Εχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον αυτή η προεκλογική περίοδος, δεδομένου ότι τούτη τη φορά τα περιθώρια για αερολογίες και «κορώνες» πολιτικών είναι εξαιρετικά περιορισμένα, λόγω του μεγάλου φορτίου των προβλημάτων που βαραίνουν πλέον ένα σημαντικό τμήμα της ελληνικής κοινωνίας. Επιπλέον, για την προετοιμασία της εκλογικής μάχης της 7ης Μαρτίου, εργάζεται μέσα από τις τάξεις του ΠΑΣΟΚ ένα ιδιότυπο «σύστημα» που επηρεάζει τη διακυβέρνηση της χώρας, αδιακόπως, επί μια δεκαετία? ένα «σύστημα» που αν βρεθεί μετεκλογικά έξω από το κέντρο του δημόσιου βίου, θα οδηγήσει στην αλλαγή κάποιων πραγμάτων, κάποιων «δεδομένων», σήμερα, καταστάσεων που εμποδίζουν τη δημιουργία προϋποθέσεων για αληθινό εκσυγχρονισμό της χώρας.
Το ότι αυτή η εκλογική μάχη είναι εξαιρετικά κρίσιμη και έχει εκ των πραγμάτων στοιχεία που δεν υπήρχαν σε προηγούμενες αναμετρήσεις, δεν σημαίνει, ότι τα δύο μεγάλα αστικά κόμματα που πάλι διεκδικούν την εξουσία, συναρπάζουν το κοινό, μαχόμενα με νέες μεθόδους, και με νέες πολιτικές ιδέες. H μάχη δίδεται με συμβατικά προεκλογικά «επικοινωνιακά» όπλα (για την ώρα τουλάχιστον), οι ρήτορες προκαλούν συχνά την πλήξη του (τηλεοπτικού) κοινού, όμως υπάρχει κάτι που κάνει να είναι για τις ηγεσίες διαφορετικά τα πράγματα τούτη τη φορά: στην πλειοψηφία τους οι πολίτες, αντιμέτωποι με απολύτως συγκεκριμένα προβλήματα δεν φαίνεται να αποτελούν εύκολη λεία για τα «επικοινωνιακά» τρυκ των κομμάτων και επιθυμούν, όπως όλες οι δημοσκοπήσεις βεβαιώνουν, να ακούσουν έναν αληθινά νέο πολιτικό λόγο ουσίας από τους ρήτορες του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας.
Λέξεις, λοιπόν, όπως «νέα», «ανανέωση», «νέες πολιτικές», «νέες ιδέες», «νέα πρόσωπα», ακούγονται ολοένα και συχνότερα στην προεκλογική σκηνή, καθώς οι ηγεσίες αντιλαμβανόμενες την απογοήτευση και το «μπάφιασμα» μεγάλου μέρους της κοινής γνώμης ύστερα από μια μακρά αντι-παραγωγική πολιτική περίοδο, προσπαθούν βιαστικά να δώσουν μια κάποια «φρεσκάδα», κάποια αίσθηση «νεότητας» στην προεκλογική τους δράση.
Ομως, προφανώς, επειδή νέες πολιτικές ιδέες, νέα ενδιαφέροντα σχέδια που θα έφερναν τη χώρα σε μια αληθώς νέα παραγωγική περίοδο δεν υφίστανται ακόμη, οι ηγεσίες αναγκαστικώς προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα κλίμα πολιτικής «αλλαγής» και «νεότητας» με σχετικές ρητορείες και «επικοινωνίες» και με την προβολή νέων υποψήφιων βουλευτών, οι οποίοι εκτιμάται ότι ως πρόσωπα «γνωστά» και «δημοφιλή» θα προκαλέσουν καλές εντυπώσεις ανανέωσης του πολιτικού προσωπικού των μεγάλων κομμάτων.
Στην αισθητική της εμπορικής ΤV
Κάνουν ό,τι μπορούν προς αυτήν την κατεύθυνση οι δύο μεγάλοι «μονομάχοι». Οι προσπάθειές τους έχουν να κάνουν βεβαίως με τις «εικόνες». Πρέπει να φαίνεται (στη μικρή οθόνη) ότι η ηγεσία είναι νέα και μοντέρνα (και αθλητική αν αυτό είναι δυνατόν) πρέπει να προβληθούν ως πρόσωπα «νέα», γυναίκες και άνδρες που ήδη έχουν μιαν καλή «εικόνα» απέναντι στο κοινό.
