Φυσικά και πρέπει να υπάρχει ο όρος “γυναικοκτονία”. Ασφαλώς και έχει νόημα. Ανεξαρτήτως του αν έχει νομική υπόσταση (δεν νομίζω ότι χρειάζεται να έχει), είναι δόκιμος και χρήσιμος επειδή περιγράφει κάποια ποιοτικά χαρακτηριστικά ενός εγκλήματος που το κάνουν να διαφέρει από άλλα παρόμοια εγκλήματα. Είτε κάποιος σκοτώνει κάποιον άλλο επειδή είναι Εβραίος, είτε επειδή θέλει να του κλέψει τα λεφτά, δολοφονία είναι το έγκλημα, αλλά τα αίτια είναι διαφορετικά, πρόκειται για διαφορετικά φαινόμενα, και αξίζει να τα περιγράφουμε αλλιώς, για να τα αναγνωρίζουμε, να συζητάμε γι’ αυτά με σωστούς όρους, και να εντοπίζουμε τις σωστές λύσεις για την αποτροπή τους. Διάφορες μορφές δολοφονιών έχουν ειδικό όνομα: ο “κανιβαλισμός”, ας πούμε ή η “γενοκτονία” ή η “μαζική δολοφονία” ή η “ανδροκτονία”. Ναι, η ανδροκτονία. Το έγκλημα του να σκοτώνεις άνδρες επειδή είναι άνδρες. Φυσικά και υπάρχει ο όρος. Χρειαζόταν ειδικό όνομα, καθότι ιστορικά υπήρχε ως φαινόμενο, όταν στρατιές εισβολέων έμπαιναν στις πόλεις και εκτελούσαν μόνο τους άνδρες και τα αγόρια. Κανένας δεν έγραφε τότε στα social media “είναι ανθρωποκτονίες, δεν χρειάζεται να τις λέμε ανδροκτονίες #notallconquerors” καθότι δεν υπήρχαν και social media τότε, βέβαια.
Αυτό που κάνει μια γυναικοκτονία να διαφέρει από τις άλλες δολοφονίες είναι το ότι σε αυτή την περίπτωση ένας άνδρας (σχεδόν πάντα είναι άνδρας) σκοτώνει μια γυναίκα επειδή είναι γυναίκα. Στις γυναικοκτονίες μπορεί να υπάρχουν και άλλα κίνητρα ή αίτια (όπως θέματα ψυχικής υγείας), αλλά πάντα υπάρχει και το αίσθημα ιδιοκτησίας των δολοφόνων απάνω στις γυναίκες που σκοτώνουν. Αυτό είναι το φαινόμενο. Είτε άνδρες που σκοτώνουν τις πρώην ή νυν συντρόφους τους, είτε βιαστές που σκοτώνουν τα θύματά τους, είτε πατεράδες ή άλλοι συγγενείς που σκοτώνουν κορίτσια ή γυναίκες για λόγους “τιμής” ή άλλους (ένα φαινόμενο ξεπερασμένο στη δική μας χώρα, αλλά ακόμα υπαρκτό σε άλλες κοινωνίες). Σε όλες τις περιπτώσεις άνδρες σκοτώνουν γυναίκες επειδή θεωρούν ότι έχουν απόλυτη εξουσία πάνω τους και το δικαίωμα να ορίζουν το τι κάνουν στις ζωές τους -ακόμα και το αν θα είναι ή όχι ζωντανές. Είναι ένα ξεχωριστό φαινόμενο, διακριτό, υπαρκτό και έντονο σε σχεδόν όλες τις κοινωνίες του κόσμου, και μέρος (και τελική έκφανση) μιας ευρύτερης κοινωνικής παθογένειας, αυτής της παλιάς, παραδοσιακής, πατριαρχικής αντίληψης για το ρόλο της γυναίκας στην οικογένεια και την κοινωνία, ότι δηλαδή υπάρχει για να υπηρετεί έναν άντρα, ότι ανήκει στο σύντροφό της ή τον πατέρα της. Μια τοξική πληγή για τις κοινωνίες μας, με δραματικές συνέπειες, η οποία όμως έχει και γνωστές, δοκιμασμένες λύσεις, που περιλαμβάνουν από καμπάνιες ενημέρωσης και δράσεις στα σχολεία μέχρι μέτρα εντοπισμού και πρόληψης στο στάδιο της ενδοοικογενειακής βίας ή της παρενόχλησης. Α, και η αστυνομία να προστατεύει τους ανθρώπους, ειδικά όταν μπαίνουν μέσα στο αστυνομικό τμήμα και ζητούν προστασία, την ώρα που ο άλλος είναι απ’έξω με το μαχαίρι. Βοηθά κι αυτό στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Γι’ αυτούς τους λόγους η τελική, ακραία εμφάνιση αυτής της παθογένειας αξίζει να έχει ξεχωριστό όνομα και ο όρος “γυναικοκτονία” είναι χρήσιμος. Σας ευχαριστώ που διαβάσατε αυτές τις παραγράφους manslplaining για αυτό το σημαντικό θέμα, το οποίο βεβαίως για τις περισσότερες και τους περισσότερους από εσάς είναι αυτονόητο. Και τώρα ας περάσουμε στο θέμα του σημερινού μας άρθρου.
