Αγαπητέ κ. Καρκαγιάννη
Η χωροθέτηση του νέου κτιρίου της Ελληνικής Λυρικής Σκηνής φαίνεται ότι αρχίζει να ζηλεύει τη γνωστή ιστορία του φούρνου του Χότζα. Από το 1993 έχουν εκπονηθεί τρεις έρευνες σκοπιμότητας, οι οποίες θεμελιώνουν τα αναμφισβήτητα πολεοδομικά, κυκλοφοριακά, ιστορικά, κοινωνικά και πολιτιστικά πλεονεκτήματα της χωροθέτησης στον Κεραμεικό, δηλαδή στη συμβολή της οδού Πειραιώς και της Ιεράς Οδού, και δίπλα στην Τεχνόπολη (παλαιό εργοστάσιο φωταερίου) του Δήμου Αθηναίων. Την ορθότητα της χωροθέτησης επαίνεσε το 2000 και μια ειδική επιτροπή του ΥΠΠΟ υπό την προεδρία του διακεκριμένου αρχιτέκτονα πολεοδόμου και καθηγητή της Σχολής Καλών Τεχνών Σάββα Κονταράτου και με συμμετοχή υπηρεσιακών παραγόντων από διαφόρους φορείς, η οποία διερεύνησε και αξιολόγησε διάφορες θέσεις στο Λεκανοπέδιο. Εξάλλου, υπέρ του Κεραμεικού έχουν ταχθεί: ο Οργανισμός Αθήνας, η Εταιρεία Εκποίησης Αρχαιολογικών Χώρων και ο Δήμος Αθηναίων.
Και επειδή οι Ελληνες κατά Τάκιτο ρέπουν προς τα καινά και τα παράδοξα, συνεχίζεται η αναζήτηση «για να κάνουμε οικονομία» μειονεκτικών ιδιοκτησιών του Δημοσίου, στον Ιππόδρομο ή στο Ελληνικό, και πρόσφατα, όπως γράφει η Ολγα Σελλά («Καθημερινή» 25-8-2005) και στο παλιό κτίριο της ΥΕΝΕΔ στη συμβολή των Λεωφόρων Κατεχάκη και Μεσογείων. Και αυτά διότι αν και η χωροταξική υπεροχή του Κεραμεικού απέναντι στον Ιερό Βράχο είναι αδιαμφισβήτητη, διασπείρονται δύο νέες απροσδιόριστες αμφιβολίες. Πρώτη, η οικονομική, λόγω του υψηλού κόστους των απαλλοτριώσεων στον Κεραμεικό, ενώ δε ακόμα δεν φαίνεται να έχει συνταχθεί λεπτομερής μελέτη του ύψους των αποζημιώσεων, όταν και εάν αυτές οριστικοποιηθούν.
Αλλά για τι έργο πρόκειται; Για κάποιο, οποιοδήποτε δημόσιο κτίριο;
Μια όπερα αποτελεί πάνω από κόμματα και κοινοβουλευτικές τετραετίες μια εθνική πρόκληση, ένα έργο αιώνος και ένα πρωτεύον τοπόσημο μιας ευρωπαϊκής ακόμα και βαλκανικής πρωτεύουσας. Ολες αυτές οι πρωτεύουσες, πλην βεβαίως του ημετέρου κλεινού άστεως, διαθέτουν λαμπρά λυρικά θέατρα, αρκετά των οποίων με αρχαιοελληνικές αρχιτεκτονικές επιδράσεις. Δεύτερη, η αρχαιολογική αμφιβολία. Επισείεται ο φόβος ύπαρξης αρχαίων ευρημάτων, παρά τις διαβεβαιώσεις του εγκυρότατου γνώστη του αθηναϊκού χώρου Ιωάννη Τραυλού, ότι αριστερά της Ιεράς Οδού δεν θα βρεθούν παρά μόνον τάφοι. Ασφαλώς έχουν δίκιο οι αρχαιολόγοι να είναι προσεκτικοί και να προειδοποιούν. Αρχαιολογικά, όμως, ευρήματα αναμένονται να βρεθούν κατά πάσαν την αθηναϊκή γη. Εξαρτάται, όμως, ποιας αξίας, εφόσον δεν μπορεί παντού να καραδοκεί ο μπαμπούλας της ανακάλυψης ενός Παρθενώνα. Αλλά ακόμα και τότε αξίζει να ελευθερωθεί η περιοχή και να αναδειχθεί μια ευρεθησόμενη παγκοσμίου τυχόν ενδιαφέροντος πολιτιστική κληρονομιά, εκεί όπου έχει ξεχαστεί η Τρίτη Πλατεία του αθηναϊκού τριγώνου μετά τις Πλατείες Συντάγματος και Ομονοίας.
Συμπερασματικά, ούτε το κόστος των απαλλοτριώσεων, ούτε οι όποιες αρχαιολογικές υποψίες δικαιολογούν την επί μία δεκαετία ολιγωρία της πολιτείας.
Ούτε αποτελούν άλλοθι για την αναζήτηση μειονεκτικών εκτάσεων ή για τη σπατάλη των ελαχίστων ελευθέρων χώρων και των εναπομενουσών ιδιοκτησιών του Δημοσίου, το πλιάτσικο των οποίων παραμένει διακαής πόθος των Νεοελλήνων από το 1833.
Για ένα πανελλήνιας σημασίας πολιτιστικό έργο στην αθηναϊκή πρωτεύουσα του ελληνισμού και κοιτίδα πανανθρώπινων αξιών, δεν επιτρέπονται κακομοίρικες μικροσκοπιμότητες και μικροϋπολογισμοί, ούτε οι συνήθεις δικαιολογίες για τη χρόνια οικονομική στενότητα των δημοσίων οικονομικών. H ευθύνη της πολιτείας προς τις επόμενες γενεές υπερβαίνει το πλαίσιο όποιας εφήμερης και κοντόφθαλμης μιζέριας, και μάλιστα όταν σήμερα έχουν μόλις αποπερατωθεί ή πραγματώνονται 3 δεκάδες εξαιρετικών λυρικών θεάτρων ανά την υφήλιο. Και εκεί υπάρχουν οικονομικές δυσχέρειες, αλλά έχουν δοκιμασθεί επιτυχώς πλείστοι όσοι άλλοι τρόποι χρηματοδότησης και απόσβεσης, ενώ η ΕΛΣ αιμορραγεί τεράστια ποσά για ενοίκια. H Αθήνα του Μητρόπουλου, της Κάλλας, του Πασχάλη, του Ζαχαρίου, της Μπάλτσα, η Αθήνα των μεγάλων εθνικών ευεργετών θα περιοριστεί στη χθεσινή μιζέρια της Ψωροκώσταινας;
Γιαννης M. Μιχαηλ
Αρχιτέκτων – Πολεοδόμος
Για την αντιγραφή A. K., συμφωνώντας και συνυπογράφοντας. O κ. K. Καραμανλής έχει την ευκαιρία να συνδέσει το όνομά του με μια μείζονος σημασίας απόφαση για τον πολιτισμό. Προπαντός ας μη μας πουν ότι δεν έχουν λεφτά. Γιατί για αλλού έχουν και περισσεύουν.