Το πόρισμα «αυτοί έφταιγαν» (κάτω από το οποίο κάλυψαν οι ιθύνοντες τις ισχνότατες ούτως ή άλλως τύψεις τους για όσους χάθηκαν κατά τις πρόσφατες πλημμύρες) είναι γόνος καθαρόαιμος της παλαιότερης πρωθυπουργικής ρήσης «Αυτή είναι η Ελλάδα», με την οποία είχε διατυπωθεί σε άκρως συμπυκνωμένη μορφή η ηγεμονική απέχθεια για το «πόπολο». Αν επρόκειτο για μια φράση που ειπώθηκε άπαξ για να ξεχαστεί αμέσως έπειτα, θα μπορούσε κανείς να υποθέσει ότι ήταν ένα στιγμιαίο -και πιθανόν συγχωρητέο- ολίσθημα της γλώσσας. Αλλά τα πράγματα δεν είναι τόσο αθώα, τόσο απλά. Η ωμότατη φόρμουλα «αυτοί έφταιγαν», που ακούγεται και στην ειρωνικότερη εκδοχή «ας πρόσεχαν…», είναι η αγαπημένη όσων κυβερνούν. Την έχουν πάντοτε έτοιμη στη μέσα τσέπη της εξουσιαστικής τους στολής, και την ανασύρουν όποτε εγκαλούνται, όποτε δηλαδή οφείλουν να απολογηθούν.
Επί πλημμυρών, φταίνε οι πνιγόμενοι που πνίγονται, γιατί από την παραφορά τους σπεύδουν να αναμετρηθούν με τα στοιχεία της φύσεως αντί να παρακολουθούν εξ αποστάσεως το θέαμα, όπως η καταπονημένη από τις τόσες και τόσες «άψογες κινητοποιήσεις» της κρατική μηχανή. Επί σεισμών, «αυτοί φταίνε», πρώτον επειδή, διακυβεύοντας το μέλλον τους, πάνε και γεννιούνται σε μια χώρα που ανήκει από τα γεννοφάσκια της στις σεισμόπληκτες, και δεύτερον επειδή εν πλήρει αφελεία εμπιστεύονται τις πολεοδομίες και τους λοιπούς επίσημους ελεγκτικούς μηχανισμούς, και πάνε και δουλεύουν σε κτίρια «ασφαλή». Και στα θανατηφόρα τροχαία, «αυτοί φταίνε» που ξεψυχούν στην άσφαλτο, κι ας μην τρέχουν, κι ας μην έχουν πιει, κι ας φορούν και ζώνη «αυτοί φταίνε» που ο δρόμος (η οδός η εθνική, η ευρωπαϊκή πες) φτιάχτηκε τρισάθλια, «αυτοί φταίνε» που διάλεξαν να περάσουν από ένα μέρος που συγκαταλέγεται στις δεκάδες και δεκάδες σεσημασμένες καρμανιόλες του δικτύου, για τις οποίες οι περίοικοι στέλνουν τις μάταιες εκκλήσεις τους με την ίδια συχνότητα που τις τσαλαπατούν και τις πετούν οι πολυάσχολοι αρμόδιοι.
Και όσοι χάνονται στις πυρκαγιές, «αυτοί φταίνε». Μόνοι τους πρόσφεραν το νήμα της ζωής τους στην πυρά, και καμία ευθύνη δεν έχει η πολυπλόκαμη δημόσια διοίκησή μας ούτε και η τοπική αυτοδιοίκηση που τη συναγωνίζεται σε υπνηλία. Αν ήθελαν να μη γίνουν παρανάλωμα του πυρός, ας μην έμεναν στα εύφλεκτα βουνά της Ηπείρου ή στην Ικαρία κι ας μετακόμιζαν στα πυρασφαλή Πετράλωνα. Μα και όσοι ναυαγούν και πνίγονται «αυτοί φταίνε», γιατί και πάλι δείχνουν ασυγχώρητη εμπιστοσύνη. Κι όσοι χάνονται στα αναρίθμητα «εργατικά δυστυχήματα», κανέναν τρίτο δεν μπορούν να ενοχοποιήσουν, τον εαυτό τους μονάχα, που αντί να απολαμβάνει την ακίνδυνη και ανεύθυνη αργομισθία του, πάει για να θησαυρίσει ρισκάροντας σε ναυπηγοεπισκεαυστικές ζώνες και σε εργοστάσια.
Τα πράγματα στο διεθνές επίπεδο δεν είναι διαφορετικά: η βελτίωση των συνθηκών ζωής των χειμαζομένων δισεκατομμυρίων του πλανήτη διέρχεται από τη μείωση των πόρων που καταναλώνουν τα 400 εκατομμύρια (ή λίγο παραπάνω) των ευημερούντων Δυτικών. Πράγματι, και αν ακόμη υπήρχε μία μαγική συνταγή να αυξηθεί ιλιγγιωδώς το διεθνές προϊόν και η αύξησή του να διοχετεύεται όλη στους δυσπραγούντες χωρίς μείωση του σημερινού μεριδίου των προνομιούχων (μία συνταγή που, όπως είναι γνωστό, δεν υπάρχει), είναι άκρως αμφίβολο αν θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο χωρίς βαρύ πλήγμα στην οικολογική ισορροπία: πώς π.χ. θα ήταν δυνατόν να καταναλώνεται σε όλον τον κόσμο ενέργεια ανάλογη με αυτήν που χρησιμοποιεί σήμερα η Δύση, όταν ήδη από χρόνια κρίνεται επειγόντως επιβεβλημένη η μείωση των εκπεμπομένων χλωροφθορανθράκων;