Πριν από δύο χρόνια η εκτίναξη του υδράργυρου στη Γαλλία προκάλεσε τον θάνατο σε τουλάχιστον πέντε χιλιάδες ηλικιωμένους. Το θέμα είχε εμπνεύσει πύρινα άρθρα στον γαλλικό Τύπο. Τις τελευταίες εβδομάδες η ελληνική κοινωνία εξανέστη με τις «αποκαλύψεις» για ληγμένα τρόφιμα, ρυπαρούς χώρους και δεκάδες κατσαρίδες που «συντρόφευαν» τους απόμαχους της ζωής στα γηροκομεία της Αττικής. O «Κατρίνα», ο «ταξικός» τυφώνας της Νέας Ορλεάνης, έπληξε εκτός από τους μαύρους και τους γέροντες, καταστρέφοντας ολοσχερώς μια μονάδα φροντίδας ηλικιωμένων με τους «ενοίκους» σε απόλυτη αδυναμία να μετακινηθούν.
Το σχόλιο προκύπτει αβίαστα. Και ποιος δεν εξεγείρεται μπροστά στην εικόνα της ανθρώπινης ζωής απροστάτευτης και εγκαταλελειμμένης; H γιαγιά και ο παππούς των παιδικών χρόνων, της αμέριστης συμπαράστασης και κατανόησης, των ειρηνευτικών παρεμβάσεων και των κατευναστικών παραινέσεων, της ανοιχτής αγκαλιάς, αποσύρονται μεθοδικά και συστηματικά στα ενδότερα των κοινωνιών. Και κυρίως σιωπηρά, με αθόρυβες διαδικασίες. Συνήθως δε, και με τη δική τους συναίνεση. Αντιλαμβάνονται ότι δεν «χωράνε» στις σύγχρονες δομές ζωής. Είτε ο χρόνος δεν επαρκεί είτε η διάθεση δεν περισσεύει. Υστερα, δύσκολα (όλο και πιο δύσκολα) συμφιλιώνεται κανείς με την «πρόσοψη» των γηρατειών. Στην εποχή της αποθέωσης της αιώνιας νεότητας οι ηλικιωμένοι δεν αντιπροσωπεύουν παρά τη μορφή που πρέπει πάση θυσία να αποφύγουμε. Καμία κάμερα δεν εστιάζει στα πρόσωπά τους, σε καμία εκπομπή δεν θα προσκληθούν να εκθέσουν αιτήματα ή απόψεις. Εκτός αν είναι ακτιβιστές συνταξιούχοι ή κοντοχωριανοί κάποιας διασημότητας. Το γήρας είναι αμείλικτο και προκαλεί μελαγχολία.
Οσο περισσότερο βυθίζονται οι κοινωνίες στον κυνισμό τόσο εξωραΐζεται η χρήση των λέξεων. Σπάνια τα ιδρύματα αποκαλούνται γηροκομεία. Τη θέση τους έχουν πάρει οι «οίκοι ευγηρίας» ή «οι μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων», ή ακόμη και «πανσιόν» σε μια πιο διακριτική εκδοχή, όπου το μόνο που αλλάζει δραστικά είναι το μηνιαίο ενοίκιο και, ενδεχομένως, οι παρεχόμενες υπηρεσίες.
Η «σωρεία παραβάσεων υγειονομικού ενδιαφέροντος», βέβαια, που έφερε στην επιφάνεια ο δειγματοληπτικός έλεγχος της Νομαρχίας Αθηνών, αφορούσε ιδιωτικά ιδρύματα. Αλλά και η άποψη που διατυπώθηκε από ανώτερο στέλεχος του υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας σε πρωινή εκπομπή της NET την «ιδιωτική πρωτοβουλία» αφορούσε. O εκπρόσωπος του κράτους πρόνοιας καταφέρθηκε «εναντίον των παιδιών που παρκάρουν τους γονείς τους στα γηροκομεία». Ούτε λίγο ούτε πολύ, λοιπόν, ευθύνη φέρει το άμεσο περιβάλλον του ηλικιωμένου και όχι -στο ακέραιο- ο επιχειρηματίας που πλουτίζει ανενόχλητος, προσφέροντας ουσιαστικά ένα κατάλυμα, ευάλωτο, όπως αποδεικνύεται, στα ακραία καιρικά φαινόμενα. Ετσι, διά της αποτελεσματικής μεθόδου της «μεταβίβασης», ενοχοποιείται η οικογένεια για σκληρότητα, αφροντισιά και αναλγησία, ο δε επαρκώς (αν όχι αδρά) αμειβόμενος ιδιοκτήτης του ιδρύματος φέρει το «άλλοθι» της δικαιολογημένης κερδοσκοπίας.
Η λύση διαφαίνεται από ιαπωνική εταιρεία που κατασκεύασε ρομπότ (ύψους ενός μέτρου, βάρους 30 κιλών) εξοπλισμένα καταλλήλως ώστε να κρατούν συντροφιά σε γέροντες και αναξιοπαθούντες. Για να ζήσουν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα…