Τον τελευταίο καιρό περνώ αρκετό χρόνο στο Ινσταγκραμ και το ΤικΤοκ πείθοντας τον εαυτό μου ότι το κάνω για δουλειά. Ετσι, έχω εντρυφήσει στο κοντινό (υπερβολικά κοντινό) πλάνο και στην asmr (υπερβολικά χαλαρωτική) φωνή των υποψηφίων/αρχηγών/πολιτευτών που μου εξηγούν πράγματα. Φαίνεται να θεωρούν πως πρέπει να τα δείξουν όλα. Ομως, δεν ωφελούμαι παρακολουθώντας γυαλιστερές ζωές. Δεν πλουτίζω σε αντίληψη καταναλώνοντας αυτά τα βιογραφικά τού ενός δευτερολέπτου, σπασμένα και ραμμένα σε σύντομα βίντεο. Και κυρίως δεν μαθαίνω κάτι για τη στεγαστική κρίση περιηγούμενη σε κάποια πολυτελή κατοικία.
Αντίθετα, μου έρχεται στο μυαλό το ήδη πολυσυζητημένο δημοσίευμα των Financial Times του προηγούμενου Σαββατοκύριακου που μιλούσε για το ρήγμα, τη βαθιά ανισότητα ανάμεσα στους μιλένιαλς: κάποιοι τα πάνε πάρα πολύ καλά και άλλοι εντελώς άθλια. Μαθαίνω περισσότερα πράγματα για τη στεγαστική κρίση όταν μου μιλούν κάπως ξενέρωτα, με στοιχεία. Οχι άλλη προσωπική πληροφορία και προσωπικότητες-περσόνες, δεν υποφέρεται πια αυτό το μαρτύριο. Ειδικά αν σκεφτείς σε τι βαθμό –τεράστιο– η Ενωση καθορίζει τη ζωή μας, αλλά και τις προοπτικές της (π.χ. κινητικότητα, εργασιακά, χρηματοδοτήσεις κ.λπ.).
Βλέποντας μία πολυτελή κατοικία το μόνο που αισθάνομαι είναι αφενός πλήξη, γιατί νιώθω πως παρακολουθώ μεσημεριανάδικο, αφετέρου ζήλια. Εχω την αίσθηση μιας σαφούς απουσίας ενσυναίσθησης. Δεν έχω πρόβλημα με τις πολυτελείς κατοικίες κι έχω φίλους (ελάχιστους) που έχουν πολυτελείς κατοικίες, αλλά κανείς δεν τις τρίβει στο πρόσωπο κανενός. Ανθρωποι που δεν πολιτεύονται, αλλά που έχουν μία στοιχειώδη αντίληψη των πραγμάτων, γνωρίζουν ότι όταν τα πράγματα σου πάνε κάπως καλά, οφείλεις να αυτοπεριορίζεσαι, τουλάχιστον σύμφωνα με τα ήθη της Ελλάδας, αλλά και άλλων περιοχών της Ευρώπης όπου το bragging (να κοκορεύεσαι) δεν είναι και πολύ αποδεκτό.
Δεν ωφελούμαι όταν οι συζητήσεις δημοσιογράφων και πολιτικών είναι βαρετές και νερόβραστες κι ο δημοσιογράφος έχει μία προφανή υποτέλεια, μία ξεκάθαρη (φαίνεται ακόμη και σε γραπτές συνεντεύξεις) αγωνία να μη θίξει τον συνεντευξιαζόμενο. Δεν ωφελούμαι όταν η συνέντευξη είναι η φιλική τους κουβεντούλα, το χαλαρό τσιτ-τσατ, ενώ ο κόσμος –κυριολεκτικά– καίγεται. Είναι λες και όλοι εργάζονται για να παραγάγουν κόντεντ. Μονολογούν κι έπειτα ο καθένας με cut και paste και μοντάζ θα αναπαραγάγει τα στιγμιότυπα που ωφελούν την προσωπική του καριέρα ή που θα προκαλέσουν αναταραχή. Σιγά τα αίματα.