Ξέρω πως το να προσαρμόζεται ένας άντρας στις κοινωνικές αλλαγές που έχουν συμβεί τις τελευταίες δεκαετίες δεν είναι εύκολο. Ζούμε σε έναν κόσμο πολύ διαφορετικό από αυτόν που έζησαν οι πατεράδες ή οι παππούδες μας, και όλοι ζοριζόμαστε να προσαρμοστούμε, να επαναπροσδιορίσουμε την “ανδρική” μας “ταυτότητα”, ειδικά αν είμαστε από μια ηλικία και πάνω, συνηθισμένοι “αλλιώς”, μεγαλωμένοι με άλλα πρότυπα, με διαφορετικές αξίες. Απόλυτα το καταλαβαίνω. Τι νομίζετε, ότι γεννήθηκα κανένας φεμινιστής; Στην Ελλάδα της δεκαετίας του 1970; Όχι βέβαια. Το πώς από σεξιστής, ομοφοβικός έφηβος, ολόιδιος με τη συντριπτική πλειοψηφία των συνομιλήκων μου, έφτασα στο συμπέρασμα ότι η υποστήριξη της έμφυλης ισότητας, η συμπερίληψη και η υποστήριξη άλλων ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, η κατοχύρωση των δικαιωμάτων τους και η κατάργηση των στερεοτύπων, μεταξύ άλλων, δεν είναι μόνο η ηθικά υπεύθυνη στάση ενός πολίτη σήμερα, αλλά είναι και προς το συμφέρον όλων (και το δικό μου) είναι θέμα για άλλο άρθρο. Αλλά δεν ήταν εύκολο πράγμα. Δεν είναι εύκολη πορεία, ούτε αυτονόητη. Καταλαβαίνω ότι έχει εμπόδια και πτυχές δύσκολες για να τις ξεπεράσει ένας άνδρας ακόμα και σήμερα, που σχεδόν 1/4 του 21ου αιώνα έχει περάσει. Αλλά δεν είναι όλες οι πτυχές αυτών των κοινωνικών αλλαγών δύσκολες. Υπάρχουν κάποιες που δεν είναι δύσκολες. Υπάρχουν κάποιες που είναι πανεύκολες. Όποιος έχει γνωρίσει μια (έστω μία, αριθ: 1) γυναίκα και έχει ενδιαφερθεί να καταλάβει πώς ζει και πώς βιώνει αυτό τον κόσμο το 2024, δεν μπορεί να μην έχει μπει στο νόημα. Δεν γίνεται. Δεν καταλαβαίνω πώς. Αυτό είναι το θέμα του άρθρου αυτού. Όποιος εξακολουθεί να δυσκολεύεται να αντιληφθεί γιατί η σεξουαλική παρενόχληση, η έμφυλη βία και οι γυναικοκτονίες είναι εκφάνσεις ενός υπαρκτού και σημαντικού φαινομένου που αποτελεί πληγή για την κοινωνία μας, τραύμα και ντροπή για όλους μας, κάποιο στραβό δρόμο έχει πάρει στην πορεία της ζωής. Κάτι έχει καταλάβει πολύ λάθος. Με αυτά προσπαθώ να σας πω πως, εκτός από όλα τα άλλα, εκτός από το σοκ και τη φρίκη και τη διαπίστωση ότι από τύχη ζούμε σε αυτή τη χώρα, αυτό που με εκπλήσσει κάθε φορά που μια γυναίκα πέφτει θύμα ενός άνδρα που πίστευε ότι του ανήκει είναι ο αριθμός των ανδρών που δεν έχουν πάρει χαμπάρι τίποτε. Που, την ώρα που η υπόλοιπη χώρα συγκλονίζεται στη θέα μιας κηλίδας αίματος στην είσοδο του αστυνομικού τμήματος και στον ήχο της βαριεστημένης φωνής του υπαλλήλου του “100”, αυτοί εμφανίζονται, σαν βοθρολύματα που αναβλύζουν απ’ τα καπάκια στην πλημμύρα, και σπεύδουν στα πληκτρολόγια γεμάτοι όρεξη και θέρμη για να επικοινωνήσουν αυτό που βρίσκουν το πιο σημαντικό και χρήσιμο να συνεισφέρουν ακριβώς σε αυτή τη συγκυρία, να μας επισημάνουν δηλαδή ότι “ο θύτης είχε τατουάζ και ψυχολογικά προβλήματα” ή ότι δεν χρειάζεται ο όρος “γυναικοκτονία”, γιατί τους προσβάλει ως άντρες.