Το πρόβλημα δεν είναι μόνο ελληνικό. Εχει απασχολήσει εκτενώς τους πολιτικούς επιστήμονες στις δυτικές κοινωνίες. Εχει αποδειχθεί πέραν κάθε αμφιβολίας ότι οι δημοσκοπήσεις δεν είναι μόνον ένα εργαλείο μέτρησης των διαθέσεων και των προθέσεων του εκλογικού σώματος. Είναι ταυτοχρόνως και ένα αποτελεσματικό μέσο διαμόρφωσης του πολιτικού κλίματος και κατ’ επέκτασιν επηρεασμού της κοινής γνώμης. Σε ουκ ολίγες περιπτώσεις, μάλιστα, εμμέσως πλην σαφώς επιβάλλουν και πολιτικές εξελίξεις.
Το 1996, ο K. Σημίτης εξελέγη πρωθυπουργός και μετά πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ μόνον επειδή οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι -λόγω της υψηλής δημοτικότητάς του- ήταν ο μόνος που μπορούσε να κερδίσει τις εκλογές. Οκτώ χρόνια αργότερα, ήταν πάλι οι δημοσκοπήσεις που τον υποχρέωσαν να εγκαταλείψει την ηγεσία, προκειμένου να αποτραπεί η διαφαινόμενη εκλογική πανωλεθρία. Ηταν οι ίδιες που επέβαλαν τον Γ. Παπανδρέου, που έκριναν την μάχη της διαδοχής πριν καν αυτή αρχίσει!
Οι μετρήσεις που είδαν και προσεχώς θα δουν το φως της δημοσιότητας διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό την ατμόσφαιρα, μέσα στην οποία θα πάμε στις κάλπες και επηρεάζουν τον εκλογικό συσχετισμό δυνάμεων. Ακριβώς γι’ αυτό η αλήθεια έχει ήδη αρχίσει να υποφέρει και κατά πάσαν πιθανότητα θα υποφέρει ακόμα περισσότερο το επόμενο διάστημα. Το διακύβευμα είναι τεράστιο. Γι’ αυτό και ούτε η μία ούτε η άλλη πλευρά περιμένουν με σταυρωμένα χέρια την ανακοίνωση των προτιμήσεων της κοινής γνώμης. Διαθέτουν και χρήμα για να δελεάσουν και δύναμη για να ασκήσουν πιέσεις με σκοπό το «ρετουσάρισμα» των αποτελεσμάτων.
Στο παρελθόν, είχαμε εταιρείες, οι οποίες λειτούργησαν χωρίς ενδοιασμούς και μέτρο σαν πυλώνας του προπαγανδιστικού μηχανισμού μιας παράταξης. Τώρα πια, ακόμα και οι εταιρείες, που είναι σχεδόν ταυτισμένες με το ένα ή το άλλο μεγάλο κόμμα, προσπαθούν να περιφρουρήσουν την αξιοπιστία τους. Συνήθως, τηρώντας απλώς τα προσχήματα. Αποφεύγουν τις κραυγαλέες αλλοιώσεις, αλλά, υπό το κράτος της πίεσης που τους ασκούν οι πελάτες, υποκύπτουν συχνά στον πειρασμό να μεθοδεύσουν τη δημιουργία των επιδιωκόμενων εντυπώσεων. H διατύπωση των ερωτημάτων και η κατασκευή νέων είναι η πιο αθώα εκδοχή.
Ολα αυτά, βεβαίως, αφορούν τις δημοσκοπήσεις που θα δοθούν στη δημοσιότητα για να επηρεάσουν τη μάχη των εντυπώσεων και κατ’ επέκτασιν την εκλογική συμπεριφορά των αμφιταλαντευόμενων ψηφοφόρων. Πέρα από τις προπαγανδιστικές σκοπιμότητες, η Χαριλάου Τρικούπη και η Ρηγίλλης έχουν ανάγκη να αποκτήσουν σαφή εικόνα του πραγματικού συσχετισμού των δυνάμεων. Γι’ αυτό και παραγγέλνουν μυστικές δημοσκοπήσεις, τα αποτελέσματα των οποίων θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τις τακτικές κινήσεις των δύο επιτελείων.