Η τελευταία κρίση, το απίστευτο τρομοκρατικό κτύπημα, η κάλυψη που προσφέρει το θεοκρατικό καθεστώς των Ταλιμπάν στον Οσάμα Μπιν Λάντεν και την Αλ Κάιντα, έφεραν στο προσκήνιο τη σκοτεινή πλευρά του κόσμου, ενός κόσμου που έμενε ξεχασμένος και απασχολούσε κατά περίσταση τη διεθνή επικαιρότητα, όπως τότε όταν οι φανατικοί Αφγανοί ανατίναζαν τα αγάλματα του Βούδα και μας ερέθιζε ο ελληνιστικός μανδύας.
Πριν όμως από το μεγάλο σοκ της 11ης Σεπτεμβρίου, υπήρχαν παραστάσεις του νέου κόσμου, της νέας εποχής που όμως περνούσαν απαρατήρητες ή σποραδικά προκαλούσαν συζητήσεις στις ελιτίστικες πανεπιστημιακές κοινότητες της Δύσης.
Ο Ρόμπερτ Κάπλαν, ένας πολυταξιδεμένος Αμερικανός δημοσιογράφος – συγγραφέας, που έφαγε τα νιάτα του στην Αιθιοπία και στη Σομαλία, δοκιμάσθηκε στη Δυτική Αφρική και στον πόλεμο της Βοσνίας, έζησε στην Ανατολική Ευρώπη στη δεκαετία του ’80 και βρέθηκε στην Καμπούλ όταν την κατελάμβαναν οι Σοβιετικοί, έγραψε το 1999 ένα προφητικό βιβλίο που φέρει τον τίτλο «Επερχόμενη αναρχία» και έχει ως αφετηρία τα συμβαίνοντα στη Σιέρα Λεόνε. Στο βιβλίο, που εκδόθηκε πρόσφατα στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Ροές», η Δυτική Αφρική περιγράφεται ως σύμβολο των παγκόσμιων δημογραφικών, περιβαλλοντολογικών ανακατατάξεων, που οδηγούν στην εγκληματική αναρχία. Οι ασθένειες, ο υπερπληθυσμός, το απρόκλητο έγκλημα, η σπάνις των πόρων, οι μεταναστεύσεις προσφύγων, η αυξανόμενη διάβρωση των εθνικών κρατών και διεθνών συνόρων και η εντονότερη παρουσία ιδιωτικών στρατών, εταιρειών παροχής ασφάλειας και διεθνών καρτέλ ναρκωτικών προβάλλουν, κατά τον συγγραφέα, πιο εντυπωσιακά μέσα από το πρίσμα της Δυτικής Αφρικής.
«Δεν υπάρχει άλλο μέρος στον πλανήτη, όπου οι πολιτικοί χάρτες είναι τόσο απατηλοί. Δείτε τη Σιέρα Λεόνε. Σύμφωνα με τον χάρτη είναι ένα εθνικό κράτος με καθορισμένα σύνορα, με μια κυβέρνηση που ελέγχει το εδαφός της. Στην πράξη η κυβέρνηση της Σιέρα Λεόνε, της οποίας ηγείται ένας 27χρονος λοχαγός, ελέγχει το Φριτάουν την ημέρα και, πάλι την ημέρα, ένα μόνο τμήμα της υπαίθρου. Ο εθνικός στρατός είναι ένα ανυπότακτο σύνολο που στήνει μπλόκα στους δρόμους, απειλώντας τους διερχόμενους οδηγούς και πολίτες. Σ’ ένα άλλο τμήμα της χώρας έχουν βάσεις από δύο διαφορετικούς στρατούς που προέρχονται από τον πόλεμο της Λιβερίας, όπως επίσης και ένας στρατός από αντάρτες της Σιέρα Λεόνε. Περίπου 400.000 κάτοικοι της Σιέρα Λεόνε είναι εσωτερικοί πρόσφυγες, 280.000 έχουν καταφύγει στη Γουινέα και άλλοι 100.000 στη Λιβερία, τη στιγμή που 400.000 Λιβεριανοί βρίσκονται στη Σιέρα Λεόνε. Η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της τελευταίας είναι ένα ατέλειωτο στρατόπεδο προσφύγων. Με άλλους 600.000 Λιβεριανούς στη Γουινέα και 250.000 στην Ακτή του Ελεφαντοστού, τα σύνορα που διαιρούν αυτές τις τέσσερις χώρες έχουν χάσει κάθε νόημα. Ακόμη και σε ζώνες ηρεμίας, καμιά απο τις κυβερνήσεις, με εξαίρεση την Ακτή του Ελεφαντοστού, δεν συντηρεί σχολεία, γέφυρες, δρόμους, αστυνομικές δυνάμεις, κατά τρόπο που να δείχνει οτι ασκεί στην πράξη κάποιου είδους εθνική κυριαρχία».
