Φεύγει σήμερα ο πρώτος μήνας του νέου έτους, αφήνοντας πίσω του τις ζημιές που προκάλεσε η «επίθεση» του χειμώνα και κάμποσα «ετερόκλητα» ερωτήματα. Και ναι μεν αργεί ακόμα η άνοιξη, αλλά ποιο συμπέρασμα να βγάλει κανείς από τις μπερδεμένες -και εφ’ όλης της ύλης- σημειώσεις, στο τεφτέρι της επικαιρότητας; «Κοινή γαρ η τύχη και το μέλλον αόρατον». Ισως γι’ αυτό δεν ωφελούν οι επαναλήψεις και οι αναφορές σε πρόσωπα, γεγονότα ή καταστάσεις. Δεν μας ταιριάζει, βέβαια, η «παθητική αντιμετώπιση» όσων συμβαίνουν γύρω μας ή πιο πέρα.
Αν ρίχναμε νεράκι στο κρασί μας και δεχόμαστε κάτι τέτοιο, θα ήταν σα να υποκύπταμε στις ασυναρτησίες του καιρού μας και υποβαθμίζαμε τα πολύτιμα στοιχεία που συντηρούν την ανθρωπιά… Ομως, καθώς αργοσαλεύουν οι «σημαδιακές λεπτομέρειες» της ανησυχίας, ένα συνηθισμένο ουσιαστικό της γραμματικής ξαναβγαίνει στην επιφάνεια, για να προσφέρει τις υπηρεσίες του στην κοινωνία του μόχθου των πολλών, η οποία πασχίζει να ξεπεράσει τις δυσκολίες για να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της «εχθρικής» εποχής μας, να διατηρήσει την εθνική της υπόσταση και, συνάμα, να κάνει αισθητή την παρουσία της, να παίξει ενεργό ρόλο στην ευρωπαϊκή σκηνή.
Μπορεί να το ξεθώριασαν οι περιστάσεις, να το παραμέρισε συχνά η απληστία και να δημιουργεί την εντύπωση ότι πέρασε στα «αζήτητα» ή να θυμίζει σε μερικούς μια ρομαντική εποχή, όπου όλα έμοιαζαν ρόδινα. Ωστόσο, το φιλότιμο -η πολυσήμαντη αυτή λέξη- δεν είναι μόνο για να στολίζει τις λαϊκές εκφράσεις ή για να τηρούνται τα προσχήματα. Γίνεται ακαταμάχητο «όπλο», αν χρειαστεί, στους καθημερινούς αγώνες για αξιοπρέπεια, τιμή και υπόληψη. Θωρακίζει την ειλικρίνεια.
Προστατεύει την περηφάνια. Επιβραβεύει, τελικά, όποιον δεν το απαρνιέται και παλεύει, με αυτοπεποίθηση, για να εκπληρώσει τις υποχρέωσεις του και να πετύχει «κάτι», σε έναν κόσμο που έχει μπαϊλντίσει από τους κόπους, τα ζόρια ή τις στεναχώριες και «εκών άκων» πάει στο άγνωστο «με βάρκα την ελπίδα», όπως έλεγε το παλιό τραγούδι.
Το φιλότιμο, βλέπεις, δεν έχει απλώς τη δική του ιστορία στον τόπο μας. Ταυτίστηκε με τη ρωμιοσύνη στο διάβα των αιώνων, βοήθησε αρκετές φορές να διαλυθούν τα σύννεφα, και εξακολουθεί να σιγοντάρει τις ευσυνείδητες προσπάθειες για την εκτέλεση του καθήκοντος, να παρακινεί στα ενάρετα έργα, να συγκρατεί τους θιασώτες του από παρεκτροπές και να απομυθοποιεί το πονηρό «κάλεσμα» των Σειρήνων.
Λέτε να ήγγικεν η ώρα να παραμερίσουμε την κυνικότητα, που το θέλει αδύναμο και αναποτελεσματικό, να παρακάμψουμε τους όποιους δισταγμούς της εποχής μας, για να το αξιοποιήσουμε και να το ξανακάνουμε οδηγό μας;
