Το τηλέφωνο της Μαρίας Ρεζάν χτυπά σε άδειες κάμαρες, εκεί στο Παγκράτι. H αγαπημένη, λίγο βραχνή φωνή που απαντούσε, έχει σιγήσει οριστικά. Οχι όπως τότε που η εκπομπή της στην ET1 «Ετσι, χωρίς πρόγραμμα» σταμάτησε κι άφησε ορφανή από τη δημοσιογραφική ποιότητα, την άνεση, την ανεξαρτησία γνώμης και την καλλιέργεια της Ρεζάν την ελληνική ραδιοφωνία, εκεί ψηλά στην Αγία Παρασκευή. Εχω μπροστά μου το βιβλίο της «Χωρίς Πρόγραμμα». Συνεντεύξεις, με την υπογραφή της, απλά Ρεζάν, και τη φωτογραφία της μπροστά στο μικρόφωνο, την ώρα της ζωντανής κυριακάτικης εκπομπής της. Είναι από τις εκδόσεις Φυτράκης, του 1984. Στην πρώτη σελίδα η αφιέρωσή της (που ισοδυναμεί με το καλύτερο δημοσιογραφικό βραβείο) στην Ελ. Μπ. που έχει, κι αυτή, έρωτα με τη δημοσιογραφία. Είκοσι χρόνια πέρασαν από εκείνον τον Δεκέμβρη, που η εκπληκτική της εκπομπή -«μια τρελή επιτυχία» τη χαρακτηρίζει η ίδια- έγινε βιβλίο από τις κασέτες της εκπομπής. Μια δοκιμασία υγείας που την ακινητοποίησε για καιρό, που την πάλεψε γενναία, μαζί με τα υπέροχα αφοσιωμένα παιδιά της και τους δικούς της, την κράτησε μακριά από το κοινό της. Κι όμως ο θρύλος της Ρεζάν, της δυνατής πένας στις εφημερίδες, της φιλικής φωνής που, όμως, έκανε ερωτήσεις δύσκολες στις πιο καταξιωμένες προσωπικότητες της εποχής μας -γιατί την ενδιέφερε η αλήθεια, κι όχι να μείνει ευχαριστημένος ο συνομιλητής της- στο ραδιόφωνο, δημιούργησαν έναν θρύλο, κι ένα παράδειγμα αξεπέραστο. H λακωνική αναγγελία, στο πρωτοσέλιδο της Κυριακάτικης «Καθημερινής» «χθες (Σάββατο, 3/1/2004) άφησε την τελευταία της πνοή σε αθηναϊκό νοσοκομείο, η Μαρία Ρεζάν, η πρώτη γυναίκα δημοσιογράφος που έγινε μέλος του Δ.Σ. της ΕΣΗΕΑ» έδινε την είδηση. Το διπλά και τρίδιπλα λυπηρό άγγελμα του θανάτου μέσα στις γιορτές και στον καινούργιο χρόνο μιας προσωπικότητας της δημοσιογραφίας που χαμογελούσε με τα μάτια και ήταν πάντα νέα, με ζωηρό και εύστροφο πνεύμα που η αρρώστια δεν μπόρεσε να το δαμάσει. Τώρα, σήμερα, με το σημείωμα αυτό, θα της δώσουμε τον λόγο, αφού πούμε ότι την Τετάρτη, ανήμερα του Αη Γιαννιού, στις 2 μ.μ. θα γίνει η κηδεία «της αγαπημένης μας Ρεζάν που μάς έφυγε έτσι… χωρίς πρόγραμμα, στις 2 μ.μ. από τον ιερό ναό των Αγίων Θεοδώρων του A΄ Νεκροταφείου Αθηνών», όπως επέλεξαν να αναγγείλουν τον τελευταίο αποχαιρετισμό τα παιδιά της, οι δικοί της. Χωρίς τίτλους, με την αγάπη που όλοι γνωρίζουμε ότι την περιέβαλαν στα δύσκολα τελευταία χρόνια – η Μαρίνα, ο Στέφανος, η Λιλιάνα, ο Λάμπρος, η Μαρούλα, ο (συνάδελφος όπως και η Ρεζάν, για ένα φεγγάρι, στην «Καθημερινή» άλλοτε) Μίλτος, η Ξένη και η Μαρία.
