Τώρα που αρχίζει και κατακάθεται λίγο η σκόνη από τα εκατοντάδες εργοτάξια, μπορούμε, ίσως, να βλέπουμε ξανά λίγο πιο καθαρά. H Αθήνα, ελάχιστες πια ημέρες πριν από τη σημαντικότερη στιγμή της σύγχρονης ιστορίας της (αυτή είναι η αλήθεια), επιχειρεί να γίνει αυτό που δεν ήταν ποτέ: μία σύγχρονη ευρωπαϊκή μητρόπολη που σέβεται κατοίκους και επισκέπτες. Τι άλλο είναι το (ανέτοιμο μέχρι και χθες) τραμ, οι σπουδαίες επεκτάσεις του μετρό (έτυχε να επισκεφθώ τον σταθμό του μετρό στο Χαλάνδρι και έμεινα άναυδος από την κατασκευαστική ποιότητα και την αισθητική), τα χθεσινά εγκαίνια του προαστιακού, οι νέοι, περιλάλητοι δρόμοι από παλιά, ανεξόφλητα γραμμάτια της Αθήνας προς τους πολίτες της;
Η κατεστημένη σχέση αγάπης – μίσους (περισσότερο το δεύτερο) ανάμεσα στην πόλη και στους ανθρώπους της εδραιώθηκε, εκτός όλων των άλλων, και στο δραματικό έλλειμμα υποδομών και υπηρεσιών που βιώνουν οι Αθηναίοι τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, τουλάχιστον. Δεν έχουμε παρά να θυμηθούμε την Αθήνα του 1999, μόλις πέντε χρόνια πριν: το τριτοκοσμικό αεροδρόμιο του Ελληνικού και το αίσθημα ντροπής που ένιωθες όταν επέστρεφες στην Ελλάδα, τη μία και μοναδική γραμμή του ηλεκτρικού με τους πεπαλαιωμένους, βρώμικους σταθμούς του, τα αφόρητα, αργόσυρτα λεωφορεία, τους μετρημένους στα δάχτυλα πεζόδρομους ή την παντοκρατορία των αυτοκινήτων ακόμα και στα πεζοδρόμια της Βασιλίσσης Σοφίας!
Αυτήν την Αθήνα οφείλαμε να υπομένουμε και να αγαπήσουμε και κάποιοι από εμάς το κάναμε, γιατί έτσι είναι: τους γονείς σου τους αγαπάς ακόμα και στις χειρότερες στιγμές τους. Με λίγα λόγια: η Αθήνα δεν έδινε κι επομένως δεν έπαιρνε. H αγάπη θέλει δύο, έτσι δεν λένε; Γιατί να δείξουμε ευγνωμοσύνη σε κάποιον που δεν κάνει σχεδόν τίποτα για μας; Πώς να πεις ευχαριστώ όταν ο άλλος σου κάνει μόνο κακό; Και η Αθήνα μέχρι χθες έκανε κυρίως κακό. Υπήρχαν οι εξαιρέσεις, οι καλές στιγμές αλλά η απτή, δύσκολη πραγματικότητα τις εξαφάνιζε πριν φυτρώσει μέσα μας ο παραμικρός βλαστός συμπάθειας ή, πολύ περισσότερο, αγάπης. Κάπως έτσι καλλιεργήθηκε σιγά σιγά, από τη δεκαετία του ’70 και μετά, το μίσος για την Αθήνα. H απογοήτευση των μετοίκων για το αθηναϊκό όνειρο που κατέρρεε, η εμφάνιση του «νέφους» και οι κακές, κάκιστες υπηρεσίες τροφοδότησαν το κύμα αδιαφορίας (στην καλύτερη περίπτωση) που με τη σειρά του ακύρωνε κάθε προσπάθεια για βελτίωση. Εργα καλών προθέσεων γρήγορα έχαναν τη λάμψη ή τη χρησιμότητά τους γιατί οι ίδιοι οι Αθηναίοι δεν ήθελαν να τα υπερασπιστούν. Αυτή η πόλη δεν ήταν δίπλα τους, υπεύθυνη για μία κουραστική, δύσκολη ζωή. Και έπαιρναν το αίμα τους πίσω με βανδαλισμούς, καταστροφές, πεισματική άρνηση να συναινέσουν ακόμα και σε στοιχειώδεις κανόνες κοινωνικής συμβίωσης.
Πόσο πίσω έχουμε αφήσει αυτά τα χρόνια; Οχι πολύ. H Αθήνα έξακολουθεί να είναι μία δύσκολη πόλη παρά τους δρόμους, το τραμ ή τον προαστιακό. Ακόμα δυσκολευόμαστε να περπατήσουμε σε ανύπαρκτα πεζοδρόμια ή να περάσουμε απέναντι, γιατί συμπολίτες μας εξακολουθούν να εκδικούνται παρκάροντας το αυτοκίνητό τους ακριβώς πάνω στη διάβαση των πεζών.
Υπάρχει, όμως, μία τεράστια αλλαγή και δεν μπορούμε να κάνουμε ότι δεν τη βλέπουμε. Είναι η πρώτη φορά που η Αθήνα σ’ ένα τόσο μικρό χρονικό διάστημα προχωράει σε μία τόσο σημαντική χειρονομία καλής θελήσεως προς τους πολίτες της. Είναι ταυτόχρονα κι ένα είδος συγγνώμης για ό,τι προηγήθηκε, όλα αυτά τα χρόνια της ταλαιπωρίας. Τώρα, ίσως, ήρθε η δική μας σειρά ν’ ανταποκριθούμε στο ξαφνικό αυτό κύμα αγάπης. Την Κυριακή τίθενται σε εφαρμογή τα περιοριστικά μέτρα κυκλοφορίας και είναι μία ευκαιρία, αφήνοντας το I.X. σπίτι, να πούμε το δικό μας ευχαριστώ σε μία πόλη που τουλάχιστον προσπαθεί. Θα την αφήσουμε με τα λουλούδια στο χέρι;