Οσοι υποστηρίζαμε κατά καιρούς ότι ο K. Σημίτης είναι αθεράπευτα ισορροπιστής, ανίκανος να πραγματοποιήσει τη μεγάλη ρήξη που θα ξεκολλήσει το ΠΑΣΟΚ από την κινούμενη άμμο, οφείλουμε μια δημόσια αυτοκριτική. Με τους κ. Κουτσούκο, Θάνο, Κουκουλόπουλο και Αράπογλου στις θέσεις των συντρόφων Λαλιώτη, Τσοχατζόπουλου, Παπανδρέου και Βενιζέλου στο Εκτελεστικό του Γραφείο, το Σημιτικό… ΠΑΣΗΚ προβάλλει ασφαλέστατα πολύ διαφορετικό από το σοσιαλίζον ΠΑΣΟΚ που ξέραμε μέχρι χθες. Τώρα, αν αποδειχθεί πιο «ενωμένο και δυνατό», είναι κάτι που δεν θα αργήσουμε να διαπιστώσουμε.
Ο πολιτικός ευνουχισμός του κυβερνώντος κόμματος από τον πρόεδρό του αποτελεί δραματική μεν, πλην όχι αφύσικη κατάληξη της προσωπικής του διαδρομής. Με εντελώς διαφορετικές καταβολές από τον A. Παπανδρέου, ο K. Σημίτης οραματιζόταν εξαρχής ένα ελληνικό αντίστοιχο της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, πολύ διαφορετικό από το ιδιόμορφο «Κίνημα των μη προνομιούχων» που θεμελίωσε η Διακήρυξη της 3ης Σεπτέμβρη. Ακόμη και όταν τον εξέλεξαν, παρακινούμενοι από το ένστικτο της πολιτικής αυτοσυντήρησης, πρωθυπουργό και πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, οι σύντροφοί του το έκαναν με την ανόρεκτη διάθεση των επίδοξων κληρονόμων που επισκέπτονται μια μακρινή, υπερήλικα συγγενή τους: Πρέπει να το κάνουν, αλλά δεν έχουν κανέναν ιδιαίτερο ζήλο.
Ψυχολογικά έτοιμος από καιρό, ο K. Σημίτης προφανώς εξωθήθηκε προς την αποφασιστική τομή (ή καρατόμηση) στο εσωτερικό του κόμματός του από την πολιτική συγκυρία. Κάτι οι έπαινοι που εξασφάλισε από Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον για την ευρωπαϊκή προεδρία, κάτι οι δημοσκοπήσεις που εμφάνιζαν τους Ελληνες να ψηφίζουν Νέα Δημοκρατία για κυβέρνηση και Σημίτη για πρωθυπουργό, τον έπεισαν ότι το ΠΑΣΟΚ είναι το πρόβλημα και αυτός η λύση. H αλλαγή γραμματέα επισφράγισε, με τον πιο δραματικό τρόπο, στο συμβολικό επίπεδο, την «ιδιωτικοποίηση» του κυβερνώντος κόμματος. O K. Λαλιώτης, με όλες τις δολιχοδρομίες του, με το «σκληρό (αντιδεξιό) ροκ» και το «παρών» στα αντιπολεμικά συλλαλητήρια, συμβόλιζε τον ομφάλιο λώρο του μεταλλαγμένου ΠΑΣΟΚ με την παραδοσιακή κοινωνική και πολιτική του δεξαμενή. O M. Χρυσοχοΐδης, που εισηγήθηκε σε ανύποπτο χρόνο αλλαγή τίτλου και εμβλήματος, είναι τοις πάσι γνωστό τι και ποιους συμβολίζει.
Εντελώς τυχαία, η πρώτη ημέρα του νέου ΠΑΣΟΚ συμπίπτει με την 4η Ιουλίου, εθνική γιορτή μιας μεγάλης και σύμμαχης χώρας. Να περιμένουμε από τον κ. Χρυσοχοΐδη τη νέα Διακήρυξη, που θα πάρει τη θέση της 3ης Σεπτέμβρη;