Προσπαθώ δύο μήνες τώρα, να κατανοήσω, τι ακριβώς σημαίνει η έννοια του «κοινωνικού κέντρου», που προβλήθηκε ως «νέα ιδεολογική ταυτότητα» του κυβερνώντος κόμματος.
Καταλαβαίνω την πολιτική σημασία της λέξης «Κέντρο»: Δηλώνει τη μεσότητα σε σχέση με τη Δεξιά και την Αριστερά – την πολιτική που ευνοεί την ιδιωτική πρωτοβουλία (προσφέρει κίνητρα ατομικού κέρδους), αλλά παράλληλα προωθεί την κρατική φροντίδα για ισότητα ευκαιριών, πρόνοιας και ασφάλισης όλων των πολιτών.
Δεν καταλαβαίνω τι προσθέτει στο νόημα «Κέντρο» ο προσδιορισμός «κοινωνικό»: Μήπως θέλει να τονίσει ότι το κυβερνών κόμμα υιοθετεί τη μεσότητα μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς, αλλά με σαφέστερη προώθηση των κοινωνικών προτεραιοτήτων; Οτι η πολιτική του θα προσφέρει λιγότερα κίνητρα ατομικού κέρδους και περισσότερο κράτος δικαίου, πρόνοιας, ασφάλισης, παιδείας; Ομως, μια τέτοια πολιτική δηλώνεται στο πολιτικό λεξιλόγιο με τον όρο «Κεντροαριστερά», δεν χρειαζόταν ο νεφελώδης νεολογισμός.
Σχεδόν δύο μήνες τώρα, μάταια περιμένουμε διασαφήσεις στοιχειώδους πολιτικής ειλικρίνειας. H συνεδριακή ρητορεία εκκρεμεί σε πλήρη ασάφεια, παρά την έπαρση ότι κόμισε «νέα πολιτική αντίληψη», ότι «διεμβόλισε με καινούργιο ιδεολογικοπολιτικό λόγο τον χώρο του Κέντρου»! Στο κυβερνών κόμμα δεν εμφανίστηκε κανένας που να συνειδητοποιεί ότι τίποτε καινούργιο δεν ξεμύτισε στο συνέδριο του Ιουλίου. Οτι οι ομιλίες του πρωθυπουργού θα μπορούσαν να είχαν εκφωνηθεί, κατά λέξη ίδιες και από τον κ. Σημίτη – ίσως και από τον κ. Γ. A. Παπανδρέου αν δεν τον ξεπερνούσαν και τα απλά ακόμα νοήματα. Οι πολιτικά άσαρκες γενικολογίες και οι αφόρητες κοινοτοπίες συνιστούν την κοινή ιδεολογική ταυτότητα των δύο κομμάτων εξουσίας.
Ιδού δείγμα λαμπρόν:
«Ο πολίτης είναι στο κέντρο της πολιτικής μας… Βασικός μας στόχος η κοινωνική συναίνεση και η εθνική συνεννόηση, η κοινωνική ευαισθησία, η άσκηση πολιτικής με ανθρώπινο πρόσωπο… H νέα διακυβέρνηση αποκλείει τις διακρίσεις και τους διαχωρισμούς. Απορρίπτει τους δογματισμούς και τους φανατισμούς. Απορρίπτει τις εξαρτήσεις και τις διαπλοκές… Είμαστε το κόμμα του κοινωνικού κέντρου, η γνήσια προοδευτική παράταξη»!
Αντε να ξεχωρίσεις αν η ρητορική είναι του ΠΑΣΟΚ ή της Νέας Δημοκρατίας, να διακρίνεις πολιτικές ιδιαιτερότητες σε αυτήν την ευτελέστατη (μεθοδευμένη από «επικοινωνιολόγους») αοριστολογία.
Πολιτικές διαφορές δεν έχουν τα δύο κόμματα -τώρα πια ούτε και διαφορές- στις ρητορικές ιδεολογικές τους επιφάσεις. Δεν υπάρχουν περιθώρια διαφοροποίησης στην άσκηση της οικονομικής ή και της εξωτερικής πολιτικής, όλοι το καταλαβαίνουμε. Τα μόνα πεδία όπου μπορούν σήμερα να αναδειχθούν πολιτικές ιδιαιτερότητες και ιδιοφυείς ηγέτες, είναι η εκπαιδευτική πολιτική, η πολιτική κοινωνικού ελέγχου των MME, η πολιτική προστασίας του περιβάλλοντος, βελτίωσης των συνθηκών ποιότητας της ζωής, τίμιας ισονομίας και δικαιοκρισίας. Αλλά η προφανέστατη αυτή διάγνωση και (κυρίως) η ανταπόκριση στις απαιτήσεις της, φαίνεται ότι προϋποθέτουν πολιτικά αναστήματα αποκλειόμενα εξ ορισμού από τον πολιτικό στίβο σήμερα.