Ισως δεν χρειάζεται να μάθουμε ακριβώς τον βίο και την πολιτεία των υποψηφίων ή των αρχηγών. Υπάρχει ένα λεπτό όριο, μία γραμμή. Είναι άλλο το αίτημα διαφάνειας, το οποίο μπορεί να εξυπηρετηθεί όταν λειτουργούν σωστά οι θεσμοί διαφάνειας, λογοδοσίας και ελέγχου των πολιτικών (από τις αναρτήσεις των περιουσιακών τους στοιχείων, μέχρι το αξιόπιστο ρεπορτάζ και την ερευνητική δημοσιογραφία) και άλλο το διαρκές ριάλιτι σόου στο οποίο γινόμαστε κοινωνοί καθώς καλόπιστα ξεψαχνίζουμε το Ιντερνετ για λίγα ψίχουλα πολιτικού λόγου ή γνήσιων πολιτικών συναισθημάτων.
Το πλαίσιο του μηνύματος, το στυλ, η μορφή, όλα παίζουν ρόλο. Ετσι, είναι διαφορετικό να βλέπω μία λίστα με τα ακίνητα, για παράδειγμα, των πολιτικών αρχηγών και να εξάγω εγώ η ίδια ως ελεύθερος άνθρωπος τα συμπεράσματά μου εφαρμόζοντας μία δέσμη αξιών που σχετίζονται με το πώς νιώθω απέναντι στην ιδιοκτησία, στο κληρονομικό δικαίωμα ή στη σκληρή εργασία, και είναι κάτι παντελώς διαφορετικό να βλέπω φίλτρα, εφέ και κακή σκηνοθεσία του κόντεντ που θέλει υποτίθεται να μιλήσει για την ανισότητα, αλλά δεν μπορεί, γιατί προέχει το σόου.
Δεν έχω πρόβλημα με τα βιντεάκια όπου τα στελέχη των κομμάτων (κυρίως άνδρες, σε μία φρικτή υπερεκπροσώπηση που εκτείνεται σε όλο το πολιτικό φάσμα) μου εξηγούν πράγματα, μου κάνουν δηλαδή μανσπλέινινγκ, αλλά λέω μήπως να μη μάθουμε τα πάντα για τους υποψηφίους, επειδή έτσι τελικά δεν μαθαίνουμε και τίποτα για την κοινή μας ζωή; Μήπως είναι ένας τεράστιος αντιπερισπασμός τα σκυλάκια, τα καπελάκια, τα ποδηλατάκια και ό,τι άλλο επιστρατεύεται κατά καιρούς; Σαν θόρυβο στον θόρυβο του Διαδικτύου το βλέπω. Και σαν οι υποψήφιοι να έχουν αληθινό τρόμο να μιλήσουν για τα σοβαρά πράγματα χωρίς να τα πετάξουν χαμηλά, να τα συρρικνώσουν μέχρι αηδίας. Λιγότερες λέξεις, περισσότερο θέαμα. Η εικόνα, ο ήχος, το σκηνικό σού επιβάλλονται, στο τέλος δεν ξέρεις τι άκουσες, δεν συγκράτησες και πολλά, μόνο γλυκερές φάτσες που με βλέμμα κουταβιού ζητούν την ψήφο σου.
Εν τω μεταξύ η Ευρώπη σ’ αυτές τις εκλογές έχει να αναμετρηθεί με την αναδίπλωση από το όραμα κοσμοπολιτισμού και κινητικότητας που την ενέπνευσε, με την υποχώρηση της ειρήνης, την αύξηση της ακρίβειας, την άμυνά της, τις νέες τεχνολογίες, τα μονοπώλια στο Ιντερνετ, την κλιματική αλλαγή – να πω κι άλλα; Δεν είναι όλα τα πράγματα ζήτημα προσώπων και προσωπικοτήτων, και σε κάθε περίπτωση δεν είναι όλα τα προσωπικά πολιτικά, κάποια προσωπικά μάς είναι παντελώς αδιάφορα. Και κάποια πρόσωπα επίσης.
Πόσες όμορφες φάτσες να καταναλώσουμε, πόσες χαζοχαρούμενες μουσικούλες που παίζουν από πίσω, πόσο «ήθος» και «σκληρή» δουλειά; Πόσα προφίλ επιμελημένα; Πόσες «αναλύσεις» κλάσματος δευτερολέπτου από ανθρώπους που φαίνεται να εχθρεύονται ό,τι δεν ξεκινάει και δεν τελειώνει σ’ αυτούς; «Κοιτάξτε, δεν είμαι πολύ καλός;», μας λένε κάθε μέρα από χιλιάδες οθόνες. Καλός, ναι, αλλά σε τι;