Με τις τσάντες και τα σακίδιά τους γεμάτα βιβλία γύρισαν τα παιδιά χθες, πρώτη σχολική μέρα: Τα πιτσιρίκια του δημοτικού, τα γυμνασιόπαιδα και οι άλλοι, οι μεγάλοι του λυκείου, που ξέρουν ήδη ότι πρέπει να αφήσουν στην άκρη την όρεξη του ειδέναι για την οποία μάθαιναν μερικά χρόνια νωρίτερα και να γίνουν πραγματιστές, αν όχι κυνικοί. Τα μικρότερα νιώθουν ότι το βασικό τους «σχολείο» είναι η τηλεόραση, τα μεγαλύτερα γνωρίζουν καλά ότι το δικό τους κύριο, αν όχι αποκλειστικό «σχολείο» είναι το φροντιστήριο. Γύρισαν, λοιπόν, φορτωμένοι βιβλία οι μαθητές, ένα βάρος ασήκωτο για το οποίο έχουν ήδη ακουστεί οι προειδοποιήσεις των ορθοπεδικών. Μόνο που δεν ήταν τυχεροί όλοι οι μέτοχοι μιας παιδείας που παρότι δημόσια, παραμένει πανάκριβη. Δεν πήραν όλοι βιβλία κι αρκετοί απ’ όσους πήραν δεν τα πήραν όλα. Εχουμε καιρό ώς τον Νοέμβριο. Εχουμε επίσης καιρό (ώς τον επόμενο Ιούνιο, και βλέπουμε) να καλυφθούν με την ευρεσιτεχνία των αναπληρωτών όλες οι θέσεις νηπιαγωγών, δασκάλων και καθηγητών, μιας και επί του παρόντος πάνω από δέκα χιλιάδες είναι κενές.
Είναι κι αυτή μία από τις πολλές παραδόσεις που σεβόμαστε και τηρούμε: Να μας καταλαμβάνει απαράσκευους ο Σεπτέμβριος, όποιος κι αν κυβερνάει – θαρρείς και δεν είναι γνωστό ότι το μήνα ετούτο ανοίγουν τα σχολεία, αυτά τα κτίρια τέλος πάντων που, στην πλειονότητά τους, δεν είναι ούτε πιο όμορφα ούτε πιο φιλόξενα από χώρους παρκαρίσματος. Κάθε χρόνο η πολιτεία φέρεται σαν πρωτάκι έκπληκτο, ξαφνιασμένο, απροετοίμαστο. Μόνο στη συγγραφή αυτοεγκωμιαστικών ανακοινώσεων αποδεικνύεται ικανή, για να διαβεβαιώσει ότι «όλα είναι υπό έλεγχο» και «καμία έλλειψη δεν υπάρχει».
Από την αυτοϋμνητική παράδοση δεν διαφοροποιήθησε ούτε η σημερινή υπουργός Παιδείας. Οπωσδήποτε, πολλά από τα προβλήματα που ταλανίζουν τη δημόσια εκπαίδευση τα κληρονόμησε από τους προκατόχους της, οι οποίοι είχαν επίσης καθηλώσει τις εκπαιδευτικές δαπάνες αρκετά κάτω από το 5% (θα χρειαστεί πολύς χρόνος ακόμα ώσπου η παιδεία να συναριθμηθεί στα «μεγάλα έργα».) Μολαταύτα, και με δεδομένο ότι καμία κοσμογονία δεν έχει γίνει ορατή, θα ανέμενε κανείς ότι οι υπουργικές ανακοινώσεις θα απέφευγαν την ευκολία του αυτοεπαίνου. Αλλωστε, η νυν υπουργός θα μπορούσε εύκολα να βρει τις ανακοινώσεις του κόμματός της επί κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ. Θα διαπίστωνε λοιπόν ότι, ενώ τα πράγματα δεν έχουν αλλάξει ουσιωδώς, το κόμμα της σήμερα καυχάται για την ίδια κατάσταση για την οποία κατήγγελλε τότε το ΠΑΣΟΚ. Και το ΠΑΣΟΚ, στο ίδιο παιχνίδι της αντιστροφής επιδίδεται. Γι’ αυτό και του χρόνου τα ίδια προβλήματα θα υπάρχουν. Εθιμικά.