Σας μεταφέρω διαμαρτυρία και αίτημα του Δικηγορικού Συλλόγου Ηρακλείου, πιστεύω όλων των μελών του και όλων των κατοίκων των νομών Ηρακλείου και Λασιθίου μαζί. Ισχυρίζομαι ότι αν η κυβέρνηση ικανοποιήσει αυτό το αίτημα θα κατακτήσει με βεβαιότητα όλους τους δήμους και τις κοινότητες των δύο νομών και αντιστοίχως θα χάσει όλους τους δήμους και τις κοινότητες των νομών Χανίων και Ρεθύμνου! Πιθανότατα είναι αυτή η αντιφατική εκλογική και ψηφοθηρική λογική που συντηρεί επί έναν αιώνα τον πιο κραυγαλαέο ίσως παραλογισμό από τους πολλούς που παρατηρούνται στη χώρα μας.
Πρόκειται για το Εφετείο. Τα Χανιά έχουν Εφετείο και το Ηράκλειο, πόλη σημαντικά μεγαλύτερη και έδρα Περιφέρειας, δεν έχει! Θα μου πείτε τι δουλειά έχουν οι κυβερνήσεις, η πολιτική εξουσία με τη γεωγραφική κατανομή της δικαστικής ύλης. Θα νόμιζε κανείς ότι είναι αρμοδιότητα τής (ας πούμε) ανεξάρτητης και αυτοδιοικούμενης Δικαιοσύνης να κρίνει και να αποφασίσει, με δικαστικά κριτήρια, πόσα και πού Εφετεία μάς χρειάζονται. E, όχι και τόση ανεξαρτησία και αυτοδιοίκηση…
,
Από το 1907 έως το 1914 η Κρήτη είχε δύο Εφετεία: ένα με έδρα τα Χανιά και αρμοδιότητα τις υποθέσεις των νομών Χανίων και Ρεθύμνου και ένα δεύτερο με έδρα το Ηράκλειο και αρμοδιότητα τις υποθέσεις των νομών Ηρακλείου και Λασιθίου. Αν φέρετε στον νου σας τον χάρτη της Κρήτης, αβίαστα θα πείτε ότι αυτό είναι το λογικό. Σε περίπτωση που για κάποιους λόγους κριθεί ότι η Κρήτη πρέπει να έχει ένα και όχι δύο Εφετεία τότε αυτό πρέπει να έχει έδρα το Ηράκλειο, που βρίσκεται στο κέντρο του νησιού και είναι σημαντικά μεγαλύτερη πόλη, παρά στα Χανιά. Το Εφετείο Ηρακλείου κατάργησε το 1914 ο μεγάλος Ελευθέριος Βενιζέλος, θέλοντας προφανώς να μετακινήσει το κέντρο βάρους από το Ηράκλειο στην ιδιαίτερη πατρίδα του τα Χανιά. Αλλο λόγο δεν μπορώ να σκεφθώ…
Αν επρόκειτο απλώς για έναν ανταγωνισμό γοήτρου μεταξύ των δύο πόλεων, κομμάτια να γίνει, δεν θα άξιζε τον κόπο να ασχοληθούμε με το θέμα. Πρόκειται όμως για μεγάλη ταλαιπωρία των μισών και πλέον κατοίκων της Κρήτης, για μεγάλη οικονομική αιμορραγία, αλλά προπαντός για κραυγαλέα ανισότητα στους όρους απονομής της δικαιοσύνης μεταξύ των δύο τμημάτων της Κρήτης.
Ας αρχίσουμε από τα γεωγραφικά και πληθυσμιακά δεδομένα που επιβάλλουν την ίδρυση δεύτερου Εφετείου με έδρα το Ηράκλειο.
Οι αποστάσεις θα ήταν περίπου οι μισές και πολύ λιγότερες οι δαπάνες. Γιατί δεν είναι μόνο οι δαπάνες μετάβασης, παραμονής και επιστροφής, αλλά και οι αμοιβές των δικηγόρων και συχνά η αποζημίωση των μαρτύρων για τον χρόνο που έχασαν. O κάτοικος της Σητείας για να μεταβεί στα Χανιά και να επιστρέψει θα χρειασθεί να διανύσει περίπου 600 χλμ. και ο κάτοικος του νομού Ηρακλείου από 280 έως 300 χιλιόμετρα, σε δρόμους κακούς, με συχνά αυτοκινητικά ατυχήματα.
Τα πληθυσμιακά δεδομένα είναι ακόμη πιο συντριπτικά, υπέρ του δεύτερου Εφετείου. H Κρήτη έχει πληθυσμό περίπου 600.000 (απογραφή του 2001). H Πελοπόννησος με τον ίδιο περίπου πληθυσμό έχει τρία Εφετεία (Ναύπλιο, Πάτρα, Καλαμάτα). H Στερεά Ελλάδα με τον ίδιο επίσης πληθυσμό έχει επίσης τρία Εφετεία, της Λαμίας και δύο μεταβατικά, στη Χαλκίδα και στη Λιβαδειά και υπάρχει σκέψη να ιδρυθεί ένα ακόμη μεταβατικό στο Αγρίνιο και Διοικητικό Εφετείο στο Μεσολόγγι. Τέλος, το 62% του πληθυσμού της Κρήτης είναι κάτοικοι των νομών Ηρακλείου και Λασιθίου.
Οσον αφορά τους αντικειμενικούς όρους απονομής της δικαιοσύνης: το Εφετείο Χανίων (το μοναδικό της Κρήτης) κατά την τριετία 2001-2003 εκδίκασε 7.322 υποθέσεις, το 58% των οποίων προέρχονταν από τους νομούς Ηρακλείου και Λασιθίου. Αν οι υποθέσεις αυτές μοιράζονταν σε δύο Εφετεία, το καθένα θα υπερέβαινε σε αριθμό υποθέσεων πολλά περιφερειακά Εφετεία. Και, φυσικά, η απονομή δικαιοσύνης σε δεύτερο βαθμό θα ήταν περισσότερο άνετη και πιο σύντομη.
Το σημαντικότερο, όμως, είναι το άλλο: οι συνθήκες που περιγράψαμε ήδη καθιστούν προβληματική και άνιση την απονομή δικαιοσύνης σε δεύτερο βαθμό. Μάρτυρες και διάδικοι αρνούνται να μεταβούν στα Χανιά, να χάσουν δύο, τρεις ή περισσότερες μέρες και οι δίκες αναβάλλονται ή εκδικάζονται εις βάρος των κατοίκων των νομών Ηρακλείου και Λασιθίου, λόγω απουσίας των ίδιων ή λόγω ελλείψεων μαρτύρων. Πολλοί αποφεύγουν να κάνουν έφεση, ακριβώς για να μην υποστούν την ταλαιπωρία και τις αυξημένες δαπάνες. H διατάραξη των όρων ισονομίας των πολιτών κατά την απονομή δευτεροβάθμιας δικαιοσύνης είναι κραυγαλέα και δεν παρατηρείται πουθενά αλλού στην Ελλάδα.