Τα λόγια τους μιλάνε για την πολιτική, αλλά αυτό που θέλουν να πουν δεν έχει σχέση με την πολιτική. Τα σημαίνοντα αφορούν σε συγκεκριμένο πολιτικό γεγονός ή πρόβλημα, όμως τα σημαινόμενα είναι επιδιώξεις άλλου χώρου, στόχοι άσχετοι με την πολιτική.
Μιλάνε για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις ή για το Ασφαλιστικό ή για την ανεργία ή για το εξωτερικό δημόσιο χρέος. Και ενώ ο λόγος τους εντοπίζει λεκτικά το συγκεκριμένο θέμα, τα λεγόμενα σημαίνουν: «θέλω να παραμείνω υπουργός», «θέλω να ξαναβγώ βουλευτής», «είμαι απόλυτα πειθήνιος στην ηγεσία μου». Σε άλλο αναφέρονται και άλλο πραγματικά τους απασχολεί, άλλο διαπραγματεύονται.
Αποκλείεται λοιπόν με τέτοιες προδιαγραφές να υπάρξει πολιτικός λόγος, τουλάχιστον δημόσιος από δημόσιους άνδρες. Αποκλείεται να συζητηθούν, να κριθούν, να εκτεθούν με συνεπή ανάλυση πραγματικά προβλήματα της εσωτερικής ή της εξωτερικής πολιτικής. O πολίτης είναι αδύνατο να πληροφορηθεί με πολιτική εγκυρότητα, αν λ.χ. η βραχονησίδα, που ήταν βοσκοτόπι για τη φαμίλια του, από πάππου – προσπάππου, εξακολουθεί να είναι έδαφος ελληνικό, ενώ του απαγορεύεται να στήσει εκεί ελληνική σημαία. Του μιλάνε για τις βραχονησίδες και το νομικό καθεστώς που τις διέπει, για την υπερήφανη εξωτερική πολιτική που ασκεί η κυβέρνηση. Αλλά το πραγματικό πρόβλημα που απασχολεί τον πολίτη, τους ίδιους δεν τους αγγίζει.
Διερωτάται ο πολίτης, τι ακριβώς διαπραγματεύεται ο πρόεδρος Κληρίδης γευματίζοντας κατ’ εξακολούθησιν με τον Ντενκτάς, ενώ η κυπριακή κυβέρνηση βεβαίωνει την πάσαν υφήλιο ότι η αδιαλλαξία των Τουρκοκυπρίων δεν έχει αφήσει πια το παραμικρό περιθώριο συνεννόησης. Διερωτάται ο πολίτης, γιατί κάποιες θέσεις της ελλαδικής και της κυπριακής πολιτικής ηγεσίας αποτελούσαν άλλοτε προμετωπίδα και άξονα κάθε αναφοράς στο Κυπριακό και ξαφνικά αποσιωπώνται, παρακάμπτονται και χρησιμοποιούνται κάποιες άλλες, που χαρακτηρίζονταν άλλοτε αυτόχρημα προδοτικές των δικαίων του Ελληνισμού. Οι πολιτικοί απαντάνε μιλώντας για τη μεγάλη επιτυχία της Ελλάδας να ξανασυζητείται το Κυπριακό και πώς η ελληνική πολιτική εξανάγκασε την τουρκική Βουλή να συσκεφθεί «κεκλεισμένων των θυρών» και να αναθεωρήσει (υποτίθεται) την τακτική των Τουρκοκυπρίων. Για την ταμπακέρα, τίποτα. Εξοργίζεται ο Ελληνας πρωθυπουργός με το ερώτημα, αν συζήτησε με τον Αμερικανό πρόεδρο το θέμα της απάλειψης των θαλάσσιων συνόρων Ελλάδας-Τουρκίας από τους στρατηγικούς χάρτες των ΗΠΑ. Με έκδηλο θυμό απαντάει ότι τα σύνορα της Ελλάδας δεν τα καθορίζει κάποια αμερικανική υπηρεσία χαρτογραφήσεων, αλλά το Διεθνές Δίκαιο. Για να προσθέσει ότι τελείωσαν οι καιροί που ο Ελληνας πρωθυπουργός έπαιρνε εντολές από τις Ηνωμένες Πολιτείες, σήμερα πια μιλάει με τον Αμερικανό πρόεδρο ως ισότιμος ηγέτης. Για τους αμερικανικούς στρατηγικούς χάρτες ερωτάται και γι’ αυτούς μιλάει ο πρωθυπουργός, αλλά όχι για το πρόβλημα της απάλειψης των συνόρων. Τα σημαινόμενα των λόγων του αλλού αφορούν, άλλου είδους διαβεβαιώσεις προσφέρουν (σε άλλους, όχι στους ερωτώντες Ελληνες).
