H πρόεδρος της Βουλής κ. Αννα Ψαρούδα – Μπενάκη, ακολουθούμενη και από τα άλλα μέλη του προεδρείου ανακοίνωσε στον νέο Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον κ. Κάρολο Παπούλια το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας της Βουλής και κατά την προσφώνηση είπε και τα εξής:
«Αναλαμβάνετε, κ. Πρόεδρε, την Προεδρία της Δημοκρατίας, για μία πενταετία, όπου θα σημειωθούν σημαντικά γεγονότα και εξελίξεις: H ευρωπαϊκή ενοποίηση θα προωθηθεί με την ψήφιση ενδεχομένως και της Συνταγματικής Συνθήκης, τα εθνικά σύνορα και ένα μέρος της εθνικής κυριαρχίας θα περιορισθούν χάριν της ειρήνης, της ευημερίας και της ασφάλειας στη διευρυμένη Ευρώπη, τα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη θα υποστούν μεταβολές, καθώς θα μπορούν να προστατεύονται αλλά και να παραβιάζονται από αρχές και εξουσίες πέραν των γνωστών και καθιερωμένων και πάντως η Δημοκρατία θα συναντήσει προκλήσεις και θα δοκιμαστεί, ενδεχομένως, από νέες μορφές διακυβέρνησης».
Μέσα στον ορυμαγδό των «αποκαλύψεων», που τραβούν την προσοχή μας και συσκοτίζουν τη σκέψη μας αυτές τις μέρες, λίγοι πρόσεξαν και ακόμη λιγότεροι ασχολήθηκαν με την περικοπή αυτή από την προσφώνηση της κ. προέδρου της Βουλής. Μερικές εφημερίδες δεν δημοσίευσαν καν αυτήν την περικοπή. Οι περισσότεροι νομίσαμε ότι τα λόγια της εντάσσονται στο τελετουργικό μέρος της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας.
Ομως, η κ. Αννα Ψαρούδα – Μπενάκη λόγω αξιώματος, αλλά και λόγω χαρακτήρα και συγκρότησης, δεν θα έλεγε κάτι εν τη ρύμη ενός τελετουργικού λόγου. Διακεκριμένη νομικός ξέρει να οργανώνει τον λόγο της και να κυριολεκτεί. Αυτά που είπε ήθελε να τα πει, απηχούν τις σκέψεις της και ενδεχομένως τις ανησυχίες της και κατά κάποιο τρόπο ήθελε να να προειδοποιήσει τον νέο Πρόεδρο της Δημοκρατίας και περισσότερο εμάς.
Τρία είναι τα σκοτεινά σημεία της περικοπής: Πρώτο αυτό που αναφέρεται στον περιορισμό των συνόρων. Μέχρι τώρα νομίζαμε ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση συναποτελείται από ανεξάρτητα εθνικά κράτη, το καθένα από τα οποία διαθέτει εθνική επικράτεια και συνεπώς σύνορα. Νομίζαμε κάτι περισσότερο ή ελπίζαμε: Οτι η Ευρωπαϊκή Ενωση αποτελεί εγγύηση για τα σύνορα και την ακεραιότητα των κρατών – μελών της και ότι αυτή η εγγύηση είναι που ουσιαστικά χαράσσει και τα δικά της σύνορα, τη δική της «επικράτεια» που θα είναι και το αποφασιστικό βήμα της πολιτικής ολοκλήρωσης, πολύ περισσότερο ίσως από τη Συνταγματική Συνθήκη. Σε κάθε περίπτωση κανείς δεν μπορεί να φαντασθεί μια Ευρωπαϊκή Ενωση, όπου η Γαλλία, για παράδειγμα, θα αντιμετωπίσει διεκδικήσεις της Γερμανίας στην Αλσατία και τη Λωραίνη ή η Ελλάδα διεκδικήσεις της Τουρκίας. Ενδεχομένως η κ. πρόεδρος της Βουλής, εννοούσε ότι θα αλλάξει ο ρόλος και η σημασία των εθνικών συνόρων, αλλά και πάλι απαιτούνται διευκρινίσεις.
Το δεύτερο σημείο αφορά τον περιορισμό της εθνικής κυριαρχίας και αυτόν τον περιορισμό τον ζούμε ήδη. Δικαιολογητική βάση αυτού του περιορισμού είναι η εναρμόνιση των τρόπων και των μεθόδων με τους οποίους οι εθνικές κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν τα εσωτερικά τους προβλήματα, «χάριν της ευημερίας και της ειρήνης», στο σύνολο της E.E. Αυτό το τελευταίο, όμως, αυτό το «χάριν», καθώς και το πώς εννοούμε την «ευημερία» και την «ειρήνη» δεν είναι ποτέ δεδομένο, κάθε φορά και για κάθε θέμα είναι το ζητούμενο. Είναι π.χ. ζητούμενο αν η Διακήρυξη της Μπολόνιας για την ευρωπαϊκή ανώτατη εκπαίδευση αξίζει για να θυσιάσουμε «μέρος της εθνικής κυριαρχίας» στην άσκηση εκπαιδευτικής πολιτικής. Εν πάση περιπτώσει δεν υπάρχει σήμερα στην E.E. ισχυρό αντιπροσωπευτικό σώμα για να νομιμοποιήσει οποιαδήποτε απόφαση για τα ζητήματα αυτά.
Τέλος, είναι τα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη τα οποία «θα μπορούν να προστατεύονται αλλά και να παραβιάζονται». H φράση αυτή, σε μια χώρα που έζησε πολλές δεκαετίες με τα δικαιώματα του ανθρώπου και του πολίτη να παραβιάζονται απροκάλυπτα, ηχεί ως απειλή. Από την E.E. περιμένουμε ευρύτερη και αποτελεσματικότερη προστασία των δημοκρατικών δικαιωμάτων. Αν δεν είναι σε θέση να την εγγυηθεί, τότε για ποιο λόγο οι πολίτες να θέλουν να είναι πολίτες της Ε.Ε.
Είναι μια σκοτεινή περικοπή που ενδεχομένως απηχεί βαθύτερες ανησυχίες της προέδρου της Βουλής. Καλό ίσως θα ήταν να μάθουμε περισσότερα για τις ανησυχίες της.