Το ευρώ μπήκε λίγο σαν παιχνίδι στη ζωή μας. Αν εξαιρέσει κανείς τα φυσικά παρεπόμενα μιας τόσο σημαντικής αλλαγής (τις ουρές στις τράπεζες που μεγάλωσαν λίγο περισσότερο από το κανονικό), σε όλες τις άλλες εκφάνσεις της καθημερινότητας, το ευρώ είναι μία καλή ευκαιρία για ψυχαγωγία. Το βλέπει κανείς παντού: στα περίπτερα, κυρίως, όπου η μέχρι πριν από λίγες ημέρες βιαστική συναλλαγή σε δραχμές έχει αντικατασταθεί από ένα σχεδόν διασκεδαστικό δίλεπτο αμοιβαίας κατανόησης με εκατέρωθεν χαμόγελα συμπάθειας, ώσπου να ολοκληρωθεί η διαδικασία. Στις παρέες, το νέο νόμισμα είναι το πρώτο θέμα συζήτησης, ενώ ελάχιστοι φαίνεται να δυσανασχετούν με την σταδιακή απόσυρση της δραχμής – ή μήπως κανείς; Ολοι δείχνουν ενθουσιασμένοι? τα προβλεπόμενα «κύματα» νοσταλγίας για τη «δραχμούλα» δεν φάνηκαν πουθενά. Οι περισσότεροι το διαισθάνονται: σε λίγες μέρες όλα αυτά θα είναι μία παλιά ιστορία. Τα μωρά του 2000 δεν θα πιάσουν ποτέ δραχμές στα χέρια τους, δεν θα χρειαστούν κανένα κομπιουτεράκι για να εξοικειωθούν.
Το ευρώ, εκτός από το νέο ενδιαφέρον που έχει προσδώσει με τον ερχομό του στην καθημερινή ζωή, είναι βέβαιον ότι θα έχει πολύ ευρύτερες συνέπειες. Οι οικονομικές επιπτώσεις είναι αυτονόητες και έχουν επισημανθεί επανειλημμένα από ειδικούς αναλυτές σε όλον τον κόσμο. Αλλά το ευρώ δεν είναι ένα μεμονωμένο οικονομίστικο γεγονός. Είναι μία τεράστια αλλαγή στη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων. Για την Ελλάδα και τους Ελληνες η ψυχολογική σημασία της κυκλοφορίας του νέου νομίσματος δεν μπορεί ακόμα να εκτιμηθεί. Παρ’ όλα αυτά, η 1η Ιανουαρίου του 2002 φαίνεται να κερδίζει μία πολύ σημαντική θέση στη σύγχρονη ελληνική ιστορία. H πρόβλεψη, αν και παρακινδυνευμένη, εδράζεται στη λογική.
Με την υιοθέτηση του ευρώ, η Ελλάδα, αμετάκλητα και τελεσίδικα, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του ανεπτυγμένου δυτικού κόσμου. Κι έτσι καταγράφεται στο εξής στη συνείδηση της διεθνούς κοινής γνώμης. Υστερα από σχεδόν 170 χρόνια αμφιταλαντεύσεων, παλινωδιών, πισωγυρισμάτων αλλά και επίμονων προσπαθειών, το ελληνικό κράτος προχώρησε σε μία καίρια πολιτική επιλογή που το συντάσσει με την παγκόσμια ελιτ (ας μη φοβόμαστη τη λέξη, αυτή είναι η αλήθεια). Ασφαλώς δεν γίναμε Γερμανία ή Γαλλία μέσα σ’ ένα βράδυ και θα ήταν αφελές να αποτολμήσει κανείς μια τέτοια εκτίμηση. Αλλά το γεγονός και μόνον ότι οι συγκρίσεις γίνονται με αυτές τις χώρες και όχι με τη Βουλγαρία ή τη χρεωκοπημένη Αργεντινή είναι μία παράμετρος που δεν μπορούμε να αγνοούμε. Μας αρέσει να αυτοαποκαλούμαστε «φτωχοί συγγενείς της Ευρώπης» (πιθανότατα από χαμηλή αυτοεκτίμηση) αλλά μια τέτοια παραδοχή μπορεί να έχει αξία μόνον όταν αντιπαρατιθέμεθα με Σουηδούς, Ολλανδούς, Λουξεμβούργιους, κ.ά. Με λαούς, δηλαδή, που έχουν κατοχυρώσει υψηλότατα επίπεδα ευημερίας. Από την 1η Ιανουαρίου προσβλέπουμε στη ζωή αυτών των λαών. Μπορεί να απέχουμε ακόμα πολύ από τον στόχο, αλλά ο ίδιος ο στόχος δεν παύει να είναι εκεί. Εχουμε αναρωτηθεί πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα για την Ελλάδα στη (χαμένη για εμάς) δεκαετία του ’80, αν η ελληνική κοινωνία αφηνόταν να δει καθαρότερα αντίστοιχες προκλήσεις όπως για παράδειγμα το ορόσημο του 1992;
H νέα πραγματικότητα λοιπόν αναδεικνύει ταυτόχρονα μια νέα ψυχολογία. Και πιθανότατα μια νέα εθνική αυτοπεποίθηση. Οσο κι αν μας αρέσει να μεμψιμοιρούμε, δεν μπορούμε παρά να παραδεχθούμε ότι η Ελλάδα τα τελευταία πενήντα χρόνια έχει πραγματοποιήσει άλματα. Καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα από το club των «15» δεν είχε να ξεπεράσει ένα τόσο αρνητικό περιβάλλον όπως η βαλκανική Ελλάδα. Ούτως ή άλλως, υπάρχουν πάντα πολλοί τρόποι για να δει κανείς τα πράγματα. Ετσι μπορούν να διαβαστούν και οι διαφορετικές εκτιμήσεις για τη νέα εποχή του ευρώ. Ας επιλέξουμε να δούμε το ποτήρι μισογεμάτο, όχι από ακατάσχετη αισιοδοξία, αλλά από πίστη στο μέλλον.
