H αλήθεια είναι πως προεκλογικά η Ν.Δ. μιλούσε για την ανάγκη μεταρρυθμίσεων και εξήγγειλε «διαρθρωτικές αλλαγές» που θα εφάρμοζε όταν θα γινόταν κυβέρνηση, αλλά κατά τρόπο γενικό και εν πολλοίς αόριστο. Οπως, άλλωστε, κάνουν όλα τα κόμματα εξουσίας στα προεκλογικά τους προγράμματα… Αλήθεια είναι επίσης πως η διαρκής επισήμανση και ο υπερτονισμός της ανάγκης να υπάρξουν μεταρρυθμίσεις, προκειμένου η οικονομία και η Ελλάδα συνολικά να αναπτυχθεί και να καλύψει το κενό που τη χωρίζει από την υπόλοιπη Ευρώπη και τον «αναπτυγμένο κόσμο», αυτή η πολυσυζητημένη «σύγκλιση» (που, βεβαίως, εκτός από το σκέλος του «δούναι» έχει και το σκέλος του «λαβείν» σε ό,τι αφορά το κοινωνικό σύνολο!) έχει γίνει τόσο συχνό και συνηθισμένο πια «σλόγκαν» που δεν προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι αυτός ο γενικώς και αόριστα επαναλαμβανόμενος στόχος έχει «περάσει» στη συντριπτική πλειοψηφία της κοινής γνώμης ως «μονόδρομος». O φόβος των αλλαγών (συνυφασμένος με τις κοινωνίες ανθρώπων…) έχει σε μεγάλο βαθμό μειωθεί (αρκεί να αναλογισθεί κανείς τις αντιδράσεις και τις κινητοποιήσεις, εκεί στις αρχές της δεκαετίας του ’90 στην Ελλάδα, όταν είχαν προταθεί για πρώτη φορά αλλαγές και μεταρρυθμίσεις που σήμερα θεωρούνται… αυτονόητες!), κάτι άλλωστε που αποτυπώνεται και στις δημοσκοπήσεις που διενεργούνται…
Δύσκολα, πάντως, θα διαφωνήσει κανείς με την εκτίμηση πως όλα τα κόμματα εξουσίας… επιμελώς αποφεύγουν προεκλογικά, εξαιτίας του έρμου του φόβου για το περιβόητο πολιτικό κόστος, να καταστήσουν σαφέστατα και με λεπτομέρειες τα σχέδια που έχουν για τις μεταρρυθμίσεις και τις αλλαγές, να εξηγήσουν ποια ακριβώς και συγκεκριμένα θα είναι, κατά τομέα και συνολικά, τα οφέλη που περιμένουν να προκύψουν, πόσος χρόνος θα απαιτηθεί για να καρπίσουν οι μεταρρυθμίσεις που έχουν κατά νουν και ποιο το απαραίτητο κόστος που θα πρέπει να καταβληθεί (και από ποιους, με δεδομένο πως… για να κάνεις ομελέτα πρέπει να σπάσεις αυγά, και τίποτα δεν γίνεται χωρίς κόστος). Αποφεύγουν να πουν αν στον σχεδιασμό τους υπάρχει πρόβλεψη επεξεργασμένη απολύτως για τις πιθανές λύσεις ώστε αυτό το κόστος, μέχρις ότου εξελιχθεί σε κέρδος, να καλυφθεί όσο περισσότερο γίνεται αντισταθμιστικά γι’ αυτούς που θα υποχρεωθούν να το υποστούν…
Πραγματικός και ουσιαστικός «εθνικός διάλογος» για το περιεχόμενο, τη στόχευση, το κόστος, τη μεθόδευση αυτών των προβαλλομένων ως εκ των ων ουκ άνευ μεταρρυθμίσεων και «αλλαγών», ποτέ δεν έχει γίνει στην Ελλάδα οργανωμένα, υπερκομματικά, με την ενεργό συμμετοχή ειδικών είτε μονάδων είτε συλλογικών οργάνων, όπως πανεπιστημίων κ.λπ. – και κυρίως σε πολιτικά «ουδέτερο» χρόνο, δηλαδή όχι προεκλογικά φορτισμένο (με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον «πολιτικό πολιτισμό» μας…) και όχι υπό την πίεση της «ανάγκης» οι όποιες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις να γίνουν «εδώ και τώρα», γιατί η πραγματικότητα «πιέζει και δεν επιτρέπει αναβολές…». Προβληματισμός, διαπραγμάτευση μεταξύ των ενδιαφερομένων (ακόμη και θιγομένων, πρόσκαιρα έστω…) ομάδων, διάλογος με βάθος χρόνου που θα επιτρέπει αναθεωρήσεις, συνεκτιμήσεις, επαναπροσδιορισμό προτεραιοτήτων, ύφανση ως «διχτυού» ασφαλείας ώστε να μειωθούν κατά το εφικτό οι «απώλειες», παραμένουν στη χώρα μας αενάως… εθνικό ζητούμενο!
