Με σταθερή την πεποίθηση ότι η ελεύθερη έκφραση γνώμης δεν αποτελεί… πλειοψηφικό προϊόν, ας μας επιτραπεί να κάνουμε τις εξής παρατηρήσεις: Το ένα εκατομμύριο μελών και φίλων που ψήφισαν τον Γιώργο Παπανδρέου, από την άποψη της άμεσης δημοκρατίας που ευαγγελίζεται, είναι αριθμός αρκετά μεγαλύτερος των περίπου 150.000 μελών και αρκετά μικρότερος των περίπου 3 εκατ. ψηφοφόρων που συγκέντρωσε το κόμμα στις περασμένες εκλογές. Στην Ελλάδα οι γενικές εκλογές είναι που επιβάλλουν ή αποκαθηλώνουν τους ηγέτες. Οταν ο K. Καραμανλής ίδρυσε την EPE το 1956, προκήρυξε αμέσως εκλογές και αυτές ήταν που τον ανέδειξαν ηγέτη.
Ως εκλογικό στρατήγημα η προσφυγή στη «βάση» και προπαντός στους «φίλους» υπήρξε ευφυής κίνηση: O Γιώργος Παπανδρέου, με τρόπο πολύ πιο ζωντανό και αληθινό από τις δημοσκοπήσεις, μέτρησε τις δυνάμεις του ένα μήνα πριν από την τελική μάχη, κινητοποίησε και συσπείρωσε το κόμμα του και σχημάτισε «μονάδες επιλέκτων μαχητών», στους οποίους θα στηριχθεί. Προπαντός, κατόρθωσε πάλι να μονοπωλήσει τα MME και να επιβάλει εικόνες με το δικό του ύφος. Εβγαλε το ΠΑΣΟΚ από τη γωνία!
Ολα αυτά είναι ασφαλώς «νέα γεγονότα», που είναι δυνατόν να δώσουν νέα μορφή και νέα τροπή στην προεκλογική μάχη και ασφαλώς θα πρέπει να απασχολήσουν πολύ σοβαρά τους εκλογικούς αντιπάλους του.
Θα επιμείνουμε όμως ότι με τέτοια μέσα ή τεχνάσματα ούτε η δημοκρατία προάγεται, ούτε «άλλη σχέση» πολιτικής και πολίτη εγκαινιάζεται. H δημοκρατία προϋποθέτει «δημοκρατικό υποκείμενο», δημοκρατικό λόγο και αντίλογο. Προϋποθέτει ακόμη πολιτική αντιπαράθεση από την οποία, σε όλα τα στάδια, αναδεικνύεται η «ορθή» πολιτική και ο πολιτικός ηγέτης. Τέλος, προϋποθέτει δημοκρατικά συγκροτημένο σώμα, όπου ο πολίτης ασκεί ελεύθερα τα δικαιώματά του και όχι κατά ευμενή παραχώρηση! Τέλος, η σχέση πολίτη και πολιτικής είναι σχέση εμπιστοσύνης και αξιοπιστίας, το κεντρικό δηλαδή πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα το ΠΑΣΟΚ. Αυτό το πρόβλημα δεν λύθηκε ποτέ με εφάπαξ ψηφοφορίες, οι οποίες πολλές φορές το συγκαλύπτουν.
Μερικοί παραξενεύτηκαν επειδή επισημάναμε ομοιότητες με φαινόμενα άλλων εποχών. Ας μην ανησυχούν! Οι ομοιότητες περιορίζονται στη σφαίρα του κωμικού και δεν συνιστούν ούτε κίνδυνο ούτε απειλή. Ευτυχώς!