Ετσι, ως νέα πολιτικά πρόσωπα που βιάζονται τώρα να προσφέρουν υπηρεσίες στον λαό, προβάλλονται όμορφες κυρίες, δημοφιλείς αθλητές ή και «γκλαμουράτοι» παράγοντες του αθηναϊσμού που διατηρούν «νεανικό» look, ασχέτως φυσικά με το ό,τι πολιτικά δεν εκπροσωπούν τίποτε το συγκεκριμένο.
Αναμενόμενο είναι αυτό, δεδομένης της τηλεοπτικής πολιτικής μας. Πάει καιρός τώρα που η πλειοψηφία των πολιτικών στελεχών των δύο μεγάλων κομμάτων έχει παραδοθεί στην εμπορική τηλεόραση, στην αισθητική της και τις περί «μοντερνισμού» και περί «νεότητας» απόψεις των προϊσταμένων της. Σε πόσες «ψυχαγωγικές» εκπομπές της τηλεόρασης δεν έχουν πάρει μέρος, τόσοι και τόσοι πολιτικοί «αστέρες» μας; Εως και σε (χιουμοριστικά, υποτίθεται) «σκετς» έχουν πάρει μέρος ορισμένοι.
Εφόσον, μέσα από κατασκευές «εικόνων» επιχειρείται η «ανανέωση» από την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ (πρωτίστως) και της Νέας Δημοκρατίας, φυσικό είναι τα προσφερόμενα και διαφημιζόμενα ως νέα και θελκτικά πολιτικά προϊόντα, να αποτελούν μέρος του όλου καθημερινού προγράμματος της εμπορικής τηλεόρασης.
Αν οι ηγεσίες θέλουν να πείσουν το κοινό, αξιοποιώντας πρωτίστως τα τηλεοπτικά μέσα, ότι φέρνουν κάτι «νέο» στην πολιτική, αυτό το «νέο» δεν μπορεί παρά να είναι απολύτως σχετικό με την καθημερινώς εκπεμπόμενη, όλο τον χρόνο, κουλτούρα της ιδιωτικής τηλεόρασης. Μήπως δεν είναι υποχρεωμένοι οι πολιτικοί που διδάσκουν τα νέα και ωραία να συνομιλούν προεκλογικώς με «δημοφιλείς» τηλεοπτικούς παρουσιαστές, οι οποίοι με το ίδιο χαμόγελο και την ίδια σοβαρότητα παίρνουν «αποκλειστικές» συνεντεύξεις από κακόφωνα «αστέρια» της νυχτερινής Αθήνας;
Πώς είναι δυνατόν να περιμένει σήμερα κανείς, ότι οι «εικόνες» που θέλουν να προβάλουν από τη μικρή οθόνη τα μεγάλα κόμματα, θα είναι ως άποψη και αισθητική τελείως διαφορετικές από ό,τι καθημερινώς συστηματικά προβάλλει και προσπαθεί να επιβάλει στην κοινωνία η εμπορική τηλεόραση;
Πιεστικό αίτημα
Θα παίξουν σίγουρα τον ρόλο τους οι «εικόνες» και σε αυτήν την προεκλογική αναμέτρηση. Ομως, οι επαγγελματίες της «επικοινωνίας» συμβουλεύουν ήδη τις ηγεσίες να δώσουν τούτη τη φορά στα προεκλογικά ακροατήριά τους και στους τηλεθεατές, κάτι περισσότερο από «εικόνες» και συμπαθητικά «look». Είναι σήμερα πολύ δύσκολο για τους «αστέρες» των δύο μεγάλων κομμάτων εξουσίας να αποφύγουν τη διατύπωση κάποιων συγκεκριμένων ΠΟΛΙΤΙΚΩαπόψεων. Ενδεικτικό του κοινωνικού αιτήματος για την παράθεση πολιτικών επιχειρημάτων από τους πρωταγωνιστές είναι ότι παρά την πλουσιότατη προβολή της «εικόνας» του κ. Γ. A. Παπανδρέου από πολλά μέσα μαζικής ενημέρωσης, ο νέος αρχηγός του ΠΑΣΟΚ έχασε πολύ γρήγορα από τη «λάμψη» του όταν εμφανίστηκε πολιτικά χλωμός στο βήμα του ομιλητή στις πρώτες προεκλογικές συγκεντρώσεις. H εντύπωση που δημιουργήθηκε στο κοινό, ότι ο κ. Παπανδρέου δεν έχει τίποτε το ιδιαίτερο να προτείνει πολιτικά έξω από τα επί έτη μονοτόνως προβαλλόμενα από τον κ. K. Σημίτη, έφερε γρήγορα σε πολύ δύσκολη θέση το «Παιδί της Αλλαγής». Αλλά και ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας και τα σημαίνοντα στελέχη του κόμματός του, αν επικρίνονται σήμερα για κάτι είναι επειδή λείπει η πολιτική ουσία από τον προεκλογικό λόγο τους σε διάφορα θέματα. Είναι φανερό ότι μόνο οι καλές «εικόνες» δεν αρκούν στους πολίτες για τον σχηματισμό γνώμης προεκλογικώς.
