Ενας από τους ισχυρούς κρίκους που συνδέουν το κράτος με το εκάστοτε κυβερνητικό κόμμα και χαρακτηρίζουν το καθεστώς της κρατικο-κομματικής φεουδαρχίας, στο οποίο ουσιαστικά ζούμε, είναι οι «σύμβουλοι».
Τους βρίσκουμε μπροστά μας παντού: δίπλα στον πρωθυπουργό, σε όλα τα υπουργεία και τους οργανισμούς, στις κρατικές τράπεζες και στις κρατικές επιχειρήσεις, στις περιφέρειες και τις νομαρχίες, στους δήμους, στις κοινότητες και στα βουλευτικά γραφεία, σε θέσεις θεσμοθετημένες και μη. Ολοι οι κλάδοι της διοίκησης, οι τράπεζες, οι οργανισμοί, η τάξη των συνταξιούχων και κάθε άλλη τάξη απόμαχων, αργόσχολων και ανεπάγγελτων και μερικά επαγγέλματα, όπως η δημοσιογραφία, αλλά και τα πανεπιστήμια, προσφέρουν το κατά δύναμη για να σχηματιστεί αυτή η στρατιά των «συμβούλων». Λέγεται ότι χίλιοι και πλέον εκπαιδευτικοί αποσπάσθηκαν, εγκατέλειψαν τη διδασκαλία και μετακόμισαν σε κάποιο γραφείο «συμβούλου» με θολές αρμοδιότητες και απροσδιόριστο αντικείμενο εργασίας.
Ο κ. «σύμβουλος» είναι μυθιστορηματικό πρόσωπο και έχει ως αντικείμενο μελέτης κοινωνικό, πολιτικό, ψυχολογικό, ενδεχομένως και ψυχιατρικό ενδιαφέρον. Ως «τάξη» είναι ασταθής, αβέβαιη και ανασφαλής, γιατί εξαρτάται από διάφορες αλλαγές: των κομμάτων στην κυβέρνηση, των υπουργών στα υπουργεία, των προέδρων στους οργανισμούς, των δημάρχων στους δήμους κ.λπ. Ως αφηρημένο σύνολο, όμως, μένει σταθερό και αυξανόμενο.
Οι «σύμβουλοι» είναι συνήθως, αν όχι πάντοτε, κομματικοί εγκάθετοι, ιμάντες μεταβίβασης μεταξύ κόμματος και κράτους. Από τα κέντρα κρατικής διοίκησης μεταφέρουν την κρατική εύνοια, ενίοτε και το κρατικό χρήμα, και τα κατανέμουν στην ευρύτερη κομματική πελατεία. Από το κόμμα μεταφέρουν στην κρατική διοίκηση τις κομματικές αντιλήψεις, τις κομματικές ανάγκες και ενίοτε τον κομματικό χαφιεδισμό. Μερικοί κάνουν καριέρα «συμβούλου», θεωρούν τον εαυτό τους κάτοχο της «ειδικότητας του συμβούλου» και ορθώς, αφού στη ζωή τους δεν άσκησαν κανένα άλλο επάγγελμα, πλην αυτό του συμβούλου. Και καθώς στερούνται του μοναδικού εκείνου πλέγματος σχέσεων και επαφών με την κοινωνία που μόνο το επάγγελμα εξασφαλίζει, μεταφέρουν στην κρατική διοίκηση τον κομματικό δογματισμό και στο κόμμα τις διοικητικές μεθόδους, ως κυρίαρχη μορφή άσκησης της πολιτικής. Καταστρέφουν και το κράτος και το κόμμα.
Στη διοίκηση υπερσκελίζουν και «καπελώνουν» την υπαλληλική ιεραρχία, εμφανιζόμενοι ως αποκλειστικοί φορείς της άνωθεν πολιτικής βούλησης, χωρίς και αυτό να είναι πάντοτε βέβαιο και διευκρινισμένο. Συχνά παρεμβαίνουν και ενεργούν για λογαριασμό τους και εμφανίζουν και επιβάλλουν τις αποφάσεις τους… ως άνωθεν βούληση. Δεν πρέπει να μας κάνει εντύπωση η απάθεια και η αδιαφορία της υπαλληλικής ιεραρχίας, που τόσο συχνά γίνεται αισθητή από τον πολίτη που έρχεται σε επαφή με το κράτος. Της αφήρεσαν το βάρος της υπαλληλικής ευθύνης, την υποβίβασαν και ουσιαστικά την παρέκαμψαν. O σύμβουλος δεν φέρει καμία ευθύνη για τον χειρισμό κρατικών υποθέσεων, πολιτική ή ποινική. Ολες οι ευθύνες βαρύνουν τον υπουργό ή την παραμερισμένη υπαλληλική ιεραρχία και ο κ. «σύμβουλος» έχει την άνεση να αποφασίζει και να δρα… ανεύθυνα.
Τέλος, οποιοδήποτε πολιτικό πρόσωπο σε θέση κρατικής ευθύνης, περιβαλλόμενο από συμβούλους με αυτά τα χαρακτηριστικά, σχηματίζει στρεβλή εικόνα για τα προβλήματα που έχει να λύσει ή οι αποφάσεις του βουλιάζουν και πνίγονται στην παθητική αντίδραση των συμβούλων κάθε φορά που έχουν αντιρρήσεις.
Διερωτώμαι αν στον «εκσυγχρονισμό» του πολιτικού μας συστήματος, που αυτές τις μέρες σχεδιάζει ο πρωθυπουργός, συμπεριλαμβάνει και την κατάλυση της κρατικο-κομματικής φεουδαρχίας.