Υστερα από είκοσι τρία χρόνια ηροστράτειου «κοινωνικού μετασχηματισμού» βασισμένου σε αλαζόνα ιδεολογικό μηδενισμό και έμπρακτο αμοραλισμό, αποδείχνεται ότι εναλλακτική πολιτική πρόταση δεν υπάρχει. H Νέα Δημοκρατία διαχειρίζεται την ίδια πολιτική της πασοκικής εικοσαετίας, πιθηκίζοντας και την ίδια ρητορική των εντυπώσεων.
Είκοσι τρία χρόνια εφιαλτικού ιδεολογικού μονόδρομου και αφόρητης αναξιοκρατίας, απλώς για να υποκατασταθεί με την πολιτική αλλαγή η παρακμιακή δεινότητα από την κενολόγο μετριότητα. Να βρεθούν σε θώκους υπουργικούς «εναλλακτικές» μετενσαρκώσεις της πολιτικής υπανάπτυξης: Επιτηδευματίες του τηλεοπτικού λαϊκισμού, γραφικές κομπορρημονούσες ασημαντότητες με παρελθόν προκλήσεων πανελλήνιας θυμηδίας, σπιθαμιαίοι του κοινωνικού στίβου με καριέρα μόνο στην κομματική καμαρίλα. Ποιος, ακόμα και από τους ελάχιστους σοβαρούς, να τολμήσει διαμαρτυρία ή να ζητήσει διασάφηση για το λεξιπαίγνιο του «κοινωνικού κέντρου»; Με τους δύο κορυφαίους της πολιτικής σκηνής, τον πρωθυπουργό και τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, δεν μπορεί κανένας να είναι σκληρός. Γιατί όλοι σεβόμαστε το προσωπικό τους οδυνηρότατο πρόβλημα: Δεν μπορεί να μην έχουν επίγνωση ότι χρίσθηκαν αρχηγοί, όχι επειδή ήταν φανερά τα ηγετικά τους χαρίσματα, όχι για το κύρος και τη δύναμη της προσωπικότητάς τους, τις δοκιμασμένες επιτελικές τους ικανότητες, τη δημουργική τους φαντασία, το πολιτικό τους όραμα. Τίποτε από αυτά. Βρέθηκαν στην κορυφή μόνο επειδή στην αγορά των εντυπώσεων το οικογενειακό τους όνομα «πουλάει».
Να το ξέρει αυτό ένας νέος άνθρωπος, να καταλαβαίνει ότι τον χρησιμοποιούν όχι γι’ αυτό που είναι, αλλά για την περικεφαλαία του πατρώνυμου, ότι χωρίς αυτήν την καταγωγή θα ήταν ριζικά διαφορετικός ο βίος του – μια τέτοια επίγνωση είναι σταυρός και οδύνη. Λύση στο πρόβλημα αποτελεί μόνο η συνειδητή παραδοχή του, αφομοιωμένη σε αντανακλαστικά σεμνότητας, απλότητας, μιας χαριτωμένης συστολής που επαληθεύει την προσωπική ετερότητα και αρνείται τα κριτήρια της αγοράς.
Παλεύοντας για την προσωπική του αλήθεια ο εκλεκτός των επιφάσεων ενδέχεται να κερδίσει ένα επίπεδο ακαταγώνιστης ειλικρίνειας που, παρά τα επιπολαίως θρυλούμενα, μπορεί να αποδειχθεί ασύγκριτο πολιτικό χάρισμα. Με δεδομένη σήμερα και αυτονόητη την καταδυνάστευση της ζωής από την εξαχρειωτική εμπορία των εντυπώσεων ο πολιτικός που θα αρνηθεί μαχητικά την αλαζονεία, τους κομματικούς κομπασμούς, το «μπαλκονάτο» ύφος, τον στόμφο της αοριστολογίας, τα παραπλανητικά λεξιπαίγνια, μπορεί να επιβληθεί και να κατισχύσει με πιθανότητες που δεν τις έχει ο υποταγμένος στις ευτελισμένες μεθοδεύσεις.
Βέβαια, μοιάζει ακόμα κρίσιμη εκλογικά η μάζα των ανεγκέφαλων ψηφοφόρων, αυτών που ψηφίζουν φετίχ και περικεφαλαίες, όχι την προκοπή του τόπου και τη δική τους. Αλλά, τελικά, κοινωνική δυναμική, που διαμορφώνει και την πρόθεση ψήφου, γεννιέται από τους οξυδερκείς εκτιμητές της ειλικρίνειας, όχι από τα αθύρματα της «επικοινωνιακής» αποχαύνωσης.