H αντικατάσταση του κ. K. Λαλιώτη από τον κ. Μιχ. Χρυσοχοΐδη προεβλήθη από το κυβερνών κόμμα ως ιστορική, με ισχυρούς συμβολισμούς, αλλαγή. Και όντως μπορεί να θεωρηθεί τέτοια, αν λάβει κανείς υπόψη τη διαδρομή του κ. Λαλιώτη και το ρόλο που έπαιξε στο ΠΑΣΟΚ στα μεταπολιτευτικά χρόνια. Αναμφισβήτητα υπήρξε από τους συνδιαμορφωτές της φυσιογνωμίας του κυβερνώντος κόμματος και για πολλούς ακόμη και σήμερα συνεχίζει να αποτελεί την έκφραση, τη συνείδηση του ΠΑΣΟΚ.
Για την ώρα ο νέος γραμματέας κ. Μιχ. Χρυσοχοΐδης ενημερώνεται, προετοιμάζεται, δεν έχει δώσει δείγματα γραφής. Επαγγέλλεται βεβαίως ένα καινούργιο κόμμα, με νέα φυσιογνωμία και άλλου τύπου λειτουργία και προφανώς θα κριθεί στο χρόνο από τα έργα και τις προσπάθειές του.
Τούτα όμως ίσως και να μην ενδιέφεραν την κοινωνία ή να περιοριζόταν το ενδιαφέρον στον στενό κύκλο των μελών του ΠΑΣΟΚ, αν το «κόμμα» δεν είχε εξελιχθεί σε κυρίαρχο παράγοντα και αν ήσαν διακριτά τα όρια με το κράτος.
Στην Ελλάδα όμως τις προηγούμενες δεκαετίες το «κόμμα» ταυτίσθηκε με το κράτος, εισήλθε στην κρατική μηχανή και για την ακρίβεια κυριάρχησε στους κόλπους της. Αλλοίωσε τον χαρακτήρα της δημόσιας διοίκησης, νόθευσε τις διαδικασίες ανάδειξης των στελεχών, επέβαλε τους όρους και τους ρυθμούς του, καθόρισε τις αποφάσεις, μεγάλες ή μικρές. Κατέστη η Διοίκηση προνομιακός χώρος του κόμματος, ένα είδος γηπέδου με παίκτες που μετέφεραν μόνο πάθη και αμαρτίες, με αποτέλεσμα να επικρατήσει ο κύκλος της μετριότητας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Υπήρξε τόσο ευθεία η εμπλοκή του κόμματος ώστε πολλοί να θεωρούν την Ελλάδα τελευταίο απομεινάρι του υπαρκτού σοσιαλισμού, κατάλοιπο μιας άλλης εποχής. «Το κόμμα τα τελευταία χρόνια, όριζε τη διοίκηση, σκούπιζε στην κυριολεξία τα πάντα» θα πει ένας εκ των παλαιοτέρων γενικών διευθυντών του υπουργείου Οικονομικών, σε σημείο που ο εκάστοτε υπουργός να μην μπορεί να έχει κρίση ακόμη και για τις κρίσιμες διευθύνσεις. Αλλά και ευρύτερα αν επιχειρήσει κανείς να προσεγγίσει τη διάταξη των δυνάμεων, θα δει πως οι κομματικές είναι οι κυρίαρχες, τόσο σε τοπικό επίπεδο, όσο και στους χώρους των κρατικών επιχειρήσεων και οργανισμών.
Επικράτησε όλα τα προηγούμενα χρόνια ένα καταδυναστευτικό κομματικό – κρατικό σχήμα, το οποίο επέδρασε δραματικά στην ποιότητα του δημόσιου βίου και ζημείωσε εμφανώς την ελληνική κοινωνία.
Απ’ αυτή την άποψη μια αλλαγή σαν την τελευταία, στην οποία αποδίδονται ιστορικές διαστάσεις, έχει σημασία και μάλιστα μεγάλη. Θα ενδιέφερε την κοινωνία αν η κομματική αλλαγή στο ΠΑΣΟΚ σηματοδοτήσει και την απελευθέρωση του κράτους από το κόμμα. Αυτή είναι ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση για τον κ. Χρυσοχοΐδη. Δεν ξέρουμε αν θα το επιχειρήσει η αν πραγματικά θα θελήσει να καταστήσει ευδιάκριτες τις περιοχές του κράτους και του κόμματος. Ομως το ζήτημα έχει εξαιρετική σημασία και βεβαίως δεν αφορά μόνο το ΠΑΣΟΚ. Αποτελεί πρόκληση και για την επερχόμενη Νέα Δημοκρατία, τα μέλη και στελέχη της οποίας συγχέουν το ίδιο το κράτος με το κόμμα και ονειρεύονται τις μέρες εφόρμησης του δικού τους κόμματος στο ίδιο δύσμοιρο κράτος.