Ομως, και από το πλήθος των δημοσιογράφων στους οποίους απευθύνεται, δεν βρίσκεται ένας (μα ούτε ένας) να ρωτήσει σεμνά: αν και τα σύνορα του ανεξάρτητου κράτους της Κύπρου καθορίζονται επίσης (είκοσι οκτώ χρόνια τώρα) από το Διεθνές Δίκαιο. Ή γιατί ο προσδιορισμός των χωρικών υδάτων της Ελλάδας δεν ακολουθεί τα προβλεπόμενα από το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας ή αν στο Κοσσυφοπέδιο και στη Βοσνία το Διεθνές Δίκαιο καθόρισε τα σύνορα.
Ισως μοιάζει ξεκρέμαστη εδώ, ίσως και άκομψη η υπενθύμιση πως: αν η πολιτική χάσει τον άξονα μεταφυσικής ευθύνης, δεν έχει πια σχέση, ούτε με την «πόλιν» ούτε με τους πολίτες, δεν αφορά στο κοινωνικό γεγονός και στη δυναμική της Ιστορίας. Μεταβάλλεται σε ιδιωτική μονομανία, σε ναρκισσιστικό κυνήγι εξουσιοθηρίας. Δεν λογαριάζει ούτε τον ανθρώπινο εξευτελισμό που συνεπάγεται η εξόφθαλμη υποκρισία, η ψευδολογία.
Αξονας μεταφυσικής ευθύνης της πολιτικής δεν μπορεί να είναι κάποιο θρησκευτικό ιδεολόγημα, ούτε κάποιο μυστικιστικό όραμα Θεοκρατίας, ούτε βέβαια μια καλβινικού τύπου αστυνόμευση των ηθών. H πολιτική ευθύνη έχει μεταφυσική αναφορά όταν, τουλάχιστον, λογαριάζει την «ιερότητα» του ανθρώπινου προσώπου και της ελευθερίας του, όπως και την «ιερότητα» των σχέσεων κοινωνίας όπου πραγματώνεται η ελευθερία ως άθλημα.
Τους λόγους που ερμηνεύουν αυτήν την αίσθηση της «ιερότητας» τους εκφράζουν πάντοτε οι λίγοι (στοχαστές, φιλόσοφοι, καλλιτέχνες) μεταφέροντας στη γλώσσα το βίωμα των πολλών – δεν είναι οπωσδήποτε έργο των λειτουργών της πολιτικής πράξης μια τέτοια διερμηνεία. Το ζητούμενο («πράμα τζιβαϊρικόν πολυτίμητο») είναι η αίσθηση του «ιερού» ως δείκτης προσανατολισμού και κριτήριο καταξίωσης της πολιτικής πράξης. H πολιτική που μένει στην Ιστορία, αποτυπώνεται στη γόνιμη ιδιαιτερότητα μιας κοινωνίας και ευλογείται από τους κατοπινούς, είναι το άθλημα ανθρώπων που υπηρετούν τους συνανθρώπους τους, δεν υπηρετούνται από το λειτούργημά τους. Το να είσαι «πρώτος» επειδή είσαι «πάντων διάκονος» προσπορίζει τέτοια χαρά ζωής που κανένας εξουσιολάγνος δεν μπορεί να διανοηθεί.
Είναι η πραγματική πολιτική σε αντιδιαστολή προς την παραισθησιογόνο μέθη της φιλαρχίας, τη μέθη της δημοσιότητας. H φιλαρχία και η δημοσιότητα απωθούν στη θελημένη λήθη ακόμη και την πιο πραγματική πραγματικότητα: ότι υπάρχει θάνατος. Απειράριθμοι πρωθυπουργοί και υπουργοί πίστεψαν ότι ο κόσμος υπάρχει μόνο επειδή αυτοί τον κρατούν από τα γκέμια, κι όμως οι ίδιοι είναι σήμερα χώμα, ενώ ο κόσμος συνεχίζει να πορεύεται και τους έχει λησμονήσει.
Θα ζούσαμε σε άλλο πολιτιστικό «παράδειγμα» αν οι πολίτες ψηφίζαμε πολιτικούς με κριτήριο την αίσθηση «ιερού» που διαθέτουν.
Οσον αφορά το αίτημα για ένα δημοσιονομικό καθεστώς της Ενωσης κατά το πρότυπο των υπαρκτών ομοσπονδιών, που εμφανίζεται σαν φάντασμα στην ελληνική δημόσια συζήτηση, θα προσκρούει στο προβλεπτό μέλλον σε πολλά πράγματα και, πρωτίστως, στην τεράστια ανομοιογένεια του ενωσιακού χώρου. Πράγματι, τα κράτη – μέλη έχουν διαφορετικές βασικές φιλοσοφίες σε κρίσιμους τομείς, όπως η άμυνα, οι αντιλήψεις για την υγεία, η αναδιανομή κ.λπ., που έχουν δημοσιονομικές συνέπειες.
