Εκείνος μας το επέτρεψε. Πριν από τις ήττες του στις τοπικές εκλογές –και ίσως ελπίζοντας ότι έτσι θα τις απέφευγε– ο Ταγίπ Ερντογάν είχε χρησμοδοτήσει ότι μπορεί σε τέσσερα χρόνια να αφήσει τα ηνία (έχοντας συμπληρώσει ένα τέταρτο του αιώνα στην εξουσία). Εκείνος μας επέτρεψε πρώτος έτσι να φανταστούμε μια άλλη Τουρκία, χωρίς τη σιδηρά παρουσία του.
Το πρόσωπο που θα μπορούσε να έχει αυτή η μετα-ερντογανική Τουρκία αναδείχθηκε από τις κάλπες της Κυριακής. Ο Εκρέμ Ιμάμογλου ενσαρκώνει πλέον τη δυνατότητα μιας άλλης χώρας. Είναι ο μόνος που έχει νικήσει επανειλημμένως τον Ερντογάν και σε συνθήκες πολύ πιο άγριες από αυτές που επικράτησαν στην προχθεσινή αναμέτρηση. Είναι τώρα εκείνος στον οποίο προβάλλονται οι προσδοκίες για μια μετάβαση σε μια πιο «κανονική» δημοκρατία – πιο δυτική και σταθερή Τουρκία.
Οποιος αφήνεται σε τέτοιες προσδοκίες, έχει να αντιμετωπίσει κατ’ αρχήν την τετράγωνη κοινοτοπία ότι είναι προτιμότερος ο «διάβολος» που γνωρίζεις, από την αστάθεια που συνεπάγεται ένας φρέσκος παράδεισος. Οι μεταβάσεις από το ένα καθεστώς στο άλλο ποτέ δεν είναι ανέφελες. Καλύτερα ένας σταθερός –σταθερά κακός– γείτονας, παρά ένα αστάθμητος.
Η δυνατότητα μιας άλλης Τουρκίας και η πραγματικότητα.
Το κλισέ ακούγεται πειστικό, αλλά όχι στην περίπτωση του Ερντογάν. Με τον Ερντογάν ποτέ δεν ξέρεις ποιος διάβολος σε περιμένει. Η «στρατηγική» του δερβίση, που δεν χωράει στα φουστάνια του και δεν μπορεί να οικονομήσει το γεωπολιτικό του μέγεθος, δεν επέτρεψε ποτέ καμία στέρεη προσέγγιση. Η μόνη σταθερότητα που εγγυάται ο Ερντογάν είναι στο εσωτερικό της Τουρκίας, κι αυτή, μετά τα αποτελέσματα της Κυριακής, δεν μπορεί να θεωρείται αδιατάρακτη. Ο γύψος ραγίζει.
Από όλους τους Ερντογάν που έχουμε κληθεί να αντιμετωπίσουμε τα τελευταία είκοσι χρόνια, αυτός του τελευταίου έτους είναι μάλλον ο πιο σταθερός. Φροντίζει να μας θυμίζει ότι καμία αξίωση δεν έχει αποσυρθεί από το τραπέζι. Ωστόσο, αυτή η περίοδος της ύφεσης –της αποφυγής επιθετικών ενεργειών στον αέρα και στη θάλασσα– συνιστά ήδη θεαματική βελτίωση σε σύγκριση με τους κινδύνους της διαρκούς προσομοίωσης πολέμου.
Πρόκειται βέβαια για βελτίωση πολύ εύθραυστη για να μπορεί να ονομαστεί πρόοδος. Μπορεί αύριο το πρωί οι ελληνοτουρκικές σχέσεις να επιστρέψουν εκεί που βρίσκονταν το 2022.
Προτού ανατείλει η νέα δημοκρατική εποχή που ευαγγελίζεται από χθες ο Ιμάμογλου, απομένουν τουλάχιστον άλλα τέσσερα χρόνια Ερντογάν. Το γεγονός ότι η εσωτερική του εξουσία φθίνει, δεν θα τον κάνει λιγότερο επιθετικό. Μπορεί να συμβεί και το αντίθετο. Η ανασφάλεια είναι μαμή της επιθετικότητας. Πρώτος στόχος της Ελλάδας δεν μπορεί παρά να είναι η διατήρηση της ευεργετικής ακινησίας. Δεν είναι λύση. Αλλά είναι η πιο ασφαλής μη λύση που διαθέτουμε.