Οι εξελίξεις στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, και όχι μόνον, και οι συλλήψεις φοιτητών που διαδηλώνουν, ανεξαρτήτως αν συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς με τις θέσεις τους, δεν μπορεί παρά να προκαλούν έντονο προβληματισμό σε ό,τι αφορά την ελευθερία έκφρασης και παραπέμπουν σε εποχές που, ίσως αφελώς, θεωρούσαμε ότι ανήκουν στο παρελθόν.
Η «Κ» της Κυριακής (φ. 28/4) φιλοξένησε εξαιρετικά εύστοχες επισημάνσεις Ελλήνων καθηγητών που διδάσκουν στο φημισμένο αμερικανικό πανεπιστήμιο, σχετικά με τις διαδηλώσεις. Μία από αυτές, του καθηγητή Αρχαιολογίας, Ιωάννη Μυλωνόπουλου, είναι η –κανονικά αυτονόητη– ανάγκη να ακούει η μία πλευρά την άλλη. Ισχύει όχι μόνο για την κατάσταση στη Γάζα, αλλά γενικότερα.
Οσο ισχυρές και αν είναι οι απόψεις, όσο μεγάλη και αν είναι η αίσθηση ότι κάποιος κατέχει την απόλυτη αλήθεια, η αναγνώριση της απλής πραγματικότητας ότι μπορεί να υπάρχει και «άλλη άποψη» είναι εξαιρετικά σημαντική και μπορεί ενίοτε να αποτελέσει τη διαφορά ανάμεσα στην καταστροφή και στην αποτροπή της.
Ισχύει παντού, από την πολιτική και τις διεθνείς σχέσεις μέχρι τις σχέσεις μεταξύ φίλων, ζευγαριών, αλλά και αγνώστων που διαφωνούν. Οσο ισχυρή άποψη και αν έχει κάποιος ή ακόμη και μια χώρα, όσο τεκμηριωμένη αισθάνεται ότι είναι αυτή, καλό είναι να προσεγγίζει την όποια συζήτηση και διαφορά έχοντας ως πιθανό δεδομένο ότι μπορεί, τελικά, να έχει ο άλλος δίκιο, ή να έχει «και» ο άλλος δίκιο, ή ακόμη –ίσως πιο εύκολο– ότι μπορεί και ο άλλος να έχει «εν μέρει» δίκιο.
Το εύκολο, αλλά και επικίνδυνο, είναι να διολισθαίνει κάποιος στη μονολιθικότητα της άποψής του.
Το εύκολο, αλλά και επικίνδυνο, είναι να διολισθαίνει κάποιος στη μονολιθικότητα της άποψής του. Το δύσκολο, και χρήσιμο, είναι να τολμήσει να ακούσει τον άλλο και να δει την όποια διαφορά μέσα και από το δικό του πρίσμα.
Με μια τέτοια προσέγγιση, οι σχέσεις, όχι μόνον οι ανθρώπινες, αλλά και οι διακρατικές, θα ήταν πολύ διαφορετικές. Τα περιθώρια ελιγμών πολύ μεγαλύτερα. Η αποφυγή τριβών πιο εύκολη. Η επίτευξη λογικών και έντιμων συμβιβασμών πιο συχνή. Και στο διεθνές γεωπολιτικό περιβάλλον η αποτροπή πολεμικών συρράξεων πιο εφικτή.
Είναι πολλές οι περιπτώσεις, όχι μόνο στις μεγάλες παγκόσμιες διαφορές, αλλά και στις περιφερειακές και ίσως ακόμη περισσότερο στις διμερείς –συνήθως μεταξύ χωρών που γειτνιάζουν– όπου η απόλυτη αλήθεια, η οποία συχνά είναι προϊόν μιας επιλεκτικής επίκλησης ιστορικών στοιχείων και στηρίζεται σε λογικοφανή νομικά επιχειρήματα, δυσχεραίνει την εύρεση λύσης σε πολλές επιλύσιμες διαφορές.
Δεν αναφέρομαι στις περιπτώσεις όπου τα όποια επιχειρήματα είναι ανυπόστατα και οι προθέσεις εμφανώς επιθετικές ή επεκτατικές, αλλά σε αυτές όπου μπορεί και ο άλλος να έχει «κάποιο δίκιο» ή «εν μέρει δίκιο». Και που αν εισακουσθεί ίσως αυτό συμβάλει στην αποτροπή της κατάρρευσης μιας φιλίας, μιας οικογένειας, μιας επιχείρησης, ακόμη και της ειρήνης μεταξύ χωρών.