Αν επιχειρήσουμε ανακεφαλαίωση των 15 πρώτων ημερών του Φεβρουαρίου…
Πρώτα οι αριθμοί
Η εμφάνιση του Γιώργου Παπανδρέου ως διαδόχου του Κώστα Σημίτη στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ ζωντάνεψε το κόμμα, το έβγαλε από την ηττοπάθεια και το συσπείρωσε. Και επειδή συνεννοούμαστε πλέον με δημοσκοπικούς όρους, ο Γιώργος Παπανδρέου μείωσε τη διαφορά μεταξύ της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ από 7%-8% στο 3%-4%. Φαίνεται ότι ώς εκεί φτάνει η δυναμική του ονόματος και η δυναμική της ομολογουμένως δυνατής εικόνας του. Οι ίδιοι οι συνεργάτες του πιστεύουν ότι στο 3%-4% σχηματίζεται το φράγμα και δεν υπάρχει ούτε ο χρόνος αλλά ούτε και η πολιτική δύναμη (το «πολιτικό μέγεθος», όπως το αποκαλούν) που θα μπορέσει να το σπάσει.
Μερικοί επισημαίνουν ως δύο εφεδρείες του ΠΑΣΟΚ το 12%-13% των αναποφάσιστων και την ελαφρά πτώση της Αριστεράς, συνολικά περίπου 2 ποσοστιαίων μονάδων. Πράγματι, σημαντικό ποσοστό αναποφάσιστων αποτελείται από δυσαρεστημένους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ, αλλά δεν είναι βέβαιο σε ποιο ποσοστό θα επιστρέψουν στο ΠΑΣΟΚ. Πολύ λιγότερο είναι βέβαιο ότι θα καταφύγουν στο ΠΑΣΟΚ όσοι εγκαταλείπουν την Αριστερά, συμπεριλαμβανομένου του ΔΗΚΚΙ. Αλλά και αν ακόμη υποθέσουμε ότι το σύνολο αυτών των δεξαμενών διοχετευθεί στο ΠΑΣΟΚ (πράγμα αδύνατο) και πάλι δεν είναι αρκετό για να του δώσει προβάδισμα έναντι της Νέας Δημοκρατίας. Το συμπέρασμα παραμένει το ίδιο με εκείνο που διατυπώσαμε την περασμένη Κυριακή. H αναμέτρηση θα είναι «ντέρμπι» με αμφίρροπο αποτέλεσμα, αλλά τις περισσότερες πιθανότητες έχει η Ν.Δ. Στο ίδιο συμπέρασμα φαίνεται ότι καταλήγουν και τα επιτελεία των δύο μεγάλων κομμάτων, τα οποία έχουν στη διάθεσή τους μετρήσεις πολύ πιο αξιόπιστες από τις δημοσκοπήσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας.
Αλλαγή ύφους
Βασική αιτία της διαφοράς φαίνεται ότι είναι μετατοπίσεις στον χώρο του Κέντρου, όπως άλλωστε αναμενόταν από την αρχή και όπως συμβαίνει παντού, όταν τείνει να μεταβληθεί ο συσχετισμός ανάμεσα στη σοσιαλδημοκρατία και τον φιλελευθερισμό. H διαπίστωση αυτή τεκμαίρεται και από δύο άλλες παρατηρήσεις.
Πρώτον, άλλαξε αισθητά το ύφος του K. Καραμανλή: Δεν είναι πλέον ο οργισμένος εισαγγελεύς και κατήγορος, ούτε τόσο «μηδενιστής» όσο προ ολίγων μόλις ημερών. Εξακολουθεί να είναι βλοσυρός, αλλά ταυτόχρονα προσηνής και μετριοπαθής. Είμαι βέβαιος ότι σήμερα δεν θα αποκαλούσε τον K. Σημίτη «αρχιερέα της διαπλοκής» ούτε θα ισχυριζόταν ότι οι «αγρότες πεινάνε», και αν έβλεπε κάποια κατσαρίδα σε μεγάλο νοσοκομείο θα έκανε ότι… δεν τη βλέπει. Με δυο λόγια, η υπερβολή και η απολυτότητα δεν ταιριάζουν στη μετριοπάθεια και στο συσχετισμό του Κέντρου, όπου κυρίως διαπιστώνονται οι μεγάλες μετακινήσεις υπέρ της Ν.Δ. Αφησε, λοιπόν, τους υψηλούς τόνους στην Αριστερά και ο ίδιος επέλεξε τους πιο χαμηλούς.
Ο K. Καραμανλής, έπειτα από δύο εβδομάδες ουσιαστικού προεκλογικού αγώνα, εμφανίζεται σήμερα περισσότερο βέβαιος για τη νίκη, περισσότερο βέβαιος ότι θα είναι πρωθυπουργός στις 8 Μαρτίου και είναι φυσικό να αποφεύγει τις δεσμεύσεις στις οποίες αναγκαστικά οδηγεί η υπερβολή. Και το «πρόγραμμα της καθημερινότητας» προσπαθεί να το συμμαζέψει, αντιλαμβανόμενος ότι η «καθημερινότητα» είναι λερναία ύδρα με πολλά κεφάλια και όταν της κόβεις το ένα φυτρώνουν άλλα πέντε…
Φιλελεύθεροι και κρατιστές
Ιδεολογικό «άνοιγμα» προς τον μεσαίο χώρο φαίνεται ότι είναι και η «συνεργασία» του Γιώργου Παπανδρέου με τους Στέφανο Μάνο και Ανδρέα Αν-δριανόπουλο. Αλ-λά και η Μαρία Δαμανάκη και ο Μίμης Ανδρουλάκης, έχοντας στο ιστορικό τους και τη συνεργασία με τη «Δεξιά», ούτε σοκάρουν ούτε φοβίζουν!