Ο φανατισμός του έρωτα για δημοσιογραφία
«Τον ή τη δημοσιογράφο πρέπει να μην τον αποχαιρετίζουμε με τα δικά μας λόγια. Οχι, ιδίως, όταν πρόκειται για μια Ρεζάν, που δηλώνει απερίφραστα τον λόγο που την έδεσε, μια ολόκληρη ζωή, με τη δημοσιογραφία, στην αφιέρωσή της στο βιβλίο με τις ραδιοφωνικές συνεντεύξεις». Στον Γιώργη Ανδρουλιδάκη, τον δάσκαλό μας, που μας έμαθε πως «στη δημοσιογραφία δεν χωράει συνοικέσιο, αλλά μόνο έρωτας». Εάν είχαμε την ευκαιρία να σταθούμε απέναντί της και να τη ρωτήσουμε «πώς η εκπομπή της κατάφερε να διατηρήσει την ανεξαρτησία της, όσο διαρκούσε», θα μας έδινε την απάντηση, με την οποία κλείνει την εισαγωγή στο βιβλίο – οδηγό για αληθινούς δημοσιογράφους: «Από πού αντλεί τη δύναμή της η εκπομπή; Στη δημοσιογραφία και μόνο στη δημοσιογραφία… Καμιά εξουσία δεν συμφιλιώθηκε ποτέ, ολότελα, με την ελευθεροτυπία. Είσαι καλός και αντικειμενικός όταν, για όλα, τη χειροκροτείς. Αλλιώς… Τι άλλο μένει, λοιπόν, στον άνθρωπο της δημοσιογραφίας, από το να παίζει, καθημερινά, με αυτήν την -άπληστη από τη φύση της- εξουσία, έναν κρυστάλλινο τίμιο κλεφτοπόλεμο; Τι άλλο από το να απαντά ακούραστα, σε κάθε απόπειρα αλλοτρίωσής τους «δουλειά σου και δουλειά μου»; Αλλά αυτό -καταλήγει η Ρεζάν, και είναι σαν να ακούμε τη φωνή της- δεν με εμποδίζει να πιστεύω, φανατικά, πως η δημοσιογραφία είναι το ωραιότερο επάγγελμα του κόσμου. Και τούτος ο φανατισμός (ύστερα από όσα πίστεψα και γίνανε στάχτη) είναι, σας το ορκίζομαι, ο τελευταίος που επιτρέπω πια, στον Εαυτό μου».
Αντί για υστερόγραφο: στη συνέντευξη με τον Μάνο Χατζιδάκι, τον δημιουργό του Τρίτου Προγράμματος, η Μαρία Ρεζάν του ζητεί την άδεια να βάλει ένα τραγούδι από τον τελευταίο του, τότε, δίσκο όπου απαγόρευε τη μετάδοση της μουσικής του στο ραδιόφωνο. «Λοιπόν, μου επιτρέπετε να βάλω αυτήν τη μουσική σας, αυτού του τελευταίου δίσκου σας;»
Μάνος Χατζιδάκις: Προς Θεού, έχετε όλο το δικαίωμα. Και διότι είσθε η Μαρία Ρεζάν, και διότι σας αγαπώ ιδιαίτερα. Θα ήθελα δε πολύ να βάλετε ένα τραγούδι το οποίο δείχνει την καταγωγή μου και είναι από τις «Μπαλλάντες της οδού Αθηνάς» (ακούγεται το τραγούδι «Είμαι της Αγαύης γιος»).
Αυτό ήταν το κλίμα όταν, στο ραδιόφωνο, ρωτούσε η Μαρία Ρεζάν και απαντούσε ο Μάνος Χατζιδάκις. Αντίο, Μαρία Ρεζάν…