Επιτρέψτε μου, αγαπητοί αναγνώστες, να συνεχίσω και σήμερα το χθεσινό θέμα της στήλης, τη χρήση ναρκωτικών ουσιών και την ανάγκη περιορισμού της. Δεν χρησιμοποιώ τη συνήθη… πολεμική ιαχή «καταπολέμηση των ναρκωτικών», πρώτον γιατί τροφοδοτεί τον φανατισμό και το μίσος κατά του αντιπάλου, που χαρακτηρίζει τους πολέμους και, δεύτερον, γιατί οι άνθρωποι από την αυγή της Ιστορίας πάντοτε έκαναν χρήση ναρκωτικών ουσιών, χωρίς ποτέ κανείς να κηρύξει τον πόλεμο εναντίον της. O όρος «ναρκωτικές ουσίες» είναι και αυτός παραπλανητικός. Στην ουσία, πρόκειται για εθισμό σε ψυχοτρόπες ουσίες, σε μια μεγάλη γκάμα ουσιών, με λιγότερο ή περισσότερο ισχυρότερο εθισμό. Οι όροι που συνήθως χρησιμοποιούμε είναι προϊόντα μίσους, προκατάληψης και εξορκισμού. Αν υπάρχει πρόβλημα (και υπάρχει) τίθεται με τους χειρότερους όρους για τη λύση του.
Πολλοί ισχυρίζονται ότι ο εθισμός στη χρήση αυτών των ουσιών είναι «ασθένεια». Αλλοι υποστηρίζουν, με πολλά και ισχυρά επιχειρήματα, ότι μόνο η ελεύθερη και ανεμπόδιστη χρήση όλων ανεξαιρέτως των ουσιών μπορεί να οδηγήσει σε σταθερές ισορροπίες (όπως συνέβη με το αλκοόλ ή τον καπνό), και να δείξει ποιοι είναι «ασθενείς» και ποιοι όχι. Αν δεχθούμε ότι είναι «ασθένεια», τότε είναι η πρώτη στην Ιστορία ποινικά κολάσιμη και για πρώτη φορά καθιερώθηκε ως θεραπευτικός χώρος… η φυλακή και όχι το νοσοκομείο και ως θεραπευτής ο χωροφύλακας και ο δικαστής και όχι ο γιατρός. H παραδοξότητα αυτή θα μπορούσε να είναι η αφετηρία πολλών σκέψεων και παρατηρήσεων, αλλά δεν είναι.
Τα θεραπευτικά προγράμματα μεθαδόνης, βουπρενορφίνης και άλλων υποκατάστατων ή ανταγωνιστικών της ηρωίνης ουσιών, τα οποία τελούν υπό τον έλεγχο και την παρακολούθηση του OKANA, είναι στην ουσία έμμεση αναγνώριση των λογικών και κοινωνικών αδιεξόδων στα οποία οδήγησε η απαγορευτική – κατασταλτική πολιτική και η κοινωνική προκατάληψη που εκτρέφεται από αυτήν. H μεθαδόνη είναι επίσης ουσία που προκαλεί εθισμό, αλλά άλλης ποιότητας και ισχύος από εκείνη που προκαλεί η ηρωίνη. O ένας εθισμός αντικαθιστά τον άλλον και κανείς δεν ισχυρίσθηκε ποτέ ότι αυτό είναι «θεραπεία» και απεξάρτηση. Σε όλες τις χώρες όμως η μεθαδόνη έγινε αποδεκτή, επειδή, συνεπικουρούμενη από ψυχοκοινωνική στήριξη, μπορεί να οδηγήσει στην απεξάρτηση (έστω σε μικρό ποσοστό, αλλά πολύ μεγαλύτερο από κάθε άλλη μέθοδο), να αποτρέψει πολλούς θανάτους από ηρωίνη, να φέρει κάποια ηρεμία και ανακούφιση στον χρήστη – «ασθενή», έστω με παράλληλη εναλλακτική χρήση και να φέρει κάποια γαλήνη στην οικογένειά του. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι αποσπά (ή έχει πολλές πιθανότητες να αποσπάσει) τον χρήστη από τον έλεγχο του εμπόρου και από τον ακαταμάχητο ψυχαναγκασμό να γίνει «βαποράκι», βασικός κρίκος στη διακίνηση εθιστικών ουσιών.
Εναντίον αυτού του προγράμματος στράφηκε η κοινωνική προκατάληψη και η πολιτική δειλία στη Θεσσαλονίκη, πόλη με υψηλό ποσοστό θανάτων από ηρωίνη. Σε άλλες χώρες, η μεθαδόνη εφαρμόζεται ευρύτατα, σε μερικές συνταγογραφείται και παρακολουθείται από «γενικούς γιατρούς» (παθολόγους) και έχει αξιόλογα αποτελέσματα. Στη Γαλλία, π.χ., κατόρθωσαν να μειώσουν τους θανάτους από ηρωίνη περίπου κατά δέκα φορές! Είναι σημαντικό γιατί οι θάνατοι από ηρωίνη παντού θεωρούνται ο μακάβριος αλλά ο ασφαλέστερος δείκτης για την έκταση και την έξαρση του εθισμού στην ηρωίνη.
Αν, λοιπόν, ο εθισμός είναι «ασθένεια», η αρμοδιότητα ανήκει στα νοσοκομεία, στους γιατρούς, στις θεραπευτικές μεθόδους και στα φάρμακα. Οχι στα δικαστήρια και στις φυλακές. Θα περίμενε κανείς από την Πολιτεία να εντάξει τα προγράμματα του OKANA στη δημόσια υγεία, να τα ενισχύσει οικονομικά αλλά και ηθικά, και να διασφαλίσει τη συνεργασία με όλα τα νοσοκομεία του ΕΣΥ, τα Κέντρα Υγείας, τα ιατρεία του IKA και των άλλων ασφαλιστικών οργανισμών. Το παράδειγμα της Θεσσαλονίκης είναι προς την αντίθετη κατεύθυνση…