Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι εάν κυρίως η Αθήνα είχε χειρισθεί διαφορετικά τα πράγματα, η Αντιδήλωση των «25» θα μπορούσε να είναι πιο σαφής και δεσμευτική για την Αγκυρα. Ετσι όπως ήλθαν τα πράγματα, όμως, το τελικό κείμενο μπορεί να κριθεί σχετικά ικανοποιητικό. Τα θετικά στοιχεία διατηρήθηκαν και με την πίεση που ασκήθηκε εξουδετερώθηκαν σε μεγάλο βαθμό οι παγίδες της βρετανικής προεδρίας.
Θετική είναι η διατύπωση ότι η τουρκική δήλωση «είναι μονομερής, δεν αποτελεί μέρος του πρωτοκόλλου και δεν έχει νομικές επιπτώσεις στις υποχρεώσεις της Τουρκίας σε σχέση με το πρωτόκολλο». Θετικό είναι και το γεγονός ότι ξεκαθαρίζεται πως η πλήρης εφαρμογή της τελωνειακής σύνδεσης συμπεριλαμβάνει και την άρση «των περιορισμών στα μέσα μεταφοράς».
Σε ό,τι αφορά τις παγίδες, εξουδετερώθηκε η προσπάθεια του Λονδίνου να διασυνδέσει χρονικά την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Αγκυρα με την ένταξη της Τουρκίας. Η Ε.Ε. δεν ζητάει πλέον μόνο την «ομαλοποίηση των σχέσεων… το συντομότερο δυνατόν». Δηλώνει, επίσης, ότι «η αναγνώριση όλων των κρατών-μελών είναι απαραίτητο συστατικό της ενταξιακής διαδικασίας». Προφανώς, τίποτα απ’ αυτά δεν είναι πολύ σαφές και συγκεκριμένα δεσμευτικό. Από την άλλη πλευρά, όμως, οι διατυπώσεις αυτές δεν κλείνουν την πόρτα. Αντιθέτως, την αφήνουν ανοικτή στην κυπριακή διπλωματία να θέσει το ζήτημα της αναγνώρισης εν καιρώ και όταν κρίνει ότι ο συσχετισμός δυνάμεων εντός της Ενωσης είναι ευνοϊκός για κάτι τέτοιο.
Το ίδιο ισχύει και για το δεύτερο επίμαχο σημείο. Εάν μετά την κύρωση του πρωτοκόλλου από την Εθνοσυνέλευσή της, η Τουρκία εμμείνει στην τωρινή θέση της να μην ανοίγει τα λιμάνια και τα αεροδρόμιά της στα κυπριακά πλοία και αεροπλάνα, η Λευκωσία έχει τη δυνατότητα να εγείρει εμπόδια στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Στο τελικό κείμενο δεν προβλέπεται μόνο η ανώδυνη ποινή ότι «η έναρξη των διαπραγματεύσεων στα σχετικά κεφάλαια εξαρτάται από την εφαρμογή εκ μέρους της Τουρκίας των συμβατικών υποχρεώσεών της». Προβλέπεται, επίσης, ότι «η μη πλήρης εφαρμογή των υποχρεώσεων (της Τουρκίας) θα επηρεάσει τη συνολική πρόοδο των διαπραγματεύσεων».
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι εάν τον επόμενο χρόνο η Αγκυρα απαγορεύσει σε κυπριακά πλοία να προσεγγίσουν σε τουρκικά λιμάνια, η Λευκωσία θα έχει τη δυνατότητα να θέσει θέμα ακόμα και παγώματος των ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Δεν θα μπορεί να την επιβάλλει μόνη της, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι με την πάροδο του χρόνου πολλές χώρες-μέλη θα είναι διατεθειμένες να παίξουν ένα τέτοιο χαρτί.
Τέλος, στο τελικό κείμενο εξουδετερώθηκε και η προσπάθεια του Λονδίνου να διασυνδέσει εμμέσως πλην σαφώς την αναγνώριση της Κύπρου με την επίλυση του Κυπριακού από τον Κ. Ανάν, όπως επιδιώκει η Αγκυρα. Η δήλωση υποστήριξης των προσπαθειών του Γ.Γ. του ΟΗΕ είναι στερεότυπη και καθόλα θεμιτή. Πολύ περισσότερο, που τίθενται ως πλαίσιο τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και οι «αρχές επί των οποίων είναι θεμελιωμένη η Ε.Ε.». Αυτή η διατύπωση εισάγει και την πολιτική διάσταση αυτού που αποκαλείται ευρωπαϊκών προδιαγραφών λύση.
Είναι αξιοσημείωτο ότι η Αγκυρα έβγαλε στην επιφάνεια τον σχετικό φόβο της, κατηγορώντας τους Ελληνοκυπρίους ότι προσπαθούν να μεταθέσουν τη διαδικασία επίλυσης από το πλαίσιο του ΟΗΕ στο πλαίσιο της Ε.Ε. Προσπάθησε, επίσης, να δημιουργήσει εντυπώσεις και να προκαλέσει ανησυχία στο εσωτερικό της Ενωσης, ισχυριζόμενη ότι η Αντιδήλωση θα εμποδίσει τη διαδικασία επίλυσης.
Ας σημειωθεί ότι η Αντιδήλωση, ως μέρος πλέον του κοινοτικού κεκτημένου, αποτελεί και τμήμα του διαπραγματευτικού πλαισίου με την Τουρκία. Αυτό τουλάχιστον υποστήριξε ο πρόεδρος Παπαδόπουλος ενημερώνοντας το Εθνικό Συμβούλιο της Κύπρου. Σε κάθε περίπτωση, είναι εφαρμόσιμη πολιτική θέση και όχι θεωρητική διακήρυξη. Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, μάλιστα, στην εαρινή σύνοδο κορυφής, η Λευκωσία προτίθεται να θέσει ζήτημα, εάν μέχρι τότε η Αγκυρα δεν εφαρμόζει πλήρως το πρωτόκολλο. Σε ό,τι αφορά δε την ομαλοποίηση των κυπροτουρκικών σχέσεων, η Κομισιόν είναι υποχρεωμένη να υποβάλει τακτικές εκθέσεις.
Ούτως εχόντων των πραγμάτων, οι τουρκικές αντιδράσεις δεν συγκροτούν μία ρεαλιστική πολιτική. Είναι αδιέξοδοι ελιγμοί στο κενό, που δεν επιλύουν τη βασική αντίφαση της Αγκυρας. Κι αυτή συνίσταται στο γεγονός ότι η πολιτική της στο Κυπριακό -κι όχι μόνο- έρχεται σε σύγκρουση με τις ενταξιακές φιλοδοξίες της. Με αυτή την έννοια, σύντομα θα βρεθεί αντιμέτωπη με επώδυνα διλήμματα.