Ωστόσο, η κίνηση του Γιώργου Παπανδρέου προς τον φιλελευθερισμό (ή ακόμη προς τον νεοφιλελευθερισμό) δεν φαίνεται να περιορίζεται σε εκλογικές μόνο επιδιώξεις. Απ’ ό,τι μαθαίνω και από όσα μπορώ να καταλάβω, πρόκειται για την αρχή μιας επιχείρησης μεγάλων διαστάσεων και ευρείας χρονικής προοπτικής (πολύ πέραν των εκλογών) με στόχο την αναδιάταξη του συνόλου των πολιτικών δυνάμεων στο κοινό πλαίσιο του δημοκρατικού φιλελευθερισμού την εποχή της παγκοσμιοποίησης!
Θα προσπαθήσω να κάνω πιο σαφή όσα ακούω εδώ κι εκεί. Σήμερα, το δημοκρατικό πλαίσιο μέσα στο οποίο λειτουργούν οι πολιτικές δυνάμεις χαρακτηρίζεται από τη συνύπαρξη και την αντίθεση δύο βασικών και παραδοσιακών τάσεων. Του δημοκρατικού φιλελευθερισμού και του σοσιαλιστικού κρατισμού. Μεταξύ αυτών των δύο τάσεων κλιμακώνεται και η διάταξη των πολιτικών δυνάμεων μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς. Μερικοί στην Ελλάδα και στην υπόλοιπη Ευρώπη διαπιστώνουν ότι η συνύπαρξη σε κατάσταση διαρκούς αντιπαράθεσης του δημοκρατικού φιλελευθερισμού και του σοσιαλιστικού κρατισμού ό,τι ήταν να δώσει το έδωσε και τώρα προκαλεί μόνο προβλήματα τόσο στη φιλελεύθερη άποψη όσο και στη σοσιαλδημοκρατική. Το σημαντικότερο επίτευγμα της συνύπαρξης, το κράτος πρόνοιας, δόξα και καύχημα της Ευρώπης, ποτέ δεν ήταν τίποτα καλύτερο (ισχυρίζονται) από πολυδάπανη και κακής ποιότητας κρατική υπηρεσία, με όλα τα επιπλέον βαρίδια της αυθαιρεσίας, της διαφθοράς και της καταπίεσης! Μέσα σε αυτό το πλαίσιο οι δυνάμεις της Αριστεράς αναπότρεπτα ταυτίζονται με την κοινωνική συντήρηση, με το πολυδάπανο, διεφθαρμένο και αναποτελεσματικό κράτος.
Νέα διάταξη
Αν κατάλαβα καλά όσα άκουσα, ο Γιώργος Παπανδρέου προτείνει νέα πλαίσιο διάταξης των πολιτικών δυνάμεων, τον δημοκρατικό φιλελευθερισμό, αποδεκτό άλλωστε από το 90% της ελληνικής κοινωνίας. O σοσιαλιστικός κρατισμός απορρίπτεται, οριστικά, και μετά… βδελυγμίας, η φιλελεύθερη διαχείριση γίνεται κοινά αποδεκτή και η διάκριση μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς ξαναβρίσκει το αρχικό της περιεχόμενο, είναι η διάκριση μεταξύ «συμμετοχικής δημοκρατίας» και διοικητικού αυταρχισμού.
Εν μέσω ακραίων καιρικών φαινομένων, το είπε καθαρά προχθές: Την εποχή της παγκοσμιοποίησης το στοίχημα είναι η δημοκρατία. O Τόνι Μπλερ το είπε κάπως διαφορετικά πριν από μερικά χρόνια: Αν την καπιταλιστική ανάπτυξη δεν τη χειρισθεί η δημοκρατική Αριστερά, θα τη χειρισθεί η αυταρχική Δεξιά!
Λέγεται ότι οι επόμενες μέρες θα είναι αποκαλυπτικές για τα σχέδια του Γιώργου Παπανδρέου, τα εκλογικά και κυρίως τα μετεκλογικά. Δεν νομίζω ότι θα έχουμε άμεσα το μέγεθος της «ανατροπής» που θα διασπάσει το φράγμα της διαφοράς από τη Ν.Δ. Αλλά ίσως αυτό δεν θα έχει ιδιαίτερη σημασία.
Εν τω μεταξύ, φαίνεται ότι ο Γιώργος Παπανδρέου έχασε προχθές την ευκαιρία να γίνει… ο Σρέντερ της Ελλάδας και να ανατρέψει μέσα σε μια μέρα όλα τα εκλογικά δεδομένα. Αντί να εγκατασταθεί στο Πεντάγωνο ή σε οποιοδήποτε άλλο επιχειρησιακό κέντρο με καλές επικοινωνίες και από εκεί να συντονίσει την επιχείρηση απεγκλωβισμού, γύριζε στα χιόνια και παρηγορούσε τους εγκλωβισμένους!..