Για τον Ρόμπερτ Κάπλαν «η Σιέρα Λεόνε είναι ένας μικρόκοσμος, αυτού που συμβαίνει, βέβαια με ένα ηπιότερο και πιο βαθμιαίο τρόπο, όχι μόνο σε ολόκληρη τη Δυτική Αφρική, αλλά και σε μεγάλο μέρος του υπανάπτυκτου κόσμου: Παρακμή των κεντρικών κυβερνήσεων, δημιουργία φυλετικών και περιφερειακών επικρατειών, ανεξέλεγκτη εξάπλωση ασθενειών, επέκταση του πολέμου, που διώχνει τον κόσμο από την ύπαιθρο και το συσσωρεύει σε ατέλειωτες τενεκεδουπόλεις στις ακτές».
Το παράδειγμα της Σιέρα Λεόνε και συνολικά της Δυτικής Αφρικής είναι προσδιοριστικό του μέλλοντος για τον συγγραφέα του βιβλίου, που διαπιστώνει ότι «Ζούμε πλέον, σε ένα βαθύτατα διαιρεμένο κόσμο. Μέρος του πλανήτη κατοικείται από τον Τελευταίο Ανθρωπο του Χέγκελ και του Φουκουγιάμα, υγιή, καλοταϊσμένο και χαϊδεμένο από την τεχνολογία και το άλλο το μεγάλο μέρος κατοικείται από τον Πρώτο Ανθρωπο του Χπομπς, καταδικασμένο σε μια ζωή, που είναι φτωχή, δυσάρεστη, ζωώδης και σύντομη».
Περιγράφει δε τον κόσμο με μια λιμουζίνα που κινείται στους γεμάτες λακκούβες δρόμους της Νέας Υόρκης, όπου ζουν άστεγοι άνεργοι. Στο εσωτερικό της λιμουζίνας βρίσκονται οι κλιματιζόμενες μεταβιομηχανικές περιφέρειες της Βόρειας Αμερικής, Ευρώπης,της αναδυόμενης ζώνης του Ειρηνικού, με τις συναντήσεις για θέματα εμπορίου και τις λεωφόρους της πληροφορικής και απ’ έξω η υπόλοιπη ανθρωπότητα, ακολουθώντας μια άλλη πορεία.
Σ’ ένα τέτοιο κόσμο, όπου το εθνικό κράτος αντικαθίσταται από ένα σύνολο πόλεων – κρατών, παραγκουπόλεων κρατών, οι πολιτικές αξίες για τον μέσο άνθρωπο θα σημαίνουν λιγότερα και η προσωπική ασφάλεια περισσότερα. Σ’ αυτό το κλίμα ο Κάπλαν διερωτάται μήπως η Δημοκρατία ήταν μόνο μια παρένθεση; Διαισθάνεται τον επερχόμενο αυταρχισμό, αναδεικνύει τον ρόλο των πληροφοριών, κάνει λόγο για την παγκόσμια κυβέρνηση και καταλήγει στους κινδύνους της μακροχρόνιας ειρήνης, που γεννά ρηχούς ηγέτες, χωρίς εμπειρίες και γνώση, έτοιμους να διαπράξουν το μεγάλο λάθος, ως αποτέλεσμα ενός τρομερά λανθασμένου υπολογισμού, που θα οδηγήσει σε ένα γενικευμένο πόλεμο…
Αυτά, όμως, δεν έχουν την παραμικρή σημασία, διότι η πολιτική των κομμάτων δεν διαμορφώνεται επί τη βάσει των ιστορικών δεδομένων, αλλά των εντυπώσεων που καλλιεργούνται για να εγκλωβίσουν τους εκάστοτε ψηφοφόρους, τα διάφορα κόμματα σε μιά προσπάθεια μονοπωλήσεως της εξουσίας, διά της ούτως ειπείν εκπεφρασμένης λαϊκής θελήσεως.