Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής συγκλονίζονται από την υπόθεση της Enron, της πρωτοποριακής ιδιωτικής ηλεκτρικής εταιρείας, το μέχρι πρότινος ενεργειακό πρότυπο της αμερικανικής ενεργειακής βιομηχανίας, που κατέρρευσε, υπό το βάρος της κρίσης του ρεύματος στην Καλιφόρνια, όπου το πείραμα της πλήρους απελευθέρωσης και της ολοκληρωτικής ιδιωτικοποίησης απέτυχε παταγωδώς.
Η υπερεκμετάλλευση τού εκεί υπάρχοντος δυναμικού, η τάση μεγιστοποίησης των κερδών, χωρίς πρόνοια για επενδύσεις, οδήγησε σε υπέρμετρη άνοδο των τιμών, καθώς αυξανόταν αλματωδώς η ζήτηση, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από το καταναλωτικό κοινό, οι Αρχές της πολιτείας αναγκάσθηκαν να λάβουν μέτρα υπέρ των καταναλωτών, τα οποία όμως ενίσχυσαν την επενδυτική απραξία και καθώς η ζήτηση συνέχιζε να αυξάνει η Καλιφόρνια βυθίσθηκε ένα βράδυ στο σκοτάδι. Χρειάσθηκαν παρεμβάσεις από την κεντρική ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ για να μεταφερθεί ρεύμα από άλλες Πολιτείες και να καλυφθεί το παραγωγικό κενό, που άφησε πίσω της η πλήρης απελευθέρωση. Είχε προηγηθεί ανάλογη κρίση στη Νέα Ζηλανδία, που δεν είχε αξιολογηθεί επαρκώς, αλλά μετά την κρίση της Καλιφόρνιας, πλήθυναν οι φωνές για επαναξιολόγηση των δεδομένων της απελευθέρωσης.
Ετέθη ευθέως το ερώτημα αν μια πλήρως απελευθερωμένη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να εγγυηθεί την ομαλή ηλεκτροδότηση μιας χώρας και να καλύψει τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες ηλεκτρικού ρεύματος. Και το αυτό ερώτημα τίθεται και εδώ, ειδικώς στην παρούσα περίοδο, κατά την οποία η κακοκαιρία και το ατύχημα στην Πτολεμαΐδα, επέτρεψαν στους θιασώτες της ταχείας και πλήρους απελευθέρωσης να ρίξουν στην πυρά τη ΔΕΗ και να την κατατάξουν στις καταρρέουσες προβληματικές επιχειρήσεις.
Ουδείς υποστηρίζει ότι όλα πάνε καλά στη ΔΕΗ. Ομως ουδείς μπορεί να παραβλέψει ότι πρόκειται για ένα ισχυρό κρατικό παραγωγικό μηχανισμό, ο οποίος παρά τα προβλήματα και τις αγκυλώσεις εγγυάται εδώ και χρόνια την απρόσκοπτη ηλεκτροδότηση της χώρας και τελευταίως η διοίκησή της έχει αναλάβει μια σοβαρή προσπάθεια οικονομικής εξυγίανσης, ελέγχου των δαπανών και περιορισμού της σπατάλης, η οποία το 2001 επέτρεψε να διαμορφώσει κέρδη 115 δισ. δρχ. από μόλις 2 δισ. δρχ. το 2000. Επιπλέον η εταιρεία άλλαξε μορφή, επέτυχε να εισέλθει στο Χρηματιστήριο Αθηνών, έχει τεράστια περιθώρια νοικοκυρέματος, προγραμματίζει να επεκταθεί στο εξωτερικό, προετοιμάζεται να εξέλθει στη διεθνή αγορά προς αναζήτηση ισχυρού στρατηγικού συμμάχου, έχει ευκαιρίες να διασυνδεθει με τα διευρωπαϊκά δίκτυα και το εγχώριο σύστημα συμφερόντων επιμένει στον εδώ και τεμαχισμό και πώλησή της. Και διερωτάται κανείς γιατί αυτή η πίεση; Δεν δικαιολογείται προφανώς από τις διακοπές του χιονιά, ούτε από τη βλάβη του μετασχηματιστή υπερυψηλής τάσης στην Πτολεμαΐδα. H απάντηση είναι απλή. Παρά τα προβλήματα,τις αγκυλώσεις και το πλήθος, ίσως, των προβλημάτων της ΔΕΗ το ηλεκτρικό ρεύμα στην Ελλάδα, όσο και αν αυτό ακούγεται παράξενο είναι φθηνό, πολύ φθηνότερο από τη γειτονική Ιταλία και παρά ταύτα η επιχείρηση μπορεί να εξασφαλίζει κέρδη. Αν δε η διοίκησή της επιμείνει στο πρόγραμμα εξυγίανσης θα είναι σε θέση να επαυξήσει περαιτέρω την κερδοφορία της και διαμορφώσει ανθηρά οικονομικά, ικανά να στηρίξουν τη μεγέθυνση και επέκτασή της σε άλλες αγορές.
Από την άλλη πλευρά όσοι φιλοδοξούν να αναπτύξουν ιδιωτικές ηλεκτρικές παραγωγικές μονάδες ξέρουν ότι με τις υφιστάμενες τιμές του φυσικού αερίου και τα υψηλά επενδυτικά κεφάλαια που είναι υποχρεωμένοι να δεσμεύσουν δεν θα καταφέρουν να προσφέρουν ανταγωνιστικότερες τιμές ρεύματος από τη ΔΕΗ. Γι’ αυτό η ΔΕΗ πρέπει να γονατίσει, να γίνει προβληματική, ελλειμματική, ένας οργανισμός έτοιμος προς τεμαχισμό και πώληση, ώστε η απελευθέρωση να επιβληθεί κατά τρόπο επιθετικό και να προβληθεί ως λύση σωτηρίας.
Ετσι όμως πέφτουμε στην περίπτωση της Καλιφόρνιας και της Νέας Ζηλανδίας και αυτές είναι επιλογές που δεν αντέχει μια χώρα σαν την Ελλάδα. H απελευθέρωση δεν μπορεί να είναι αυτοσκοπός, ούτε εργαλείο προώθησης τυχοδιωκτικών λύσεων, προκειμένου για να πλουτίσουν ακόμη περισσότερο ορισμένοι και να γυρίσουμε όλοι οι υπόλοιποι στην εποχή του λυχναριού.
Το ηλεκτρικό ρεύμα είναι ένα κρίσιμο αγαθό, με το οποίο δεν επιτρέπεται να παίζει κανείς. H απελευθέρωση ή θα γίνει με όρους κανονικούς και ωφέλιμους για τον ελληνικό λαό και την παραγωγή ή αλλιώς ας περιμένει. Δεν χάλασε ο κόσμος αν δεν γίνει το 2002.
Στο θέμα του Κυπριακού, εξάλλου, στο οποίο η ελληνική πολιτική ηγεσία ζητεί από την Ουάσιγκτον να ασκήσει την «επιρροή» της για να προκύψει μέσα στο 2002 μια βιώσιμη ομοσπονδιακού τύπου λύση, τι θα μπορούσε να «δώσει» η ηγεσία των ΗΠΑ στον κ. K. Σημίτη, πέρα από ευγενικές γενικολογίες και ευχές, επικείμενης μάλιστα και της επίσκεψης του Τούρκου πρωθυπουργού στον Λευκό Οίκο;
