Τώρα δεν έχουν και μεγάλη σημασία οι λέξεις. Μετράνε κυρίως οι αριθμοί, αλλά έχουμε χάσει το μέτρημα. Το 2024 ήταν αιματηρό και είμαστε ακόμη αρχές Απριλίου. Κι άλλη νεκρή, στα 28, ακριβώς μπροστά από αστυνομικό τμήμα, γιατί κανείς δεν πήρε και πολύ στα σοβαρά τη φράση «με παρακολουθεί και δεν στέκει καλά». Ας μου επιτραπεί να πω πως είναι η κορυφή του παγόβουνου, η αισχρή, βρωμερή απόληξη ενός ολόκληρου σάπιου μηχανισμού που αρχίζει από πολύ κάτω, από πράγματα μικρά και τετριμμένα και φτάνει στην εκδίκηση για κάποιον χωρισμό με φόνο.
Είναι ο μηχανισμός όπου ντρέπεται το άτομο που το κακοποιούν και όχι αυτός ή αυτή που κακοποιεί. Οπου η κοινωνία θα ρωτήσει γιατί δεν έφυγες και γιατί έμεινες, ενώ με την επίμονη αγωνία της να χώνεται στα προσωπικά των ανθρώπων τροφοδοτεί την αγωνία της γυναίκας που υποφέρει για το «τι θα πει ο κόσμος». Είναι ο μηχανισμός όπου μορφωμένες, με υποστηρικτικές οικογένειες, με πτυχία, μεταπτυχιακά, χρήματα ανέχονται να τους μιλάνε λες και είναι σκουπίδια και όπου, όταν φύγουν ζωντανές, καλούνται να απολογηθούν για τις επιλογές τους, ένα σύστημα, δηλαδή, που σου προτείνει ή να γίνεις καταστατικά καχύποπτη με τους ανθρώπους ή να σταθείς «μέχρι τέλους» στο πλάι αυτού/αυτής που σε κακομεταχειρίζεται.
Στο πλαίσιο του ίδιου μηχανισμού κατηγορήθηκε για πολλά χρόνια η μάνα. Αυτή φταίει σύμφωνα με την ψυχανάλυση, την οικονομική ανάλυση, την τοπική κοινωνία και τα κουτσομπολιά. Αν το παιδί δεν στέκει καλά, φταίνε η μάνα και η γυναίκα που δεν έφυγε εγκαίρως. Αυτές βρίσκονται απολογούμενες. Οριακά νιώθω πως είμαστε σε μια χειρότερη φάση από άποψη ενοχής: παλιά ένιωθες πως φταίει η παράδοση, η κακή σου μοίρα, το κακό συναπάντημα που έμπλεξες με κάποιον χαλασμένο άνθρωπο, τώρα όλα είναι επιλογές και, αφού είναι επιλογές, πρέπει να βρούμε και ποιος φέρει την ευθύνη. Δεν το λέμε ρητά, αλλά συνήθως κάνουμε όντως λες και η κακοποιημένη, δαρμένη, συκοφαντημένη, σκοτωμένη, εξαθλιωμένη είναι αυτή που φταίει. Αυτή και κάποια μάνα. Κι είμαστε μία κοινωνία που θεωρεί πολυτέλεια τη συνδρομή ψυχολόγων και δικηγόρων που θα βοηθήσουν το αντικείμενο της εκμετάλλευσης να πιάσει το νήμα του χειρισμού ή της κακοποίησης και να το ξηλώσει, χωρίς τύψεις, χωρίς ενοχές.
Ας δούμε πού έχουν να πάνε αυτές που φεύγουν. Το ’χω ξαναγράψει, αλλά θέλει κι άλλο γράψιμο ώσπου να το χωνέψω. Φεύγεις από εκεί που σε κακοποιούν και δεν έχεις κάπου να πας. Τι θα πουν; Πώς θα τους εξηγήσεις; Πώς θα κρύψεις την ευαλωτότητά σου; Τι να πρωτοπείς για όλ’ αυτά που έχεις ανεχτεί; Οι άνθρωποι δεν ξέρουν πώς να αντιδράσουν μπροστά στο ανθρώπινο πλήγμα, συνήθως απλώνουν το χέρι και πλήττουν λίγο ακόμη και αυτοί. Χρειάζεται εξειδικευμένο προσωπικό που να ξέρει τι να πει τη δύσκολη στιγμή, όχι κάποιος που θα σε προτρέψει να γυρίσεις ή που θα αναρωτηθεί, βαθαίνοντας την κακοποίηση, «μα καλά κι εσύ τι έκανες μαζί του τόσα χρόνια;».
Πότε θα φτιαχτούν τα καταφύγια για όσες θέλουν να γλιτώσουν; Πότε θα επιστρατευτούν δικηγόροι και ψυχολόγοι και ειδικοί στα αστυνομικά τμήματα; Και πότε θα αρθεί η Αστυνομία στο ύψος της περίστασης, για να το θέσω ευγενικά; Και τι γίνεται με την εκπαίδευση αυτής της κοινωνίας που προφανώς φέρνει απελπισία με το βλέμμα της; Βλέμμα επικριτικό και κακοποιητικό (γιατί έφυγες; χαζή είσαι, δεν τον είχες πάρει χαμπάρι; γιατί έμπλεξες αρχικά μαζί του;), με έτοιμες κρίσεις, αδιάφορο στην ουσία του, κουτσομπολίστικο και στο τέλος ένα βλέμμα που καταπίνει και τελικά στρέφεται αλλού. Πρέπει να εκπαιδευτούμε όλες μας να το αντέχουμε και να του απαντάμε με θάρρος. Καλό θα ήταν, όμως, να μας έλεγε κάποιος και τα βασικά, στο σχολείο, στο πανεπιστήμιο, κάπου, ένα μάθημα 101 της κακοποίησης για γυναίκες και άνδρες και όλες τις σεξουαλικότητες. Το κακό δεν κάνει διακρίσεις.