Τα προβλήματα που ταλαιπωρούν την ελληνική κοινωνία είναι μεγάλα και ζητούν λύσεις. H παραγωγική μηχανή της χώρας θέλει αλλαγή, και αυτό το αντιλαμβάνονται πλέον όλοι οι Ελληνες πολίτες. Οσο και αν προσπαθούν τα γνωστά «διαπλεκόμενα» να απο-πολιτικοποιήσουν αυτές τις εκλογές για να μείνουν ως έχουν τα εθνικά πράγματα μετεκλογικώς, το αίτημα για μια μάχη αληθώς πολιτική είναι τώρα έντονο στην κοινωνία
Φιλότιμοι «μονομάχοι»
Δεν μπορεί, βεβαιώς, να ισχυρισθεί κανείς καλοπίστως, ότι μια σειρά από στελέχη των μεγάλων κομμάτων δεν καυγαδίζουν ενθουσιωδώς μέσα από τα τηλεοπτικά «παράθυρα», προσπαθώντας να προβάλουν θέσεις που να μοιάζουν πολιτικές. Ομως, ο τρόπος τους και ο «ξύλινος» λόγος τους δεν είναι δυνατόν να προκαλέσουν ιδιαίτερες συγκινήσεις. Ετσι σ’ αυτές τις τηλεοπτικές μάχες «νικητές» βγαίνουν εκείνοι που μπορούν να έχουν γρήγορους ρυθμούς ομιλίας, να διακόπτουν αγενώς όσο πιο συχνά μπορούν τους αντιπάλους, να είναι γενικώς «επιθετικοί» και να διατηρούν χαμογελαστό προσωπείο ως δείγμα ικανότητας για διατήρηση ψυχραιμίας έναντι «εκνευρισμένου» αντιπάλου. O πολιτικός λόγος δεν έχει πρωτεύουσα θέση σ’ αυτές τις μάχες, δεδομένου άλλωστε και του γεγονότος, ότι ο πολιτικός εξοπλισμός με τον οποίο οι ηγεσίες εφοδιάζουν τα στελέχη τους δεν είναι σπουδαίος. Οι «μονομάχοι» ανταλλάσσουν βολές προσπαθώντας κυρίως να εντοπίσουν αρνητικά στοιχεία και αδυναμίες του αντιπάλου. Ετσι, η κάθε πλευρά δεν είναι σε θέση να διατυπώσει θετικό πολιτικό λόγο. Γίνεται σε ορισμένες περιπτώσεις φανερό, ότι οι εμφανιζόμενοι στα τηλεοπτικά «παράθυρα» πολιτικοί, αντιλαβμάνονται στη διάρκεια των «μαχών» τους πως ο λόγος τους είναι πολιτικά ισχνός και πως την ώρα εκείνη θα απογοητεύουν τους τηλεθεατές, όμως, δεν μπορούν να απαλλαγούν από αυτήν την αδυναμία τους. Ισως επειδή αργά έγινε κατανοητό το πόσο έντονο είναι τούτη τη φορά το πολιτικό αίτημα της φορτωμένης με προβλήματα κοινωνίας και έτσι οι «μονομάχοι» δεν πρόλαβαν να προετοιμασθούν καταλλήλως.