμονολόγων. Πληροφοριακά σωματίδια ποικίλου βάρους αιωρούνται και αναμειγνύονται με τοξικές ψεκάδες, δημιουργώντας ένα νέφος που μολύνει το εθνικό τραύμα.
Ισως το πιο χαρακτηριστικό κρούσμα πληροφοριακής «απόχρεμψης» των συνειδήσεων είναι η χροιά που έχει πάρει το «ανθρώπινο σφάλμα» στην υπόθεση των Τεμπών. Η «θεωρία», λένε, του «ανθρώπινου σφάλματος». Η ανθρώπινη φωνή, όμως, που ακούγεται στο αμοντάριστο απόσπασμα λέει στον μηχανοδηγό της μοιραίας αμαξοστοιχίας «περνάς κόκκινο φωτόσημο». Τον βάζει στην τροχιά του θανάτου. Είναι η ίδια φωνή που έχουμε ακούσει να αναφωνεί λίγα λεπτά αργότερα «αμάν! Εγινε τράκα».
Τι χρειάζεται να κολλήσει κανείς σε αυτή τη φωνή για να «ενισχύσει» τάχα τη «θεωρία» του ανθρώπινου λάθους; Ή μήπως το στιγμιαίο, ανθρώπινο σφάλμα δεν μπορεί να συντρέχει με συστημικά ελλείμματα.
Γιατί δυσκολευόμαστε να συλλάβουμε μια πραγματικότητα στην οποία η ευθύνη του σταθμάρχη συνυπάρχει με την ευθύνη του υπουργού, χωρίς η μία να αποκλείει ή να μειώνει την άλλη;
Οι περισσότεροι πολίτες δεν έχουν την πολυτέλεια να ψειρίζουν τα ρεπορτάζ των εφημερίδων. Δεν έχουν ούτε τον χρόνο ούτε τη διάθεση να εντρυφούν στις δικογραφίες και στις κοινοβουλευτικές δημηγορίες για να ξεχωρίσουν την αλήθεια από το ψέμα. Πολλοί από αυτούς τους πολίτες έχουν πλέον πιστέψει ότι όλα τα πειστήρια για το τι συνέβη εκείνη τη νύχτα είναι προϊόντα μηχανορραφίας. Εξίσου πολλοί ξε-πίστεψαν ό,τι είχαν πιστέψει και δεν πιστεύουν πλέον τίποτε.
Αυτή η γενικευμένη α-πιστία –η παγίωση της αφρικανικής σκόνης στη δημόσια σφαίρα– δεν πλήττει μόνο την κυβέρνηση. Τυλίγει όλο το πολιτικό σύστημα μέσα σε ένα σύννεφο αναξιοπιστίας, με πρώτο βέβαια θύμα την εκάστοτε ενσάρκωση της εξουσίας.
Μπορεί η παρούσα εξουσία να διαχειριστεί την κοινωνική δυσπιστία, όπως ξεπέρασε την κοινοβουλευτική; Μπορεί η θετική της ατζέντα –τα επιτεύγματά της στην οικονομία– να ισοφαρίσουν τη «δύσπνοια» από τα Τέμπη;
Στην καμπύλη που διαγράφουν οι υλιστικές και μετα-υλιστικές αγωνίες, φαίνεται ότι βρισκόμαστε σε συγκυρία που ευνοεί τις δεύτερες. It’s not the economy, stupid. Not any more. Παντού στις δυτικές δημοκρατίες οι εκλογικές τάσεις δείχνουν ότι οι ψηφοφόροι κινούνται από συναισθηματικές ταυτίσεις, που δεν συστοιχούν πάντα με την πραγματικότητα της τσέπης τους.
Τα Τέμπη επιμένουν επειδή πολλοί άνθρωποι μπορούν να φανταστούν τον εαυτό τους ή το παιδί τους σε αυτό το τρένο. Αλλά κυρίως επειδή αισθάνονται, υποσυνείδητα, και το αντίστροφο: Σε αυτό το τρένο δεν θα χρειαζόταν ποτέ να βάλει το παιδί του ένας Καραμανλής ή ένας Μητσοτάκης.
Από τον στρόβιλο της σκόνης κατακάθεται στο συλλογικό υποσυνείδητο αυτό το ίζημα: Οσοι διαχειρίζονται το «σύστημα», το διαχειρίζονται έτσι επειδή δεν πρόκειται να το υποστούν.
Παραδειγματισμός
Του ενός το αυτί φαγωμένο. Του άλλου το μάτι βγαλμένο. Ο τρίτος ξέπνοος, καταμωλωπισμένος, πάνω σε ένα φορείο, με τους καθετήρες να κρέμονται. Γιατί έπρεπε το Κρεμλίνο να δείξει αυτές τις αποτρόπαιες εικόνες των «υπόπτων» για τη σφαγή στη Μόσχα; Γιατί να περιφέρει στο παγκόσμιο βλέμμα αυτά τα ανθρώπινα ράκη; Βεβαίως, για παραδειγματισμό. Διότι το καθεστώς θέλει να δείξει ότι μπορεί να απαντήσει στην αγριότητα των τρομοκρατών με ίση αγριότητα. Θέλει να δείξει ότι μπορεί να ετοιμάσει σε όποιον το απειλεί μια μοίρα χειρότερη ακόμη και από τον θάνατο. Το μήνυμα δεν απευθύνεται μόνο στους τζιχαντιστές. Απευθύνεται προς όλους τους «εχθρούς» – εσωτερικούς και εξωτερικούς. Το καθεστώς έχει περάσει πλέον στη φάση όπου ο μόνος τρόπος του να υπάρξει είναι η βία. Επιζεί σκοτώνοντας. «Εκτελώντας» τους στασιαστές που ξεπηδούν από τους κόλπους του (Πριγκόζιν), τους αντιφρονούντες (Ναβάλνι), τους τρομοκράτες. Επιζεί απειλώντας ότι θα πατήσει ακόμη και το κουμπί του μαζικού, πυρηνικού θανάτου. Η βία επιδεικνύεται με την επίγνωση ότι οι θεατές της θα τη δικαιώσουν. Οτι και ο υπόλοιπος –ο δυτικός– κόσμος έχει ολισθήσει στην παλαιοδιαθηκική ηθική και την κρυφοκοιτάει νεύοντας επιδοκιμαστικά.