Διαχρονική πληγή στην πολιτική και στην κοινωνία μας είναι η «εκτροπή» της ευθύνης των κυβερνώντων. Οι κυβερνήσεις δεν αποτιμούν την απόδοσή τους –και δεν αξιολογούνται– τόσο βάσει των επιτυχιών ή των σφαλμάτων τους, όσο από το εάν οι «προηγούμενοι» ήταν χειρότεροι και οι φερέλπιδες «επόμενοι» δείχνουν ακόμη χειρότεροι.
Ετσι, βρισκόμαστε σε ένα συνεχές λυκόφως μεταξύ αποτυχιών και απειλών «άλλων». Αυτό βοηθάει κυβερνήσεις να δικαιολογούν «σε εαυτούς» και στους οπαδούς αδικαιολόγητα λάθη, παραλείψεις και συμπεριφορές. Ακόμη χειρότερα, η «σύμπραξη» μεταξύ ντόπιων δυνάμεων και «ξένων» πάντα περιπλέκει τα πράγματα, αποτρέποντάς μας από το να δούμε την πραγματικότητα, να την αξιολογήσουμε ορθώς και να πράξουμε αναλόγως. Οι ιδιαιτερότητες του «συστήματός» μας αλλοιώνουν ή υπονομεύουν τους εποπτικούς μηχανισμούς του κράτους, της πολιτικής, αλλά και της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως μας απέδειξε η κρίση. Από τη μία, η χρεοκοπία ήταν αναπόφευκτη, από την άλλη, ουδείς την περίμενε. Γι’ αυτό δεν διορθώσαμε πορεία, γι’ αυτό δεν υπάρχει γενική κατανόηση για το τι την προκάλεσε και πώς θα αποφύγουμε άλλες τέτοιες ήττες.
Βρισκόμαστε σε ένα συνεχές λυκόφως μεταξύ αποτυχιών και απειλών «άλλων».
Μια ταχεία ανάγνωση της νεότερης ελληνικής πολιτικής ιστορίας δείχνει πως κινητήριος δύναμη είναι η απαξίωση των αντιπάλων, η οποία τρέφει το καταστροφικό δίδυμο του φανατισμού και του διχασμού. Σε αυτό το μείγμα μπαίνει και ο «ξένος παράγοντας», καθώς η μία ή η άλλη πλευρά συμπράττει με εξωτερική δύναμη ώστε και οι δύο να ενισχυθούν στο εσωτερικό. Οταν, αργά ή γρήγορα, η σύμπραξη αυτή οδηγηθεί στην αποτυχία, «επιβεβαιώνεται» η καχυποψία που τρέφουμε ο ένας για τον άλλον και για τους ξένους, κι ας πρόκειται για συμμάχους και εταίρους.
Στον Ψυχρό Πόλεμο, ανεπαρκέστατες κυβερνήσεις της Δεξιάς βασίζονταν στην έχθρα εναντίον του κομμουνισμού για να δικαιολογούν τις πράξεις τους. Μετά, η χούντα ισχυριζόταν ότι έσωσε την Ελλάδα από ανίκανους πολιτικούς και από την Αριστερά. Με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, τα εγκλήματα της δικτατορίας και η φυσιολογική αντίδραση εναντίον αυτής και των ΗΠΑ διαμόρφωσαν μια πολιτική κουλτούρα όπου τα «δικά μας λάθη» ωχριούν μπροστά στα «εγκλήματα των άλλων». Αυτό ισχύει όταν οι «προηγούμενοι» ήταν χούντα, όχι όμως όταν πρόκειται απλώς για άλλο δημοκρατικό κόμμα. Και όμως, αυτό παραμένει βασικό συστατικό της δημόσιας ζωής. Εως και αξιωματούχοι της Ε.Ε. έχουν παραβλέψει τα σφάλματα φίλιων πολιτικών δυνάμεων εδώ (και πιθανώς και αλλού), διακινδυνεύοντας την αξιοπιστία και ευρωπαϊκών θεσμών.
Θα ήταν παράλογο η σημερινή κυβέρνηση να προειδοποιεί για τους κινδύνους που θα έφερνε μια νίκη των αντιπάλων της, καθώς δεν υπάρχει αξιόπιστη αντιπολίτευση. Γι’ αυτό, εστιάζει στην απειλή της αποσταθεροποίησης της ίδιας και θέτει διάφορους στόχους για τις ευρωεκλογές. Με τις προηγούμενες υψηλές αποδόσεις της ως μέτρο, κινδυνεύει να υπονομεύσει τον εαυτό της, να ωφελήσει τους αντιπάλους. Ετσι, θα ψάχνει και αυτή δικαιολογίες αντί να κυβερνά.