Αξιολογώντας ο ανεξάρτητος παρατηρητής τα προεκλογικά προγράμματα των δύο μεγάλων κομμάτων, νιώθει σχετική αμηχανία. Και αυτό γιατί η ανάγνωσή τους δεν αποδίδει πλήρως την εικόνα.
Κυριαρχούνται τα προγράμματα, και δη τα οικονομικά, από εικόνες θολές, σε κάδρο βολικό κατά περίπτωση, ανάλογα με την αφετηρία κάθε κόμματος. Το κάδρο της κυβέρνησης ωραιοποιημένο, απαλλαγμένο από τα βάρη και τις επίμαχες περιοχές, και εκείνο του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης με τονισμένα τόσο τα γκρίζα χρώματα, όσο και τα φωτεινά, της ελπίδας και της προσδοκίας ενός μέλλοντος ιδανικού.
Για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, το μεν ΠΑΣΟΚ προστατεύθηκε όσο μπορούσε, ξεχνώντας τις προβληματικές περιοχές των δημοσίων οικονομικών, του χρέους, της κοινωνικής ασφάλισης και της αγοράς εργασίας? η δε Νέα Δημοκρατία, παρ’ ότι περιγράφει με μελανά χρώματα την οικονομική θέση της χώρας, δεν ορίζει με ακρίβεια τις διεξόδους και, αντιθέτως, θέτει υπεραισιόδοξους στόχους, οι οποίοι παραπέμπουν σε αντίθετες αφετηρίες από τις περιγραφόμενες. Με άλλους λόγους, το κυβερνών κόμμα αποκρύπτει την πραγματικότητα και εκείνο της αξιωματικής αντιπολίτευσης την υπερτονίζει για να την ξεπεράσει, χωρίς να πει πώς.
Ουδέποτε βεβαίως τα προγράμματα, εδώ και αλλού, αποτέλεσαν περιοχές απόλυτης αληθείας. Κατανοεί ο ανεξάρτητος παρατηρητής τους κομματικούς ενδοιασμούς και την επιφύλαξη των ηγεσιών να περιγράψουν με ακρίβεια τα κυβερνητικά σχέδιά τους και δεν έχει τέτοια απαίτηση. Σε εποχή τηλεοπτικής δημοκρατίας και κυριαρχίας της εικόνας, σε χρόνους υποχώρησης των ιδεολογικών αντιθέσεων, είναι προφανής η επιφύλαξη και χαρακτηριστική προς τούτο υπήρξε η δυσμενής αντιμετώπιση που είχε η σχετικώς ειλικρινής αναφορά του προγράμματος της Νέας Δημοκρατίας στο Ασφαλιστικό.
Οι συνθήκες της χώρας όμως, οι υψηλές απαιτήσεις των πολιτών από την όποια διακυβέρνηση, παλαιά η επερχόμενη, επιβάλλουν άλλη πολιτική συμπεριφορά. Σε χρόνους μεγάλων αλλαγών και αντιδημοτικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, οι πολιτικοί οφείλουν να προετοιμάσουν τους πολίτες για τα επερχόμενα, να καταστήσουν την κοινωνία συνυπεύθυνη και συμμέτοχη των κεντρικών επιλογών. Απαιτεί τούτο ενημέρωση, αποτύπωση της πραγματικής θέσης της χώρας, περιγραφή των λύσεων, εναλλακτικά σχέδια, κοστολόγηση αυτών σε χρόνο και χρήμα και, βεβαίως, ανάδειξη του προσδοκώμενου οφέλους, ώστε οι προσδοκίες να είναι καταγεγραμμένες και συμβατές με την ένταση της προσπάθειας που θα αναληφθεί.
Ετσι αναδεικνύεται ο παιδευτικός ρόλος της πολιτικής, σε μια τέτοια εκδοχή εκλογικού αγώνα βρίσκει νόημα πραγματικό η έννοια της συμμετοχής στα κοινά, η επιλογή γίνεται ευχερέστερη, οι κοινωνικές ομάδες πιο συγκροτημένα τοποθετούνται και η χώρα προοδεύει, βρίσκει ασφαλέστερα τον δρόμο που της ταιριάζει, χωρίς φακούς παραμορφωτικούς, χωρίς εικόνες πλασματικές, χωρίς κούφιες ρητορείες. Σε αντίθετη περίπτωση, κυριαρχούν οι αιφνιδιασμοί, οι συγκρούσεις μεγεθύνονται, η κοινωνία γίνεται καχύποπτη, οι πολίτες δυσπιστούν, η πολιτική χάνει την αξιοπιστία της, περιπίπτει σε λύσεις ανάγκης, αυτοσχεδιάζει, κάνει το ένα λάθος πίσω απ’ τ’ άλλο και το τελικό αποτέλεσμα είναι αρνητικό, άκρως προβληματικό, μη ικανό να καλύψει τα απαιτούμενα βήματα προόδου, αυτά που έχει ανάγκη η χώρα.
Στην παρούσα φάση η εκλογική μάχη μετατοπίζεται, με ευθύνη πρωτίστως του κυβερνώντος κόμματος και του νέου ηγέτη, στη στρεβλωτική περιοχή της εικόνας. Κυριαρχεί αυτή, υποκαθιστά τα πάντα, «το μήνυμα είναι το μέσο» και στον βαθμό που το μέσο, στην προκειμένη περίπτωση το πρόσωπο, ο αρχηγός, «γράφει» στην Τηλεόραση, μεταδίδει εικόνα θελκτική, όλα μετατοπίζονται εκεί, οι εκλογές διεξάγονται μέσω της TV και βεβαίως χάνεται η ουσία, εξαφανίζονται όλα τα προαναφερθέντα στοιχεία, εκείνα που καθιστούν τη Δημοκρατία πραγματικά συμμετοχική. Και τι μένει; Μα οι μετεκλογικοί αιφνιδιασμοί και οι επερχόμενες θύελλες. Αυτές σίγουρα θα έλθουν, έτσι ή αλλιώς, όποιος και αν κερδίσει τις εκλογές…