Την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, όταν ο κόσμος ήταν διαιρεμένος σε δύο
μάλλον ασφαλή ως απεδείχθη αντίπαλα στρατόπεδα, οι υπηρεσίες
πληροφοριακής δράσεως, κυρίως των μεγάλων δυνάμεων, περιβάλλονταν
από ένα μύθο, από ένα αδιαπέραστο μυστήριο. Εξοχα τα μυθιστορήματα
που εγράφησαν, οι κινηματογραφικές ταινίες, οι επιτυχίες που
ουδέποτε δημοσιοποιούντο στις λεπτομέρειές τους, οι αυτομολήσεις
«πρακτόρων», ο πόλεμος στο λυκόφως, που είχε πάντα επίκεντρο τον
άνθρωπο, τον αφανή, άγνωστο ήρωα.
Με την «αποκάλυψη» της παρακολουθήσεως των συνομιλιών των πρέσβεων
των ΗΠΑ στην Αθήνα και στην Αγκυρα, σε κάποια φάση που ασκούσε το
αξίωμα του υπουργού Εξωτερικών -κάπου ανάμεσα στο 1996 και 1999- ο
κ. Θεόδωρος Πάγκαλος μας επανέφερε στον παλιό καλό καιρό των
κατασκόπων. Επακολούθησαν το χάος, οι κραυγές, η ασυναρτησία.
Αγνοούμε πλήρως εάν όντως παγιδεύθηκαν οι τηλεφωνικές επικοινωνίες
των Αμερικανών πρέσβεων. Εάν όντως συνέβη κάτι τέτοιο, τότε η
Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών έκανε, απλούστατα, τη δουλειά της. Το
βέβαιο είναι ότι οι παρακολουθήσεις -εάν όντως έγιναν- εντοπίσθηκαν
από τους Αμερικανούς, ακολούθησε ο έλεγχος της προκληθείσας βλάβης
-damage control κατά το υπηρεσιακό ιδίωμα- και κατά πάσα βεβαιότητα
ταυτοποιήθηκαν οι «δράστες».
Οι Αμερικανοί δυσαρεστήθηκαν, όπως ήταν λογικό και αναμενόμενο, και
το όλο θέμα έκλεισε σιωπηρώς, όπως κατά κανόνα συμβαίνει σε αυτές
τις περιπτώσεις. Από την άποψη αυτή, ο κ. Πάγκαλος δεν αποκάλυψε
«κρατικά μυστικά», δημοσιοποίησε στην κοινή γνώμη κάτι που ήταν
γνωστό στους αρμοδίους.
Δεν έχουμε καμία πρόθεση να «απενοχοποιήσουμε» τον κ. Πάγκαλο, που
πρέπει να κριθεί με κάθε αυστηρότητα, αλλά με βάση τα όσα έπραξε ως
υπουργός επί των Εξωτερικών ή ως πολιτικός εν γένει, και όχι ως
αφηγητής. Διότι επί της ουσίας ο κ. Πάγκαλος είναι πλέον ένας
αφηγητής της προσωπικής του πορείας, εριστικός, υπεροπτικός,
βάναυσος και ενίοτε άκρως αντιπαθής.
Το θέμα, όμως, δεν είναι ο κ. Πάγκαλος ή οι δραστηριότητες της ΕΥΠ,
αλλά η διεθνής κατακραυγή που προεκλήθη από την αποκάλυψη ότι η
Υπηρεσία Εθνικής Ασφαλείας (NSA) των ΗΠΑ παρακολουθούσε τις
τηλεφωνικές επικοινωνίες συμμάχων ηγετών. Θα ήταν παράδοξο και
αφελές, ωστόσο, να υποτεθεί ότι μία υπηρεσία δεν θα αξιοποιούσε
προς κάθε κατεύθυνση τις δυνατότητες που της παρέχει η
τεχνολογία.
Ούτε υπάρχουν φυσικά σύμμαχες χώρες που εξαιρούνται από τη
διαδικασία. Το Ισραήλ είναι το κράτος, που η ύπαρξή του εξαρτάται
απόλυτα από τις Ηνωμένες Πολιτείες, και παρά ταύτα κατά καιρούς
συλλαμβάνονται πράκτορες της Μοσάντ που προσπαθούν να εξασφαλίσουν
απόρρητες πληροφορίες από το αμερικανικό Πεντάγωνο.
Απλώς η αποκάλυψη δραστηριοτήτων των υπηρεσιών πληροφοριακής
δράσεως δημιουργεί αμηχανία σε όσους ασκούν την εξουσία, διότι εξ
επαγγέλματος δημιουργούν την εντύπωση αρμονικής συνεργασίας, ενώ
επί της ουσίας αγωνίζονται για την προώθηση των εθνικών τους
συμφερόντων, με τη στενότερη έννοια της λέξεως.
Το παράδοξο είναι ότι παρά τα εκατομμύρια των πληροφοριών που
καθημερινώς συλλέγονται, τις περίτεχνες αναλύσεις, διαμορφώνονται
εκτιμήσεις και εφαρμόζονται πολιτικές, που οδηγούν στο χάος και όχι
στον έλεγχο της καταστάσεως. Ολα τα άλλα είναι απλώς προς
εντυπωσιασμό.