Ποιος τον κρατάει; Υποτίθεται ότι τον Ερντογάν τον κρατούσε η Αμερική. Η ανάγκη του να εξομαλύνει κάπως τη σχέση του με τις ΗΠΑ τον ώθησε και στην ύφεση με την Ελλάδα.
Τον τελευταίο χρόνο, η δυναμική στο τρίγωνο Ουάσιγκτον – Αθήνα – Αγκυρα λειτούργησε μάλλον ανάποδα: Η Ουάσιγκτον ήταν εκείνη που χρησιμοποιούσε τη διαρκώς ενισχυόμενη συμμαχία με την Ελλάδα ως μοχλό πίεσης για να τιθασεύσει τον Ερντογάν. Η Ελλάδα ανταμειβόταν ως υπόδειγμα συμμαχικής αξιοπιστίας, την ώρα που ο πιο προβληματικός από τους εταίρους στο ΝΑΤΟ κατέβαλλε το κόστος του τυχοδιωκτισμού του (χωρίς να σωφρονίζεται).
Τώρα, ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος προκαλεί πάλι την αιφνίδια επιδείνωση στη σχέση του με την Αμερική – όπως το είχε κάνει και με το βέτο στη Σουηδία.
Ο εναγκαλισμός της Χαμάς και η πολεμική ρητορική κατά του Ισραήλ ερμηνεύονται ως προσπάθεια να ενισχύσει τα εσωτερικά του ερείσματα, που έδειξαν να κλονίζονται από την πρώτη του εκλογική ήττα στις πρόσφατες τοπικές εκλογές.
Μπορεί να υπολογίζει ότι τον Ιανουάριο θα είναι ο Τραμπ στον Λευκό Οίκο, με τον οποίο είχε πάντα πολύ καλή χημεία.
Μπορεί τα ελληνοτουρκικά να αυτονομηθούν από τη σχέση ΗΠΑ – Τουρκίας;
Μπορεί απλώς να τον κινεί ο ιδεασμός ότι τον προορίζει η Ιστορία για ηγέτη του ισλαμικού κόσμου.
Οποια ερμηνεία κι αν διαλέξει κανείς για αυτή τη στάση, που μοιάζει πάλι αυτοκαταστροφική, το ερώτημα για την Αθήνα δεν αλλάζει: Μπορεί η νηνεμία στο Αιγαίο να διατηρηθεί ανεξάρτητα από τη σχέση της Τουρκίας με τις ΗΠΑ και τη Δύση; Μπορεί οι ελληνοτουρκικές σχέσεις να εξελίσσονται αυτόνομα από τις διακυμάνσεις στις αμερικανοτουρκικές;
Αυτό που πάντως έχει συντελεστεί τον τελευταίο χρόνο είναι το παράδοξο να εξελίσσονται οι διμερείς σχέσεις αυτόνομα από τις διμερείς διαφορές. Η πρόοδος στο πεδίο με την Τουρκία έχει επιτευχθεί χωρίς να έχουν (ή, πιθανότατα, επειδή δεν έχουν) καν συζητηθεί οι μεγάλες, χρονίζουσες εκκρεμότητες.
Εχουν σταματήσει οι καθημερινές, επικίνδυνες εμπλοκές στον αέρα και στη θάλασσα. Εχει επιτευχθεί ένα επίπεδο συνεργασίας στον έλεγχο των προσφυγικών ροών. Εχει λειτουργήσει μέχρι και η τουριστική βίζα. Κι όλα αυτά χωρίς να έχει σταματήσει ούτε μέρα ο χαρτοπόλεμος με τις διακηρύξεις που επαναλαμβάνουν τις τουρκικές αιτιάσεις για το Αιγαίο.
Αυτή η διμερής στασιμο-κινητικότητα, που έχει αποφέρει το εύθραυστο κεκτημένο της ύφεσης, δεν χρειάστηκε προστάτες και επιδιαιτητές, ακριβώς επειδή δεν έχουν (ακόμη) ανοίξει τα δύσκολα κεφάλαια, όπου συνήθως βρίσκουν ρόλο οι ενδιάμεσοι.
Η επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Αγκυρα θα είναι τώρα ένα τεστ. Θα δείξει αν η στρατηγική κυκλοθυμία του Ερντογάν περιλαμβάνει και την Ελλάδα.