Θεραπειες, οχι… παυσιπονα!
Εχουν σίγουρα κάποιο άμεσο (κατά κύριο λόγο… εισπρακτικό – σε περιόδους μάλιστα ελλειμμάτων και δημοσιονομικών προβλημάτων) αποτέλεσμα οι αποκρατικοποιήσεις (το «πούλημα των ασημικών της οικογένειας», για το οποίο κατηγορούσε η σημερινή την προηγούμενη κυβέρνηση και σήμερα… συνεχίζει και η ίδια!) και σε κάποιες περιπτώσεις συνιστούν και «εξυγίανση», αλλά από μόνες τους δεν συνιστούν «μεταρρύθμιση» και μάλιστα συνολικά επεξεργασμένη, έτσι που το κάθε κομμάτι του μεταρρυθμιστικού «παζλ» να δένει με το άλλο. Οι φορολογικές διευκολύνσεις, ως επενδυτικό – αναπτυξιακό κίνητρο στις ιδιωτικές επιχειρήσεις, είναι σίγουρα «εργαλείο» – αλλά πρέπει στην… «εργαλειοθήκη» να υπάρχουν και άλλα που θα υποβοηθούν στη λειτουργικότητα και απόδοσή του. H ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων, για να γίνουν πιο «προσαρμόσιμες» και ευέλικτες, μπορεί σε συνδυασμό και με άλλα μέτρα να συμβάλει ώς ένα βαθμό στην ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας (κάτι που θέλει χρόνο «μετάλλαξης» και προσαρμογής, στη διάρκεια του οποίου είναι απαραίτητο να έχουν προβλεφθεί και να ισχύουν πρόνοιες σταδιακής προστασίας των εργαζομένων και δη των οικονομικά πλέον ευάλωτων…). Θα πρέπει όμως να υπάρχει και το πλαίσιο διασφάλισης, πως τα οφέλη που προκύπτουν από την ελαστικοποίηση θα εκδηλωθούν πράγματι σε επενδύσεις και ανάπτυξη και δεν θα εισπραχθούν απλώς ως… πρόσθετο κέρδος από τις επιχειρήσεις.
Ο εκσυγχρονισμός του εργασιακού καθεστώτος στις δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμούς (σε πρώτη φάση – σε δεύτερη, γιατί όχι και στο ευρύτερο Δημόσιο…) δεν αρκεί να αποβλέπει μόνο στη μείωση του λειτουργικού κόστους τους (ενδεχομένως για να γίνουν «ελκυστικότερες» προς ιδιωτικοποίηση), αλλά κυρίως θα πρέπει να στοχεύει στην απάλειψη της δημοσιοϋπαλληλικής νοοτροπίας «βολεμένων» και «αμετακίνητων» εργαζομένων που απολαμβάνουν σειράς προκλητικών (σήμερα πλέον…) προνομίων, στην ανταγωνιστική και με βάση υγιή αναπτυξιακά κριτήρια λειτουργία του Δημοσίου, που δεν είναι «μονόδρομος» (όπως επιχειρείται να προβληθεί…) να… πάψει υφιστάμενο στην ουσία, με εκχώρηση τομέων δράσης του σε ιδιώτες…
Ευθυνες εχουμε ολοι…
Αν με τις μεταρρυθμίσεις και τις αλλαγές στόχος είναι η ανάπτυξη, η δημιουργία σύγχρονων ανταγωνιστικών επιχειρήσεων, η καταπολέμηση της ανεργίας, που αποτελεί τη μάστιγα των σύγχρονων «παγκοσμιοποιημένων» κοινωνιών, η εξεύρεση και «εκμετάλλευση» τομέων δράσης που θα αναδεικνύουν παραγωγικά τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας, η σταδιακή ενίσχυση και «αναβίωση» (ή, έστω, η εγκατάλειψή τους για νέους προορισμούς, αλλά με το μικρότερο δυνατό κόστος) παραγωγικών κλάδων που πλήττονται από τον ανταγωνισμό χωρών χαμηλού κόστους, τότε το «εθνικό σχέδιο» πρέπει να είναι πολύπλευρο και ολοκληρωμένο, αποτέλεσμα διαλόγου και της ευρύτερης δυνατής συναίνεσης.
