H αγαπημένη μου εκπομπή στο ραδιόφωνο διακόπηκε. O συγγραφέας Χρήστος Χωμενίδης δεν θα μας ξαναμιλήσει από τη συχνότητα του «Εν Λευκώ» για την καλή λογοτεχνία σαν να είναι πολιτική, για την πολιτική σαν να είναι κακή λογοτεχνία. Λυπήθηκα πολύ? είχα ξεγράψει για χρόνια τις «επαναστάσεις» του ραδιοφώνου. Μόλις είχα αρχίσει ξανά να εμπιστεύομαι, να αγαπώ και να περιμένω τις φωνές ραδιοφωνικών παραγωγών, τις συντροφιές ανθρώπων με τις οποίες συμφωνείς ή διαφωνείς με πάθος.
Φαίνεται όμως ότι είχα μείνει στις εποχές του κρατικού ραδιοφώνου και μιας αραχνιασμένα ρομαντικής αλληλεγγύης. Περίμενα να ακούσω από τους υπόλοιπους παραγωγούς ότι λυπούνται για την ακούσια αποχώρηση ή κάτι παρόμοιο τέλος πάντων, κάποιον μικρό αναστεναγμό, κάποιο συνώνυμο του «θα μας λείψεις» ή «λυπάμαι». Το μόνο που έφτασε στ’ αυτιά μου ήταν ένα μάθημα προς τους ακροατές, αν δεν ξέρουν να μη μιλούν, επειδή ο χρόνος είναι χρήμα στο ραδιόφωνο κι αν μια εκπομπή δεν κάνει «γκελ» δεν μπορεί να τρώει από τη διαφημιστική πίτα.
Πρέπει να ‘μαι τρομερά παλιομοδίτισσα. Πιστεύω ακόμη με πάθος πως όταν οι εργαζόμενοι μιλούν ως εργοδότες η κοινωνική συναίνεση πάει περίπατο. Φοβάμαι ότι αυτό που υπόσχεται το «νέο» ΠΑΣΟΚ περί κοινωνικών προσανατολισμών μπορεί να ανθεί στη Σκανδιναβία όπου οι άνθρωποι πέφτουν στον δρόμο και τους βοηθάς να σηκωθούν, αλλά δεν έχει εδώ κανένα περιθώριο επένδυσης (όχι μόνο οικονομικής, αλλά κυρίως ψυχικής).
Εχουμε αλλοιωθεί τρομερά και βαθιά. Κλεισμένοι σε έναν μικρόκοσμο που πότε είναι το Εγώ, πότε η οικογένεια, πότε η θέση μας στη δουλειά ξεχνάμε τη σημασία της συναδέλφωσης – αυτής της τόσο σημαντικής, άλλοτε, σχέσης εξ αγχιστείας. Μόλις περάσουν οι γιορτές που σχεδόν διατάζουν να δείχνουμε πιο ανθρώπινοι, να προσφέρουμε δώρα και να συμπονούμε τους επαίτες, βάζουμε τη στολή εργασίας. Και κλείνουμε όλες τις τρύπες, κάθε μικρή διαρροή του «συμπάσχειν» που μας κάνει ανθρώπινους, αλληλέγγυους.
Ισως πάλι το ΠΑΣΟΚ να ποντάρει ακριβώς σ’ αυτό. Στο φάντασμα εκείνης της όχι και τόσο μακρινής εποχής όπου ακουγόταν καθαρότερα η φωνή των συναισθημάτων, ένα ειλικρινές «λυπάμαι», το σαβουάρ βιβρ της καρδιάς. H νοσταλγία μας για μια κοινωνία που νοιάζεται, πυροδοτεί τις ρητορικές εξαγγελίες για «κοινωνικές μεταρρυθμίσεις» και «προοπτικές». Προφανώς τις χρειαζόμαστε όσο τίποτε άλλο, γι’ αυτό και μας τις προσφέρουν, δήθεν άδολα, σε πακέτο δώρου.
Με τη διαφορά ότι η αλληλεγγύη δεν χαρίζεται. Δεν μπορούμε να την περιμένουμε από κόμματα, οργανισμούς και φορείς. Είναι η μοναδική ολόδική μας ευθύνη.