Με την επέλαση του ChatGPT, τη συζήτηση συνήθως μονοπωλεί η δυσφορία για τις κοινωνικές ανισότητες που πυροδοτεί η τεχνητή νοημοσύνη, μέσα από τις βίαιες ανακατατάξεις στην αγορά εργασίας· η Goldman Sachs προβλέπει αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά 7% έως το 2030, την οποία όμως θα καρπωθούν κυρίως οι επιχειρήσεις, καθώς θα χαθούν ή θα επηρεαστούν 300 εκατ. θέσεις εργασίας.
Σπανίως όμως φωτίζονται επαρκώς οι ευκαιρίες τις οποίες ταυτόχρονα κυοφορεί η εποχή του ChatGPT. Διότι όσο πιο αισθητή γίνεται η αύξηση της παραγωγικότητας λόγω της τεχνολογίας, τόσο πιο ευδιάκριτη είναι η δυνατότητα κεφαλαιοποίησης των επιτευγμάτων προς όφελος των εργαζομένων. Προς αυτήν την κατεύθυνση, μια μορφή κοινωνικής ανταπόδοσης είναι η τετραήμερη απασχόληση.
Ο οργανισμός Tech.co με έδρα το Λονδίνο διενήργησε έρευνα για τον αντίκτυπο της τεχνολογίας στην αγορά εργασίας. Σχεδόν το 30% των εταιρειών που εφαρμόζουν 4ήμερη εβδομαδιαία εργασία στο προσωπικό τους, χωρίς μείωση των αποδοχών, χρησιμοποιεί εκτενώς την τεχνητή νοημοσύνη, αξιοποιώντας εργαλεία όπως το ChatGPT και άλλες εφαρμογές για τη βελτιστοποίηση της καθημερινής λειτουργίας τους. Στον αντίποδα, μόλις το 8% των επιχειρήσεων με πενθήμερη εργάσιμη εβδομάδα έχει ενσωματώσει την τεχνητή νοημοσύνη στην καθημερινή του δραστηριότητα.
Η θεσμοθέτηση ευνοϊκότερων όρων απασχόλησης χάρη στα οφέλη της τεχνητής νοημοσύνης –είτε σημαίνει λιγότερες ώρες εργασίας είτε χρόνο και πόρους για επανακατάρτιση– είναι σαφώς ένας τρόπος ώστε να αμβλύνει κανείς τις ανισότητες που απορρέουν από τις παρενέργειες της κατά τα άλλα αξιέπαινης τεχνολογικής επανάστασης. Εχει συμβεί, ουκ ολίγες φορές, ιστορικά. Είναι αυτός, εξάλλου, ο σκοπός της τεχνολογίας: να απλοποιεί τις διαδικασίες και να κάνει τη ζωή καλύτερη για όσο το δυνατόν περισσότερους· όχι απλώς να αυξάνει τα εφόδια όσων ήδη έχουν κεφάλαια και πρόσβαση.
Για τις οικονομίες της Ευρώπης, η συζήτηση αποκτά ξεχωριστή σημασία καθώς σχετίζεται με τη δημογραφική κρίση. Η βέλτιστη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής είναι το καλύτερο κίνητρο για τη δημιουργία οικογένειας. Επιπλέον, η μείωση των υποχρεωτικών μετακινήσεων ανήκει στις πλέον ενδεδειγμένες απαντήσεις στην κλιματική κρίση, στο κυκλοφοριακό και στο στρες που προκαλεί η διαβίωση σε επιβαρυμένες μεγαλουπόλεις.
Ο καλύτερος τρόπος προκειμένου να πείσει κανείς για τις ευεργετικές επιπτώσεις της τεχνολογικής εξέλιξης είναι η απόδοση μερίσματος από τα οφέλη της. Κι ας ακούγεται μακρινό, δεν είναι ουτοπικό το σενάριο που προέβλεψε ο Τζέιμι Ντάιμον της JP Morgan: «Τα παιδιά σας θα ζουν μέχρι τα 100 και θα εργάζονται 3,5 ημέρες την εβδομάδα».