Και, πάντως, με ισοδύναμες (αν όχι και μεγαλύτερης εμβέλειας και ισχύος «μεταρρυθμίσεις» και «αναδιαρθρώσεις» που θα αφορούν καίριους τομείς αποκλειστικής ευθύνης του κράτους – πέρα από τον ρυθμιστικό εποπτικό του ρόλο στο «κυκλοφοριακό» της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, όπως η δημόσια διοίκηση, η εκπαίδευση (αλήθεια, πόσα χρόνια… ψάχνουμε για έναν «κοινό τόπο» σε αυτόν τον τομέα που… θεωρητικά όλοι θεωρούμε βάση κάθε εθνικής αναπτυξιακής προσπάθειας;), η διαχείριση και διάχυση της τεχνολογίας (εξακολουθούμε να κατέχουμε το πανευρωπαϊκό ρεκόρ στο… ακριβότερο και αργότερο Ιντερνετ), οι χρόνιες δηλαδή ελλείψεις και υστερήσεις στη βασική λειτουργία του κράτους, που αντί να θεραπευθούν άμεσα και αποφασιστικά επιχειρείται να «διασκεδασθούν» με εμμονές και… ιδεοληψίες περί της ανάγκης «λιγότερου κράτους», και του περάσματος σχεδόν κάθε δημόσιας δραστηριότητας στον «ευέλικτο» ιδιωτικό τομέα…
Για το σωρευμένο χάλι της Ολυμπιακής, ο βασικός υπαίτιος δεν είναι πως η εταιρεία ήταν δημόσια, αλλά το ότι το… ελληνικό Δημόσιο έχει τα χάλια που έχει και στο πλαίσιο της πελατειακής-μικροπολιτικής «φιλοσοφίας» του καννιβάλιζε άκριτα (λες και δεν «έβλεπε το τέλος της διαδρομής») μια επιχείρηση που -υπό άλλες συνθήκες και διαρκείς εκσυγχρονισμούς της, για να είναι ανταγωνιστική- θα μπορούσε μια χαρά να παραμείνει και δημόσια και κερδοφόρα ή έστω μη παθητική…
Για την εκρηκτική κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας (ώστε να μελετάται η «μεταρρύθμισή» του – χωρίς και αυτή να αποτολμάται για τον φόβο του… πολιτικού κόστους!) τεράστιες, για να μην πούμε αποκλειστικές, ευθύνες έχει και η «πολιτική» που ακολουθήθηκε επί 10ετίες σε ό,τι αφορά τη διαχείριση και εκμετάλλευση των αποθεματικών των ταμείων, όταν ήταν εύρωστα αλλά υποχρεώνονταν να τοποθετούν τα χρήματά τους σε παγωμένες καταθέσεις στο κράτος, για να χρηματοδοτεί αυτό (με τα γνωστά αποτελέσματα…) «επενδύσεις» και «ανάπτυξη», αλλά και οι ρουσφετολογικές «ρυθμίσεις» που κάθε τόσο επέβαλε για ολόκληρες κατηγορίες ασφαλισμένων, χωρίς, όμως, ποτέ να βρίσκει το ίδιο τους πόρους χρηματοδότησής τους.
Μονόδρομοι δεν υπάρχουν για να επιτευχθεί η εύρυθμη και βιώσιμη ύπαρξη και ανάπτυξη της κοινωνίας (ιδίως όταν αυτοί επιχειρείται να στρωθούν με μύθους και απολυτότητες…), χρειάζεται ευελιξία, διαπραγμάτευση, διάλογος, συναπόφαση από όλους τους υπευθύνους. Διαχωρισμός σε «αθώους» και «ενόχους» δεν χωράει…